با پیروزی سیدمحمد خاتمی در انتخابات ریاستجمهوری سال
1376 نگرش جدیدی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بهوجود آمد. نخبگان
سیاسی و فكری حامی این دولت، ایستادگی و مقاومت در برابر نظام سلطه¬ی جهانی
را كوبیدن مشت بر آهن میدانستند؛ لذا تلاش كردند با اتخاذ سمتگیری
تنشزدایی و گفت وگو، باب جدیدی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
بگشایند. این دوره تجربهای مهم برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بود
تا ناكارآمدی سیاست مذكور در برابر نظام سلطه¬ی جهانی به اثبات برسد.
هشت
سال سیاست خارجی دولت خاتمی هرچند توانست سطح روابط دیپلماتیك با كشورهای
اروپایی و حوزهی پیرامونی ایران را افزایش دهد، اما هرگز نتوانست وارد
حوزههای قرمز نظام بینالملل شود و دستاورد راهبردی برای جمهوری اسلامی
ایران كسب نماید. از سوی دیگر آمریكا ایران را در دورهی دوم ریاستجمهوری
آقای خاتمی در «محور شرارت» قرار داد. قرار گرفتن در «محور شرارت» و ممانعت
از دستیابی ایران به حقِ مسلمِ هستهای خود، پاسخ نظام سلطه به سیاست
تنشزدایی و گفتوگوی تمدنها بود. این تجربه بار دیگر ثابت كرد كه در
نظام بینالملل كنونی مقاومت و ایستادگی هوشمندانه در برابر زورمداران و
سلطهگران عالم عنصر تعیینكننده است. این جهتگیری باید مسیر اصلی سیاست
خارجی دولتها را مشخص كند.