مرکز اسناد انقلاب اسلامی

به مناسبت فرا رسيدن ماه مبارك رمضان، حضرت امام خميني (ره) پيام مهمي صادر فرمودند. پيام‌هاي سازنده و پي‌در‌پي امام٬ جان تازه‌اي در كالبد انقلاب اسلامي مي‌دميد و مسير انقلاب را روشن مي‌ساخت. در شیراز مساجد رونقی دیگر پیدا کرد. یکی از این مساجد، مسجد نو بود که آقای سیداحمد پیشوا یکی از روحانیون مبارز شیراز در آنجا سخنرانی می‌کرد. این مسجد از اول ماه رمضان شاهد سخنرانی‌های ضد رژیم بود که هر روز منجر به تظاهرات خیابانی می شد.سرانجام عصر پنجشنبه پنجم رمضان ۹۸ هنگامی که مردم بی‌دفاع و بی‌سلاح در مسجد نو شیراز مشغول انجام فرایض مذهبی بودند، بیشرمانه مورد هجوم ناجوانمردانه افراد مسلح پلیس و نظامی قرار گرفتند و این حمله در مدت کوتاهی ده‌ها کشته و صدها زخمی به جای گذاشت». مراجع تقلید قم، علمای مشهد و یزد و بعضی شهرستان‌ها با صدور اطلاعیه‌هایی به این جنایت رژیم پهلوی واکنش نشان دادند.

رهبر معظم انقلاب درباره تلاش مردم برای برگزاری سخنرانی ایشان در رمضان 57 در جیرفت می‌فرمایند: ماه رمضان، در گرمای تابستان، این مسجد جامع جیرفت زنان و مردان و جوانان بسیاری را به سمت خود جذب می‌کرد تا بتوانند حقایقی را از زبان طلبه های تبعیدی بشنوند. من خودم آن شب ها در مسجد جامع جیرفت چندین سخنرانی کردم. مأموران رژیم طاغوت مانع بودند، اما شوق و علاقه مردم این مانع‌ها را برمی‌داشت.

علما و طلاب شهر مشهد، زادگاه آیت‌الله سعیدی پس از اطلاع از شهادت در اعتراض به این موضوع وارد عمل شدند و مدارس علمیه مشهد به کانونی فعال برای مبارزه علیه رژیم پهلوی تبدیل شدند. در روز 24 خرداد 49 آیات و حجج اسلام عباس طبسی، سیدعلی خامنه‌ای، شیخ احمد کافی به همراه روحانیون دیگر که از مبارزان مشهد بودند، با علنی کردن و گسترش مبارزات در اعتراض به شهادت آیت‌الله سعیدی دروس مدرسه میرزا جعفر را تعطیل کردند و سپس راهی سایر مدارس علمیه شدند و از طلاب خواستند کلاس درس را تعطیل کنند. در همین رابطه مأمور ساواک گزارش داد: «روحانیون پس از انتشار خبر کشته شدن سعیدی، به وسیله شیخ احمد کافی فعالیت خود را شدیدتر کرده و به بهانه کشته شدن سعیدی طلاب شناخته شده و ناراحت و اخلاگر را وادار به اقدامات خلاف و تحریک آمیز نموده‌اند.»

با اعلام خبر دستگیری امام خمینی ملت ایران خیزش دیگری برای مقابله با رژیم پهلوی آغاز کرد. در اولین اقدامات مردم انقلابی ورامین قریب به چندین هزار نفر کفن‌پوش به سمت تهران حرکت کردند که حادثه‌ای عظیم را در تاریخ به ثبت رساندند.

با وجود دستگیری امام خمینی و سرکوب خونین قیام در روز 15خرداد، حرکت اعتراض آمیز مردم متوقف نشد؛ بلکه ابتدا علمای اعلام و روحانیون برجسته کرمان و دیگر نقاط کشور با صدور اعلامیه و تلگراف و نامه پشتیبانی و حمایت خود را از امام خمینی اعلام کردند، سپس با مراسم ترحیم و بزرگداشت شهدای 15 خرداد این روند ادامه یافت. اصناف و کسبه قصد تعطیلی بازار و مغازه‌ها را داشتند که با تهدید ساواک و دستگاه امنیتی رژیم، مجبور به بازکردن مغازه‌های خود شدند، اما علی‌رغم هشدارهای مأموران، مجلس ترحیم و بزرگ داشت شهدای روز 15 خرداد باشکوه برگزار شد.

