پایگاه
مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ روایت
قیام 29 بهمن تبریز توسط شاهدان عینی آن ماجرا نکات قابل توجهی را نشان میدهد.
ابوالفضل قلیپور یکی از آن افرادی است که دوران دانشجویی خود را در آن ایام طی میکرد.
وی در خاطرات خود درباره قیام 29 بهمن تبریز میگوید: من در سال 1356 در
دانشسراى مقدماتى تبریز، اشتغال به تحصیل داشتم و 18 ساله بودم. در روز 29 بهمن
ماه، با توجه به آگاهیهایى
كه كم و بیش درباره رژیم ستمشاهى یافته بودم، به صورت غیرمجاز از دانشسرا خارج شدم
و به مردم تظاهركننده ملحق شدم.
ما از پیش راجع به تظاهرات و كشتار مردم قم اطلاعاتى داشتیم و مىدانستیم كه قرار است به عنوان چهلم شهداى قم، مراسمى در تبریز برگزار شود. روحانیون تبریز در واقع با صدور اطلاعیههایى، مردم را براى حضور شكوهمند در این مراسم دعوت كرده بودند. رهبرى برنامه عمدتاً به عهده روحانیت بود و هیچ حزب و تشكیلات دیگرى تا آنجا كه من اطلاع دارم، در برنامهریزیها دخالت نداشت. تقریباً همه اقشار مردم اعم از مردم كوچه و بازار، دانشجویان و روحانیان در صحنه حضور داشتند و این خود نشان مىداد كه این جنبش كاملا مردمى و مبتنى بر اعتقادات مشترك مذهبى مردم بود.
سرآغاز قیام
قرار بود كه مراسم یادبود شهداى قم در تبریز برگزار شود؛ بنابراین از صبح روز 29 بهمن، بازار و مغازهها تعطیل شد و شهر مانند روزهاى عزا در تعطیلى فرو رفت. مردم قصد داشتند در مسجد «شعبان» اجتماع كنند كه با ممانعت مأمورین مستقر در محل مواجه شدند؛ حتى یكى از افسران عالىرتبه رژیم، با خشم و لحنى اهانتآمیز دستور داد: «ببندید این طویله را» ! وقتى مردم، توهین این مأمور را به مسجد به عنوان خانه خدا مشاهده كردند، درصدد پاسخگویى برآمدند و كار به مشاجره و منازعه و سرانجام درگیرى عمومى كشیده شد. مردم به راه افتادند و سر راه خود به مراكز دولتى، سینماها و فروشگاههاى مشروبفروشى حمله بردند. در طول راه، مردم دستهدسته به تظاهركنندگان ملحق شدند و با شعارهایى از قبیل زندهباد خمینى و مرگ بر شاه، به تظاهرات پرداختند و دامنه قیام را گستردهتر كردند. درگیرى عمدتاً در مركز شهر و حول و حوش بازار در جریان بود و نیروهاى رژیم، ضمن اینكه از هجوم گسترده مردم غافلگیر شده بودند، از باتوم و شلیك گلوله براى مقابله با آنها استفاده مىكردند و حاصل كار شهدایى بود كه خون مطهرشان در سطح خیابانها ریخته شد.
از دیگر مراكزى كه در آن روز مورد حمله قرار گرفت، ساختمان حزب رستاخیز واقع در بلوار منتجم كنونى بود كه به آتش كشیده شد و نیز كاخ جوانان در میدان دانشسرا كه در شمار مراكز گسترش فساد و فحشا در سطح شهر تبریز محسوب مىشد.
واكنش امام خمینی به قیام مردم تبریز
در واكنش به قیام تبریز، حضرت امام كه ایام تبعید را در نجف اشرف مىگذراندند، به ایراد سخنرانى پرداختند كه نوارش در همان ایام تكثیر و توزیع شد و خود من نسخهاى از آن را استماع كردم. در آنجا ایشان فرموده بودند كه «ما عزادار شهداى قیام 29 بهمن تبریز هستیم.» حضرت امام در این رابطه، اعلامیهاى هم صادر كردند كه در آن به سابقه مبارزاتى مردم آذربایجان بخصوص تبریزیها، و ایستادگى ایشان براى حفظ و نگهبانى از دین و اعتقادشان اشاره كرده و به قدردانى از مردم پرداختند. این اعلامیه هم به صورت مخفى در مساجد و مراكز تحصیلى، تكثیر و پخش شد.