پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیتالله غلامحسین جمی، از مبارزین نهضت اسلامی و اولین امام جمعه آبادان، در بخشی از کتاب خاطراتش که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است، درباره ساماندهی راهپیماییهای مردم آبادان علیه رژیم پهلوی میگوید: راهپيمايىهايى كه در آبادان شكل مىگرفت، از متن مردم بود. يك عده برادران مذهبى و انقلابى كه از اصناف و اقشار مختلف؛ فرهنگيان، بازاريان، تجار، دانشجويان، كارگران، كارمندان و روحانيون بودند، جمع مىشدند و طرح راهپيمايى را مىريختند. خودشان روى پارچه، شعارهايى را مىنوشتند و مردم را خبر مىكردند، مردم هم شركت مىكردند و خيلى پرشور و نشاط حضور پيدا مىكردند و راهپيمايى را سازماندهى و اداره مىكردند.
يادم هست اولين راهپيمايى كه در آبادان انجام شد، تعدادى از برادران انقلابى طرح آن را ارائه كردند و به اطلاع مردم رساندند. بنده هم در مسجد نو كه ابتداى راهپيمايى بود، يك سخنرانى براى مردم كردم و از آنجا راهپيمايى شروع شد كه مردم با استقبال خوبى شركت كردند.
مبارزات مردم آبادان در ماجرای انجمنهای ایالتی و ولایتی
آیتالله جمی درباره مبارزات مردم و روحانیون آبادان در ماجرای انجمنهای ایالتی و ولایتی میگوید: در قضيه لايحه انجمنهاى ايالتى و ولايتى، جهت دهنده اصلى به مبارزه در قم بود و مركز اصلى حركت قم بود، آن هم با مبارزه مراجع تقليد و علما و روحانيت كه در رأس همه آنها حضرت امام مثل درّ مىدرخشيد. اين حركت از قم آغاز و به ساير شهرستانها رسيد و در آبادان هم اثر گذاشت.
آبادان گوش به زنگ بود كه از قم چه دستورى مىرسد تا به متابعت از قم وارد عمل شود. همانگونه كه در رأس مبارزات قم روحانيت بود، در رأس حركتها و مبارزات شهرستانها هم روحانيت نقش اصلى را ايفا مىكردند.
در آبادان هم در رأس حركت در جهت مبارزه با لايحه انجمنهاى ايالتى و ولايتى علما و روحانيون بودند و مردم پيرو و متأثر از روحانيت بودند و منتظر بودند كه روحانيت چه مىگويد، تا آنها عمل كنند. روحانيون آبادان منعكس كننده پيامها و دستورات حضرت امام در مبارزه با لايحه انجمنهاى ايالتى و ولايتى بودند و آنچه كه در اين مبارزه مؤثر بود و نقش داشت، وحدت بىنظير و يا كم نظير روحانيون در آن روز بود. همه يكصدا و متحد وارد اين مبارزه شدند.
البته يكى دو نفر بودند كه وارد اين قضايا نشدند اما وحدت روحانيون به حدى بود كه عدم حضور آن دو هيچ اثرى در ادامه مبارزات نداشت و نمىتوانستند اثرى داشته باشند و ابراز وجود كنند، ولى با ما هماهنگ نبودند و در جلسات ما شركت نمىكردند. يكپارچگى روحانيون آبادان آنها را كنار زده بود و در حاشيه قرار گرفته بودند. جوّ هم بهگونهاى بود كه اگر مردم متوجه مىشدند كه يك روحانى با امام و مبارزات امام موافق نيست، عكسالعمل نشان مىدادند. روى همين اصل، آنهايى هم كه احيانآ مخالف اين نهضت بودند، جرأت نمىكردند ابراز وجود كنند.
خاطراتی از اقامه اولین نماز جمعه در آبادان
آیتالله جمی، اولین امام جمعه آبادان در صفحاتی از کتاب خاطرات خود میگوید: در اوائل انقلاب كه در تهران نماز جمعه رسمآ به امامت مرحوم آيتالله طالقانى اقامه شد، در شهرهاى ديگر هم اين قضيه شروع شد... یک روز آقاى حاج شيخ حسن صانعى، مسئول دفتر حضرت امام از قم با من تماس گرفت و گفت كه حضرت امام فرموده است شما در آبادان نماز جمعه را اقامه كنيد. گفتم: «به همين شكل؟» گفت: «بله شما نماز جمعه آبادان را اقامه كنيد.» لذا من هم نمازجمعه آبادان را اقامه كردم.