در گزارش ساواک درباره‌ فعالیت‌های آیت‌الله ناظم زاده در رمضان 57 و متعاقب آن دستگیری و تبعید او از ارومیه آمده است: «... چون تذکرات داده شده درباره روحانی مذکور مؤثر واقع نگردید و از طرفی احتمال داده شده که سخنرانی‌های تحریک آمیز وی موجب تهییج افکار متعصبین مذهبی و در نتیجه منجر به انجام تظاهرات اخلال‌گرانه از ناحیه افراطیون مذهبی گردد، لذا در مورخه 22مرداد 57 نامبرده از طریقی شهربانی رضائیه احضار و به وی تفهیم گردیده که اقامتش در منطقه از لحاظ امنیتی به مصلحت نمی‌باشد. به دنبال موضوع فوق، ناظم زاده در ساعت ۲۰ شب مذکور، با یک دستگاه اتومبیل، رضائیه را در معیت دو نفر از مأموران ژاندارمری به قصد قم ترک نموده است.»

در نخستین روز ماه رمضان 1357 مردم اصفهان در اعتراض به دستگیری آیت الله طاهری دست به تظاهرات زده و در مقابل بیت آیت الله خادمی تحصن کردند. روحانیون اصفهان نیز با صدور اطلاعیه‌ای خواستار آزادی آیت‌الله طاهری شدند. امام خمینی در اول رمضان (۱۵ مرداد) با صدور اعلامیه‌ای قیام مردم اصفهان را مورد حمایت قرار دادند. به دنبال این جریانات، منزل آیت‌الله خادمی به صورت کانون انقلاب در اصفهان درآمد.هر روز بر تعداد متحصنین افزوده می‌شد. مراسم افطار و سخنرانی، پخش اعلامیه، نصب پوستر، عکس‌های شهدا، عکس‌های انقلابیون، کاریکاتورهای شاه دیوارهای منزل و کوچه را پر کرده بود.

آیت الله عبدالله محمدی درباره حال و هوای مردم پس از فتح خرمشهر می‌گوید: روز سوم خرداد بود که خبر آزادسازی خرمشهر به اطلاع مردم ایران رسید. مردم هم جهت شادی به خیابان‌ها آمدند و پاسداران شروع به تیراندازی هوایی کردند. حضرت امام هم به مناسبت آزادسازی خرمشهر پیامی دادند، یکی از آن جملات این بود که "خرمشهر را خدا آزاد کرد"

فرهنگيان همدان پس از فاجعه‌ مدرسه‌ فيضيه به ملاقات امام خمينى رفتند و از آن پس تصميم به مبارزه عليه رژيم پهلوی گرفتند و به تشكيل جلسات دانش‌آموزى اقدام كردند. ميرخليل تقوى، يكى از روحانيون تبريزى بود كه در آموزش و پرورش استخدام و به دليل فعاليت‌هاى سياسى به همدان تبعيد شده بود. وى در سال‌هاى 40 و 41 جلسات علمى و دينى تشكيل مى‌داد و تعدادى از دانش‌آموزان دبيرستان‌هاى همدان در آن شركت مى‌كردند. به علت استقبال دانش‌آموزان از اين جلسات كه بيشتر در زمينه‌ مسائل دينى و اسلامى بود و گاهى گريزى هم به سياست زده مى‌شد، علاوه بر جلسه‌ هفتگى، يك جلسه‌ خصوصى ديگر نيز با تعداد محدودتر و مطمئن‌ترى از دانش‌آموزان تشكيل مى‌شد. فرهنگيان همدان علاوه بر پيوند با روحانيون این شهر، با روحانيونى همچون آيت‌الله شيرازى،جعفر سبحانى و شهيد مفتح نيز در ارتباط بودند و با آنان همكارى و همراهى داشتند. آنها همچنین اعلاميه‌هاى امام خمینی را که از قم می رسید توزیع می کردند.

آیت‌الله صابری همدانی گفت:جالب است بدانید که در دهه اول ماه محرم آن سال، جناب آقای خامنه‌ای هم در گرگان تشریف داشتند و با سخنرانی‌های خوب و انقلابی و مدرنش، مردم و جوانان را علاقه‌مند و متمایل به خود ساخته بود. من هم از همان دوران که ایشان و برادرشان در قم بودند، به این دو بزرگوار ارادت و محبت داشتم. همچنانکه همواره مخلص و ارادتمند همه سادات و ذریه زهرای بتول (س) بوده و هستم.