پایگاه مرکز اسناد
انقلاب اسلامی؛ آیتالله
عبدالرحیم ربانی شیرازی، از علمای مبارز و مجاهد بود که سابقه بازداشت و زندان
رژیم پهلوی را در کارنامه خود داشت. وی از فقهای بهنام و مبارزان پیشگام در عرصه
نهضت اسلامی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و عضو
شورای نگهبان نیز شد. سرانجام این عالم ربانی در 17 اسفند 1360 در اثر حادثه
رانندگی، دارفانی را وداع گفت. وی
در برهه بحرانی پس از انقلاب در پی حل بحران ضد انقلاب به ارومیه و مناطق کردنشین
عزیمت نمود. در این زمینه در کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیتالله
عبدالرحیم ربانی شیرازی» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده میخوانیم:
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دشمنان انقلاب به دنبال
ایجاد اختلاف و آشوب در کشور بودند و بههمین دلیل جنگهای داخلی در مناطق مختلف و
به خصوص برخی استانهای مرزی چون کردستان، آذربایجانغربی، فارس... در حال وقوع
بود و وضع دو استان کردستان و آذربایجان غربی از سایر مناطق نگرانکنندهتر بود.
مسئله آوارگان نقده، اختلافات ایجادشده توسط
ضدانقلاب، گروههای مختلف که در کردستان مجتمع شده بودند. حزب دموکرات مسلح، حزب
توده، فداییان خلق، شفق سرخ، ساواکیها بعضی از فئودالها و فرصتطلبها همچون
عزالدین حسینی و ملاصالح رحیمی و نیروهای خارجی و ... با هم مؤتلف شده بودند و
طراحی برخورد شدید با دولت اسلامی را داشتند. در آن روز آیتالله ربانی شیرازی پیشنهادی
را خدمت امام و دولت بازرگان تقدیم کردند که این پیشنهاد در فردای تاریخ مهم است،
كه روشنگر میزان درایت و تدبیر شناخت آیتالله ربانی بود.
آیتالله ربانی شیرازی جهت بررسی وضع آذربایجان و
کردستان به آن مناطق مسافرت نمود. وی درباره چگونگی مأموریت به آذربایجانغربی و
کردستان میگوید: «(از شیراز) به قم آمدم و اهالی ارومیه از امام خواستند که به
ارومیه مسافرت کنم و لذا با هیئتی از نمایندگان وزارت کشور و جنگ و ژاندارمری به
آذربایجانغربی و قسمتی از کردستان مسافرت نمودم و از ارومیه تا مرز بازرگان در بین
استقبالهای بینظیر مسافرت نموده و سخنرانی کردم و از کردستان هم تا سردشت و مریوان
مسافرت نمودم و مردم را به انقلاب دعوت نمودم و در مهاباد در مجلس سخنرانی، قاسملو
را مفتضح نمودم و مجال صحبت به او ندادم و بعد از رادیو و تلویزیون بهصورت زنده
سخنرانی کردم و پخش شد و غارت پادگان را محکوم نمودم...
خلاصه زمینه را کاملاً آماده کردم که همه مناطق بدون
خونریزی گرفته شود، ولی متأسفانه دولت موقت اجازه نداد. پس از بازگشت نظرات خود
را درباره آنجا نوشتم و عوامل مثبت و منفی منطقه را شرح دادم و کسانی [كه] باید
دستگیر شوند نوشتم، ولی متأسفانه دولت موقت اقدامی نکرد.» بعدها رئیس ستاد ارتش گفت: «اگر نظرات تو را
انجام داده بودیم وضع کردستان بدین روز نمیکشید.»
آیتالله ربانیشیرازی بعد از مسافرت به آذربایجانغربی
و کردستان اقداماتی را برای رفع مسائل و مشکلات این دو استان انجام داد و به
برگزاری جلسات و سخنرانی اقدام کرد.
سخنرانی در مسجد ارومیه
آیتالله ربانیشیرازی در حدود 22 روز در مأموریت ارومیه بودند. وی ابتدا از لشگر ارومیه بازدیدی كرد و سرهنگ ظهیرنژاد را متقاعد کرد که لباس نظامی را بپوشد. زیرا وی
از پوشیدن لباس خودداری میکرد و شرط وی برای انجام این امر این بود که تلویزیون
مهاباد یا تلویزیون تهران به او اجازه دهد كه نظرات خود را در مورد قارنا
بگوید. به هرحال سرهنگ ظهیرنژاد به همراه آیتالله ربانیشیرازی بازدیدی از نیروها
بهعمل آوردند. آیتالله ربانیشیرازی پس از این بازدید، اولین جلسه را در یكی از
مساجد ارومیه تشكیل داد و سخنرانی مفصلی بدینگونه آغاز نمود:
«یا أَیهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ
وَأ ُنْثَى وَ جَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ
أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ». بعد از
آن كردها بهصورت گروههای 10 نفری، 20 نفری و 40 نفری در جلسات آیتالله ربانیشیرازی
شركت میكردند، و برای برقراری وحدت دستهدسته از شهرستانهای مختلف به نزد وی میآمدند
و درخواست میكردند كه به شهر آنان مسافرت و در آنجا سخنرانی كند و او نیز میپذیرفت
كه بهعنوان مثال به شهرهای سردشت، بانه، نقده، بوكان و شهرهای دیگر مسافرت کند.