پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله محمدعلی اراكی زعیم حوزه علمیه قم بعد از آیت‌الله گلپایگانی و از بزرگترین مراجع جهان تشیع، همواره از زمان پهلوی، به عنوان عصر سیاهی یاد می‌كند که با سنت‌های دینی و شعائر اسلامی به مبارزه برخاست تا با خیال راحت مردم را چپاول كند. از این‌رو به صورت‌های مختلف با نهضت اسلامی مردم همراه و همگام بود. به طوری که بعد از آمدن آیت‌الله بروجردی به قم، بارها همراه آقای خوانساری مسئله قیام و مبارزه علیه اعمال خلاف شرع رژیم پهلوی را با آیت‌الله بروجردی مطرح می‌کرد.
از همین رو بود که در جریان فعالیت فدائیان اسلام، نظر
مساعدی نسبت به آنان داشت، و به دنبال قیام امام خمینی، همواره نهضت امام را تأیید
می‌کرد و به مناسبت‌های گوناگون و در موقعیت‌های مختلفی،
از امام خمینی و خیزش امت مسلمان تجلیل كرده است. در این یادداشت سه محور حیات سیاسی این مرجع عظیم‌الشأن
(حمایت از نهضت امام خمینی، حمایت از انقلاب اسلامی و حمایت از رهبری آیت‌الله
خامنه‌ای) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
حمایت از نهضت امام خمینی
به
دنبال نهضت امام خمینی، آیت‌الله اراکی در مناسبت‌های مختلف،
حمایت خود را از نهضت اعلام می‌كرد و با مقایسه جنایات رژیم پهلوی با اعمال
یزید، نهضت امام خمینی را مشابه نهضت عاشورا و در جهت احیای دین اسلام می‌دانست
و بارها امام خمینی را «مجددالاسلام» می‌خواند. بر اساس همین دیدگاه متعاقب آغاز
نهضت، حرکت امام خمینی علیه لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، وی در
اطلاعیه‌ای به تاریخ 3 آذر 1341، الغای
صریح این لایحه را به علت عدم تطابق با موازین شرع انور، عدم رضایت مردم و نگرانی
عموم مسلمین از كم‌رنگ شدن مظاهر دینی در جامعه خواستار شد.
آیت‌الله
سید حسن طاهری خرم‌آبادی نیز با اشاره به حمایت‌های آیت‌الله العظمی اراکی از نهضت
امام خمینی می‌گوید: «در سال 1342 خورشیدی كه آغاز نهضت اسلامی ایران بود، همراه آیت‌الله
حاج آقا روح‌الله كمالوند، به حضور آیت‌الله اراكی شرفیاب شدیم. ایشان ضمن بیانات
خود با اشاره به آیت‌الله كمالوند گفت: این همنام شما یعنی حاج آقا روح‌الله اگر
در روز عاشورا در كربلا حاضر بود، حتماً در صف اول یاران وفادار حضرت سیدالشهدا
قرار می‌گرفت و به فیض شهادت نائل می‌آمد».
قبل
از دستگیری امام خمینی توسط عوامل رژیم پهلوی، آیت‌الله اراكی به اطرافیان اظهار
داشت: «از قول من به امام خمینی بگویید بنابر آنچه در روایات معصومین وارد گردیده
است، در رأس هر صد سال، تجدد و احیاگری برای مذهب می‌آید. من تمام علما را مورد
ارزیابی قرار دادم و جز ایشان احیاگری برای اسلام نیافتم. ایشان مجدد دین اسلام در
قرن حاضرند».
آیت‌الله
شیخ ابوالحسن اراكی فرزند آیت‌الله اراکی نیز با اشاره به
دیدار آیت‌الله اراکی و امام خمینی در عراق می‌گوید: «در همین سفر، روزی برای چندمین
بار به امام گفتند، به نظر می‌آید كه شما مجدِدالمذهب هستید و سپس مجددهای مذهب در
هر قرن را برشمرده تا به قرن پانزدهم رسید و خطاب به امام گفت: به نظرم شما مجدد
المذهب قرن خامس عشر هستید».
حمایت از انقلاب اسلامی
بنابر خاطره‌ای از آیت‌الله خرازی، آیت‌الله اراكی
معتقد بود «امام خمینی طاغوت 2500 ساله را از ایران بیرون راند، پس ما باید او را
حمایت كنیم».
آیت‌الله
ابوالحسن اراكی (مصلحی) نیز با اشاره به این اعتقاد پدرشان در مورد حفظ نظام می‌گوید:
«[مرحوم والد] بارها می فرمودند حفظ نظام واجب است و در این جهت خودشان هم در تمام
صحنه‌ها حاضر بودند و در تمام انتخابات بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مثل انتخابات
مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان، ریاست‌جمهوری و غیره [ شركت می كردند] حتی در این
راستا اعلامیه هم می‌دادند و در بعضی مواقع كه عده‌ای تشكیكاتی مطرح می‌كردند، ایشان
می‌فرمودند بدون اعتنا به وسوسه‌های خناسان شركت كنید».
