مرکز اسناد انقلاب اسلامی

پس از سقوط شهربانی شیراز، یگان‌های ارتش و ژاندارمری یكی پس از دیگری و بدون درگیری تسلیم شده و همبستگی خود را با انقلاب اعلام كردند. به نظر می‌رسد علاوه بر اعلام همبستگی فرماندهان ارشد نظامی در تهران، واقعه شهربانی شیراز نیز در اتخاذ تصمیم مورد نظر بی‌تأثیر نبود. عصر 22 بهمن پرسنل مركز زرهی شیراز با تانك‌های خود در خیابان به مردم پیوسته و در حالی‌كه تصاویر امام خمینی را روی تانك‌ها نصب كرده بودند، در خیابان‌های شهر به حركت درآمدند. بدین‌ترتیب در حوالی غروب آن روز در فارس رسماً پیروزی انقلاب اعلام گردید. همان شب تلویزیون فارس نیز در اختیار انقلابیون قرار گرفت و پس از تهران از تلویزیون فارس خبر پیروزی انقلاب اعلام شد. بدین‌ترتیب پس از تهران، شیراز دومین شهری بود كه كنترل آن به دست نیروهای انقلابی افتاد.

تیمسار بیان به رئیس شهربانی زنگ زد و از او خواست تا تسلیم شود. امّا او زیر بار نرفت و گفت به هیچ وجه تسلیم نمی‌شوم. تیمسار بیان پس از مشاهده‌ مقاومت شهربانی به یكی از نظامیان دستور داد تا یكی از تانك‌های ارتش را مقابل شهربانی بیاورند. پس از آن‌كه تانك را آوردند و مقابل شهربانی قرار دادند دستور آتش داد. هدف تانك درِ شهربانی بود. پس از شلیك و انفجار مقابل در شهربانی مردم به درون آن ریختند و به این ترتیب شهربانی سقوط كرد بعد از آن مردم همراه با تانك حكومت نظامی به درون شهربانی سرازیر شدند.

مادر عادل به مسجد آمده بود، نمى‌دانستيم به او چه بگويم. گفتم: «چه مى‌گويد؟» گفتند: «می‌خواهد شما را ببيند.» آمد و گفت: «آقاى آل‌اسحاق، بشارت مى‌دهيد كه پسرم شهيد شده، اين خبر درست است؟» خيلى عادى صحبت مى‌کرد. گفتم: «خدا درجاتش را عالى كند.» گفت: «خدا را شكر، اجازه هست من دو كلام صحبت كنم؟» گفتم: «بفرماييد»

جان سیمسون با نظاره‌ به خیابان های اصفهان گفت: «اگر الآن می‏‌توانستم با لندن تماس بگیرم، به همکارانم می‏‌گفتم جمهوری اسلامی در اصفهان پیش از تهران برقرار شده است». گفتم: «من می‏‌توانم این ارتباط را برقرار کنم». جان سیمسون را به هتل شاه‏ عباس بردم و از طریق کارمندان انقلابی مخابرات از جمله خشوعی ارتباط با لندن را برقرار کردم. سیمسون هم به همکارانش گفت: «الآن حکومت جمهوری اسلامی در اصفهان برقرار شده است و تمامی امور در دست انقلابیون است».

مردم همدان به راهبری آیت‌الله سید اسدالله مدنی نقش موثری در پیروزی انقلاب اسلامی داشتند. این مبارزات در بهمن ماه 1357 همگام با شور و شعف مردم سراسر کشور بیش از پیش شد. جوانان و مردم همدان پس از تسلط بر شهر، با برپايى يك راهپيمايى گسترده در هواى سرد همدان، خواستار برقرارى جمهورى اسلامى شدند. آن‌ها همچنين مسئوليت توزيع و رساندن نفت به منازل مردم را عهده‌دار شدند. همچنین ارتش سوم كرمانشاه به منظور سركوب مردم تهران به سوى اين شهر حركت كرد كه در طول مسير، از اسدآباد تا همدان، با مقاومت مردم روبرو و متوقف شدند.

