به گزارش پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، روز چهارشنبه (2 مرداد) نشست نقد و بررسی کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد» نوشته احمدرضا کریمی، با حضور نویسنده و مرتضی جودی در خبرگزاری مهر برگزار شد. این کتاب که یکی از نخستین پژوهشهای جامع و کامل درباره شخصیت پر رمز و راز تقی شهرام است در بهار امسال با شمارگان هزار نسخه، ۷۰۲ صفحه و بهای ۶۵ هزار تومان توسط موسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
محمدتقی شهرام عامل و اعلام کننده تغییر استراتژی سازمان مجاهدین خلق ایران و همچنین صادر کننده دستور ترور مجید شریف واقفی، نهایتا در دوم مرداد ۱۳۵۹ پس از چند جلسه محاکمه اعدام شد. اما پس از گذشت چند دهه از فعالیت و اعدام شهرام، هنوز هم ابهامات بسیاری حول این شخصیت وجود دارد و سوالات بسیاری پیرامون فعالیتهای او مطرح است. کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد» شامل اسناد منتشر نشده درباره وی، با رویکردی نو، تمام ابعاد زندگی تقی شهرام از اعضای مرکزیت سازمان مجاهدین خلق را بررسی میکند و بسیاری از این پرسشها را پاسخ میدهد.
در ابتدای جلسهی بررسی کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد»، احمدرضا کریمی نویسنده، درباره پیشینه پژوهشهای خود گفت: من قبلا کتابی چند جلدی درباره تاریخ سازمان مجاهدین خلق نوشتم و در آن برای نخستین بار ثابت شد که نه حرف تقی شهرام درست است که میگوید اصطلاح «دینامیک» را به خاطر محافظه کاری مذهبی و عدم طرح مفهوم «دیالکتیک» ابداع کردند تا آنهایی که میگویند این اصطلاح به خاطر گول زدن مردم جعل شده است.
وی ادامه داد: اصطلاح دینامیک را آقای انور خامهای در کتابی که در سال ۱۳۲۵ به عنوان کتاب آموزشی حزب توده منتشر کرد از دو شیوه دینامیک و ایستا در جوامع نام برد. این دینامیک از آنجا اقتباس شده است.
نویسنده کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد» گفت: پیش از کتاب من، کتاب دیگری نیز توسط مرکز اسناد به قلم مظفر مهرآبادی نوشته شد که آن هم اثر تحقیقی خوبی است.
کریمی افزود: من هم در آن کتاب همکاری داشتم. در آنجا من در رد نسبتهایی که به تقی شهرام در زمینه ارتباط با ساواک و سیا میدهند، قلم زدم. یعنی برای نخستین بار در آن کتاب مباحث جدیدی پیرامون برخی رخدادهای تاریخ معاصر از جمله تقی شهرام مطرح شد.
در ادامه این جلسه، مرتضی جودی، کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد» را یکی از متقنترین پژوهشهای تاریخ معاصر عنوان کرد و گفت: موضوع این کتاب شخصیت جنجالی تقی شهرام است و در پیرامون او نوشتن شجاعت بسیاری میخواهد. یکی از چالش برانگیزترین مواردی که در تاریخچه سازمان وجود دارد موضوع تقی شهرام است و هنوز هم ابهامات بسیاری پیرامون او وجود دارد.
وی درباره ویژگیهای این کتاب یادآور شد: ویژگی اصلی کار پژوهشی باید این باشد که پژوهشگر بدون هیچگونه پیشداوری، قضاوت و حب و بغضی بتواند وارد موضوع شود. نویسنده در این کتاب ورودش به متن حوادث و رخدادها خاص است و شما در کل کتاب هیچ نشانهای مبنی بر حب و بغض پژوهشگر پیدا نمیکنید. کتاب به نظر من دو ویژگی عمده دارد: نخستین ویژگی وفاداری محض نویسنده به رخدادها با اتکا به حافظه باورنکردنیاش است. ویژگی دیگر در این است که نویسنده تلاش طاقت فرسایی کرده تا واقعیت را از مسیرهای مختلفی بیرون بکشد.
جودی درباره منابع کتاب نیز گفت: تکیه نویسنده در این کتاب صرفا به اسناد نیست. او حتی تمام یادداشتهای جزیی شخصیتهای مرتبط با وقایع و اعضای سازمان را هم دیده و بررسی کرده است. این یادداشتها چه موافق چه مخالف در کتاب درج شده که به ما در درک حقیقی رخدادها کمک میکند. نقل قولهایی که از اعضای سازمان در این کتاب وجود دارد نقل قولهایی است که میتوان برای آنها مویدهایی پیدا کرد.
این کارگردان ادامه داد: فراموش نکنیم این کتاب را کسی نوشته که با سه شخصیت مهم مستقیما گفتوگو کرده: وحید افراخته، خلیلی دزفولی و ناصر جوهری. کریمی به تفصیل با این سه شخصیت درباره مرکزیت سازمان بین سالهای ۵۲ تا ۵۴ گفتوگو کرده است و این به درک حقایق پیرامون رخدادی که اسم آن را تحول ایدئولوژیک در سازمان مجاهدین خلق گذاشتهاند، کمک میکند.
جودی افزود: نویسنده کتاب کسی است که ۶ ماه و نیم با تقی شهرام زندگی کرده است و کریمی توانست از زبان تقی شهرام بسیاری از حقایق را بازگو کند. چرا میگویم حقایق؟ چون حرفهایی که شهرام به کریمی زده در بازجویی یا در دادگاه نبوده است.
مرتضی جودی دیگر نقطه برجسته کتاب را بحث پیرامون شخصیت مجید شریف واقفی دانست و گفت: این بخش نشان میدهد که پژوهشگر تا چه میزان بیطرفانه مطالب خود را ارائه کرده است. در این کتاب با تکیه به مجموعه اسناد، خاطرات، یادداشتها و... چهرهای از مجید شریف واقفی ارائه شده که برای ما ناآشنا و جدید است. نکته بعدی این است که پژوهشگر با شجاعت تمام در دل اسناد و دل واقعه رفته و هالههایی را که روی واقعیت را پوشانده بودند به کناری زده است.
جودی در پایان اضافه کرد: تصویری که از شهرام در این کتاب ارائه شده کاملا واقعی و غیرمتعارف است. تقی شهرامی که ما تاکنون میشناختیم با شخصیت ارائه شده در این کتاب کاملا متفاوت است. این موفقیت یک پژوهشگر است که با واکاوی اسناد و با رفتن در دل رخدادها بتواند چنین تصویری بدهد.