به
عنوان نمونه در پیامی درباره انتخابات مجلس خبرگان در 15/7/1369«شركت در انتخابات
مجلس خبرگان و تعیین افراد صالح» را «یكی از وظایف اسلامی و اساسی هر فرد مسلمان»
می‌دانست تا «همچون گذشته، دِین خود را به اسلام ادا» نمایند «و در تثبیت این
نظام مقدس كه ضامن اجرای احكام نورانی اسلام است» سهیم باشند.
همچنین
در آستانه برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در پیامی «شركت در انتخابات مجلس
شورای اسلامی و گزینش افراد صالح و متدین [را] از اهم وظایف اسلامی و اجتماعی»
دانست تا با این حضور «مشتی محكم بر دهان یاوه‌گویان و دشمنان اسلام كوبیده و
دوستان انقلاب را در سراسر جهان امیدوار سازند».
علاوه
بر این در پیام مورخ ۱۹ خرداد ۱۳۷۲ به مناسبت اننخاب ریاست‌جمهوری، شرکت «آحاد
ملت» برای «انتخاب رئیس‌جمهوری متعهد و باایمان و شایسته» را لازم دانستند تا ضمن
ادای «این وظیفه الهی» مشتی محکم «بر دهان یاوه‌گویان و دشمنان داخلی و خارجی و
استعمار خونخوار و جهانخوار كه در كمین نشسته و زوال و اضمحلال این نظام مقدس را
آرزو می‌كند» باشد. در همین پیام ایشان از «رئیس‌جمهور منتخب» می‌خواهد «بدون هیچ
گونه مسامحه و اعمال نظرهای شخصی در اجرای احكام نورانی اسلام كه همان منویات امام
راحل رحمه‌الله و مقام معظم رهبری است» موفق باشد.
در جریان جنگ تحمیلی نیز از رزمندگان اسلام حمایت‌های
زیادی نمود. ایشان معتقد بود چون این جنگ، دفاع از اسلام و مسلمین است،
شركت در آن و تقویت رزمندگان واجب است. زمانی
که از دیدگاه وی در مورد جنگ تحمیلی سؤال شد، ایشان با اشاره به این که «نظریه من
هم مثل امام خمینی است» و «ایشان[امام خمینی] و تمام علما نظرشان این است كه هرگاه
اسلام در خطر باشد، باید تمام مسلمان‌ها در مقام دفاع برآیند» پس باید «در مقام
دفاع برآمد و به هر شكل و به هر نوع كه امكان دارد، اسلام راستین را حفظ كرد».
حمایت از رهبری آیت‌الله خامنه‌ای
از دیگر نقاط درخشان کارنامه سیاسی آیت‌الله
اراکی، حمایت ایشان از رهبری آیت‌الله خامنه‌ای است. به طوری که متعاقب انتخاب
رهبر انقلاب اسلامی توسط مجلس خبرگان در خرداد 1368، آیت‌الله اراکی در پیامی «انتخاب
شایسته» ایشان به «مقام رهبری جمهوری اسلامی ایران» را «مایه دلگرمی و امیدواری
ملت قهرمان ایران» دانست. و با اشاره به این موضوع که «حفظ نظام جمهوری اسلامی كه
از اهمّ واجبات شرعی است» اظهار داشت: «این جانب با ابتهال و تضرع به درگاه ربوبی
و با استغاثه به ناحیه مقدسه حضرت ولی عصر عجل‌الله تعالی فرجه الشریف ، دوام تأییدات
و توفیقات آن جناب را در انجام این مسئولیت بسیار سنگین خواستارم».
علاوه
بر این وی در پاسخ به نامه مورخ 25/7/1371 جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با تأکید
بر نگاه «امام خمینی و مقام معظم رهبری» در مورد «استقلال حوزه‌ها» تأکید کرد: «حوزه‌های
علمیه وظیفه دارند نیازهای نظام اسلامی را از نظر فقهی، فرهنگی و سیاسی تأمین نمایند،
با نظام در ارتباط باشند.»
همچنین
در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۲ در نامه‌ای به «رهبر معظم انقلاب آیه‌الله خامنه‌ای» توفیق
هرچه بیشتر ایشان را «در راه پاسداری از حریم انقلاب» و «اجرای احکام نورانی اسلام
بی کم و کاست» را در پرتو توجهات «ولی عصر عجل‌الله تعالی فرجه از درگاه احدیت»
خواستار شد.
برای
مطالعه بیشتر رجوع شود به:
1-
فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام خمینی(ره)/ تألیف مركز
اسناد انقلاب اسلام، تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامی، 1389
2-
آیت‌الله
العظمی محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، گردآوری و نگارش: غلامرضا گلی‌زواره
ناشر و تهیه كننده: مركز پژوهش های اسلامی صدا و سیما
3- یادنامه حضرت آیت‌الله العظمی اراکی، به کوشش
رضا استادی، ۱۳۷۵
4- آیت‌الله اراكی (یك قرن وارستگی)، علی
صدرایی خویی، باهمكاری ابوالفضل حافظیان،
تهران، مركز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1374
5- شرح
حال آیت‌الله العظمی اراكی (ره)، ابوالحسن مطلبی،قم، مؤسسه‌ی در راه حق، بی‌تا