جنب و جوش جوانان مسلمان در شهر اصفهان کمک شایانی به اقدامات انقلابی می‌کرد؛ چه اینکه جوانان به انگیزه‌های مضاعف ایده‌های جدیدی برای مبارزه طرح می‌کردند.

بهمن ماه 1357 با اعلان خبر ورود امام به کشور حال و هوای دیگری پیدا کرده بود. مبارزه در شهرهای مختلف با شدت و حدت بیشتری جریان می‌یافت. در این میان استان خوزستان و به ویژه شهر اهواز یکی از مراکز موثر در مبارزات انقلابی بود. بازخوانی حوادث اهواز در بهمن ماه 1357 به خوبی سیر تحولات و نقش مردم انقلابی خوزستان را در پیروزی انقلاب اسلامی نشان می‌دهد. اقدامات سیاسی، فرهنگی و نظامی مردم اهواز به راهبری روحانیت به بار نشست و شهر اهواز در 22 و 23 بهمن ماه بدون خون‌ریزی در اختیار انقلابیون قرار گرفت.

تشديد حملات‌ مأموران‌ به‌ جماعت‌ مردمي‌ و مساجد و مشاركت‌ رئيس‌ شهرباني ‌بابل‌ در اين‌ حملات‌ و پرتاب‌ گاز اشك‌آور توسط‌ آن‌ها به‌ ميان‌ مردم‌ حاضر در مسجد، بيشتر نشانه‌‌ رعب‌ و وحشت‌ آن‌ها بود تا شهامت‌ و اقتدار. برخي‌ از همين‌ نيروهاي ‌دولتي‌ بعداً اعتراف‌ كردند كه‌ در آن‌ ايام‌ ما براي‌ مقابله‌ با مردم‌ از مركز درخواست‌ كمك‌ مي‌كرديم‌، ولي‌ در جواب‌ ما مي‌گفتند: ما نيرويي‌ براي‌ كمك‌ كردن‌ به‌ شما نداريم‌، فكر بيرون‌ رفتن‌ و مواجهه‌ با مردم‌ را از سرتان‌ بيرون‌ كنيد و فقط‌ به‌ فكر حفظ ‌جان‌ خودتان‌ باشيد.

روز ورود امام به ایران سراسر کشور را شوق و شادمانی فرا گرفته بود. مردم شهرهای مختلف با کمترین وسایل و امکانات احساسات خود را از بازگشت رهبر نهضت اسلامی بروز می‌دادند. مرور اسناد آن روزها نکات قابل توجهی را بازنمایی می‌کند.در سند مورخ 12 بهمن ماه 1357 گزارش شرهبانی سرخس به اداره اطلاعات درباره شادی مردم سرخس از ورود امام به کشور آمده است:« صبح روز جاری به مناسبت ورود آیت‌الله خمینی به ایران مغازه‌داران پرچم سبز درب مغازه‌ها نصب و بعضی از آن‌ها شیرینی به مردم تعارف می‌کردند.»

صاحب منزلی در خیابان فخرآباد برای پذیرایی از ده نفر اعلام آمادگی کرده بود که ما گروهی را به آدرس آن‌ها فرستادیم، یک ساعت بعد صاحب‌خانه زنگ زد و گفت «مهمان‌ها نیامدند؛ شما یک گروه دیگر بفرستید.» ما نیز یک گروه دیگر را راهی کردیم که این گروه نیز به منزل او نرسیدند.واقع امر این بود که عده‌ای از مردم نزدیک مدرسه ایستاده و مهمان‌های شهرستانی را به منزل خودشان می‌بردند و اجازه نمی‌دادند مهمان‌ها به آدرس‌هایی که برایشان در نظر گرفته می‌شد مراجعه کنند.