پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ اوجگیری نهضت اسلامی و پیروزی انقلاب، موجب برچیده شدن بساط رژیم پهلوی شد و ضربه سختی به منافع نامشروع امریکا در ایران و منطقه وارد ساخت. سران کاخ سفید و پنتاگون برای جلوگیری از روند انقلاب نهایت تلاش خود را به عمل آوردند تا با طراحی انواع توطئههای نظامی، اطلاعاتی، اقتصادی و ... بتواند نظام جمهوری اسلامی را سرنگون کنند اما همواره در این راه ناکام ماندند.
در ادامه با گریزی به کتاب خاطرات حجتالاسلام حسن روحانی که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده است، به رویاوریی انقلاب اسلامی با امریکا در آستانه پیروزی انقلاب میپردازیم.
مناقشه روحانی و بازرگان درباره امریکا
حسن روحانی در بخشی از خاطرات خود، با اشاره به رخدادهای مهر و آبان 57 میگوید: روز یکشنبه 30 مهر 1357 آقای بازرگان برای دیدار امام به نوفللوشاتو آمده بود. فکر میکنم آقای میناچی هم همراه وی بود. موقع غروب بود که به نوفللوشاتو رسیده بودند و بعد از نماز مغرب و عشا در منزل مقابل (اندرونی) خدمت امام شرفیاب شدند.
ملاقات حدود یک ساعت یا کمی بیشتر طول کشید. چهار پنج نفری بودیم که در اتاق جنب اتاق دفتر نشسته بودیم که آنها بعد از ملاقات به آنجا آمدند. حدود یک ساعتی هم آنجا نشستند و بحثهایی مطرح شد. یکی از نکاتی که به خاطر دارم این بود که مهندس بازرگان میگفت: اینکه امام میگوید شاه باید از کشور برود، تا من به کشور برگردم، اشتباه است. مگر شدنی است؟! پشتیبان شاه آمریکاست. شاه برود، یعنی آمریکا از ایران برود و این کار امکانپذیر نیست. میگفت: ما که هر چه به امام گفتیم، قبول نکرد. شما که اینجا هستید و میتوانید بیشتر با امام صحبت کنید، با ایشان بحث کنید، بلکه بتوانید ایشان را قانع کنید. از امام بخواهید نگوید تا شاه نرود، من به ایران برنمیگردم. این تقریباً تعلیق به محال است.
به ایشان گفتم: همین امروز امام در سخنرانی خودشان بر این مسئله تأکید داشتند که سخن همه مردم ایران یک چیز است و آن «مرگ بر پهلوی» است. بعد هم به ملت ایران گفتند: از آمریکا و شوروی نترسید. وقتی یک ملت میخواهد که این آدم برود، کسی نمیتواند جلوی آنها را بگیرد. مردم میخواهند خودشان حاکم بر سرنوشت خودشان باشند. گفتم: ممکن است شما با ویژگیهای امام کاملاً آشنا نباشید. امام اگر به نظری برسد و به راهی اطمینان پیدا کند و آن را وظیفه خودش بداند، سخن هیچکس در او تأثیری نخواهد داشت. بحث با امام در این گونه مسائل بیثمر است. ضمن اینکه این جمع هم نظر جنابعالی را خیلی قبول ندارند.
مهندس بازرگان کمی ناراحت شد و گفت: قبول کنید در زمینه مسائل سیاسی و جهانی، ما بیشتر از شما مطلع هستیم. ما هدف واحدی را دنبال میکنیم و به امام هم احترام میگذاریم، ولی در این مسیر باید قدم به قدم جلو رفت. فعلاً باید بگوییم که شاه باید صرفاً سلطنت کند و نه حکومت. سپس یک مجلس و دولت مردمی را روی کار بیاوریم تا در مراحل بعد، بحث رفتن شاه مطرح شود. بحث کمی طولانی شد و تقریباً بیثمر. بعد از ساعتی آنها خداحافظی کردند و رفتند. از نظر ما تقریباً نظرات مهندس بازرگان مشابه نظرات آقای شریعتمداری بود. ما میدانستیم که امام از حرفها و نظرات آقای شریعتمداری چقدر ناراحت است، منتها ایشان در این زمینه مصلحت را در سکوت میدانست.
پیام افسران ارتش به امام؛ ما آمادهایم امریکاییها را بیرون کنیم
روحانی ذیل خاطرات روز 28 آبان 57 مینویسد: روز عید غدیر بود، به نوفللوشاتو رفتیم. جمعیت بسیار زیادی بودند. امام در رابطه با زندگی مولا امیرالمؤمنین(ع) و وظایف ملت ایران سخنان مهمی ایراد کردند و فرمودند: آنچه در ایران در حال وقوع است، کار جناح و حزب و این و آن نیست، خداوند است که این کار را کرده است. قبلاً یک پاسبان میتوانست بازاری را ببندد، ولی امروز ملت در برابر همه قدرتهای جهان ایستاده است. شعار "مرگ بر شاه" هم القای الهی است. امام این تحول بزرگ در ملت ایران را فقط کار خداوند میدانست. امام در این سخنرانی به پیام برخی از افسران نیروی هوایی و زمینی به ایشان اشاره کردند که آنها پیام دادهاند که ما آمادهایم آمریکاییها را بیرون کنیم.
پاسخ قاطع امام به پیام امریکا درباره دولت بختیار
روحانی ذیل خاطرات روز جمعه 22 دی 57 مینویسد: امروز از طریق بندر «دوور» و «کاله» به پاریس و به محله کشان رفتم. حدود ساعت نه شب رسیدم و لذا شب را همان جا ماندم و صبح شنبه (23/10/1357) به نوفللوشاتو رفتم. خبرها فراوان است. ظاهراً دولت آمریکا از طریق دولت فرانسه پیامی برای امام فرستاده است مبنی بر اینکه با دولت شاپور بختیار مخالفت نکند و ضمناً در صورت ناتوانی دولت بختیار، احتمال کودتای نظامی وجود دارد. امام در جواب بسیار صریح و قاطعی به آنها گفته بود دولت بختیار غیرقانونی است و تأیید او خلاف قانون و خواست مردم است. همچنین فرموده بود اگر کودتایی رخ دهد، مسئولیت آن بر عهده آمریکاست، چون قطعاً به دستور آمریکا انجام شده و باید منتظر عواقب وخیم آن باشد.
پیامی که مردم به آمریکا دادند...
روحانی در خاطرات 9 دی 57 مینویسد: در همه شهرها به مراكز، كنسولگری و ساختمانهايی كه به آمريكايیها تعلق دارد، حمله میشود؛ از جمله در تبريز و اهواز و آبادان كه خود، پيام مهمی برای استعمارگران دارد: از اين پس ديگر در انقلاب، مقابله ما با آمريكاست، چون كار رژيم تمام شده تلقی میشود و فعلاً حاميان خارجی رژيم به ويژه آمريكا به صف مقدّم مبارزه با ملت ايران آمدهاند.