مرکز اسناد انقلاب اسلامی

پس از نماز عيد فطر، مردم در صفوف منظم به طول چندكيلومتر، از مسير ميدان «گيتي نورد» به طرف بازار و خيابان 17 شهريور و از جلوي شهرباني سابق، خيابان ابن‌سينا، ميدان‌شهرداري و مسجد صاحب الزمان (عج)، در حالي كه شعارهاي انقلابي سر مي‌دادند و پلاكاردها و تمثال بزرگ حضرت امام را كه براي اولين بار در جلوي صفوف راهپيمايي در دست داشتند، اقدام به راهپيمايي نمودند. سپس در پشت مسجد صاحب‌الزمان (عج) كه فضاي نسبتاً وسيعي بود، تجمع كردند و باز آقاي فاضل هرندي سخنراني نموده وخواستار حضور مستمر مردم در صحنه‌ي مبارزه شد.

جریان کشف حجاب را کاملا یادم هست. در این زمان من ۹ یا ۱۰ سال داشتم و فقط می‌دانم که عده‌ای را دعوت کردند در باغ ملی، ما بچه بودیم رفتیم، صدای ساز و آواز می‌آمد و گفتند نمایش می دهند و من رفتم پشت در؛ زن‌ها اول با حجاب آنجا رفتند و وقتی که آمدند بیرون، دیدیم که اینها حجاب ندارند. بعضی از آنها یک کلاه سرشان گذاشتند، سرشان را از خجالت داخل آن کردند. برخی از آنها دست شان را به صورتشان می گرفتند و از آنجا به سرشان می گرفتند با یک وضع بسیار موهنی از آنجا خارج می شدند.

بعد از انتشار خبر شهادت آیت‌الله محمدرضا سعیدی، نوعی سازماندهی هم میان طلاب شکل می‌گیرد تا تحرک حوزه علمیه مشهد نمود بیشتری بیابد. از آن جمله می‌توان به تهیه اطلاعیه‌ای دست نویس به امضای "حوزه علمیه مشهد" در این رابطه اشاره کرد.

قیام 15 خرداد 1342 فقط در چند شهر به وقوع نپیوست بلکه مردم ایران در شهرهای مختلف کشور در حمایت از مرجع تقلید خود وارد میدان شدند. از این رو، 15 خرداد به یک جنبش سراسری تبدیل شد که نه تنها در طول نهضت، بلکه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به عنوان نقطه عطف تاریخ انقلاب اسلامی مورد توجه مردم بود. لذا به فاصله چهار ماه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مردم سراسر کشور، در نخستین سالگرد قیام 15 خرداد بعد از پیروزی انقلاب، طی مراسمی، یاد و نام شهدای 15 خرداد را گرامی داشتند. از آن جمله می‌توان به مراسم بزرگداشت شهدای 15 خرداد در قم، اهواز، اصفهان،‌تبریز، مشهد، ورامین، قائمشهر، اردبیل، یزد، اراک، یاسوج و ... اشاره کرد که با حضور همگانی مردم و صدور بیانیه برگزار شد.

نخستين واكنش به دستگيري امامخميني ازسوي دانشجويان دانشكده‌ كشاورزي کرج صورت گرفت. آنها دست به تظاهرات زده و درپايان اعلاميه‌اي در پشتيبانياز امام خميني قرائت كردند كه در آن آزادي فوري ايشان درخواست شده بود. ساواك يكياز عوامل اصلي اين مراسم را، از اعضاي سابق فدائيان اسلام و از نزديكان نوابصفوي دانست كه «داراي احساسات مذهبي بوده است.»

بعد از انتشار خبر بازداشت امام خمینی، عده‌ای از مردم شیراز از زن و مرد در مسجد جامع عتیق جمع شدند. همه منتظر آمدن آیت‌الله دستغیب به مسجد بودند. در این اثنا عده‌ای با پیراهن مشكی با شعار حسین، حسین به مسجد جامع وارد شده و گفتند آیت‌الله دستغیب به مسجد نو رفته است. لذا همه جمعیت به سوی مسجد نو به راه افتاده و به افراد حاضر در آنجا پیوستند. بدین ترتیب جمعیت عظیمی در مسجد نو اجتماع كردند.

آیت‌الله عبدالله محمدی می گوید: بعد از چهلم امام بود که ما از ایلام با دفتر ایشان تماس گرفتیم و گفتیم می‌خواهیم با مردم ایلام به دیدار رهبر انقلاب بیاییم. آنها هم به ما وقت دادند و گفتند تا حدود 600 نفر می‌توانند بیایند. از شهرهای مختلف استان جمع شدیم و با هدیه دو میلیون تومانی جهت ساخت مرقد امام راهی تهران شدیم.

عملیات آزادسازی خرمشهر در 3 خرداد 1361، از جمله بزرگ‌ترین عملیات رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس بود که با کمک مردم عملی شد. در این عملیات مردم شهرهای مختلف نیز به ایفای نقش پرداختند که از آن جمله می‌توان به اعزام نیروهای کمکی از دزفول برای حضور در عملیات آزادسازی خرمشهر اشاره کرد.

حجت‌الاسلام حسنی می‌گوید:وقتى به قم رسيدم، نخست در معيت حضرت آيت‌الله مشكينى به خدمت حضرت امام خمينى كه در آن ايام به عنوان "حاج آقا روح الله" مطرح بودند، مشرف شدم. پس از سلام، تعارف و ابلاغ حمايت مردم و روحانيت منطقه، آقای مشکینی به امام عرض كرد: «آقا مگر خون ما از خون حسين بن على(ع) رنگين‌تر است؟» منظورش اين بود كه الآن بدعت‌هاى دوران يزيد تكرار مى‌شود و نياز به افراد فداكار و ايثارگر دارد كه مانند امام حسين(ع) جانش را فداى اسلام بكند. در اين حال امام بشدت و با صداى بلند، هاى هاى گريه كردند. از شدت ناراحتى لحظه‌اى بلند شدند، ايستادند و دوباره نشستند.

حسن روحانی می‌گوید: چند روز مانده‌ به‌ ماه‌ مبارك‌ رمضان‌، خبر برخوردهاي‌ شديد رژيم‌ پهلوی با مردم‌ در شهرهاي‌ مختلف‌ به‌ ويژه‌ شيراز، اصفهان‌ و قم‌ مي‌رسيد كه‌ تا حدي‌ اين‌ مسائل‌ در روزنامه‌هاي‌ آنجا (انگلستان) هم‌ منعكس‌ بود.