عملکرد شهید صدر در حمایت از انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره) بسیار قابل توجه بوده است؛ زیرا با سخنرانی‌ها، کلاس‌های درس، پرورش شاگرادان انقلابی، صدور اعلامیه و نامه‌های انقلابی به مردم ایران و امام خمینی، تهیه پیش‌نویس قانون اساسی و... تاثیری مهم در روند انقلاب اسلامی داشته است. به دلیل این اهمیت بود که امام خمینی در خصوص او فرمودند: «سید محمدباقر صدر مغز متفکر اسلامی بود و امید این بود که اسلام از او بهرهبرداریهای زیادتری بکند...»
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روح‌الله حسینیان
هنر در قرآن در خدمت رشد و تكامل فرد و جامعه قرار می‌گيرد و از هنر، هنر متعهد می‌زايد و هنر غيرمتعهد را هنری لغو می‌شناساند. چنانچه در هنر نمايشی داستان‌سرايی قرآن همين بينش را مطرح می‌كند. هنری كه قرآن در فصاحت و داستان هنرنمايی می‌كند هم در ادبيات هنرمندانه است هم در تأثير؛ به‌همين‌جهت داستانش را "احسن‌القصص"، زيباترين قصه‌ها می‌نامد، زيرا داستان‌های قرآن وحی خداوند از ماوراءطبيعت است كه بشر را از خاك به افلاك، از طبيعت به غيب و شهود فرامی‌خواند. داستان‌های قرآن نه برای سرگرمی، نه برای هنر كه هرچه تراژديك هنرمندانه‌تر؛ بلكه برای اميدآفرينی، براي شكيبايی، براي استقامت در مقابل مشكلات و عبرت خوانندگان آمده است. می‌توان گفت در زمانی كه هنر براي هنر و سرگرمی، شعر برای خيال‌انگيزی، داستان و داستان‌سرايی برای سرگرمی مرسوم شده و ماده هنر، غيرواقعی، تخيلی، افسانه‌ای و نتيجه آن پوچ و باطل بوده است، قرآن با طرح هنری متعهد، واقع‌گرا، هدفمند، خردانگيز، احياكننده فطرت، مبارزساز، اخلاق‌گرا، استقامت‌زا، آرام‌بخش و حق‌گرا را پايه‌گذاری كرد.
محمدمهدی اسماعیلی
انتخابات تعیین نظام سیاسی ایران، تقریبا هیچ مورد مشابه دیگری ندارد. در همه کشورهایی که تجربه انقلاب سیاسی دارند، حداکثر شورای انقلاب یا عناوین مشابهی، در قالب جمع محدودی و آن هم در فاصله طولانی از زمان پیروزی، قانون اساسی را تدوین، و به آرای عمومی می‌گذارند. اتفاق دیگر حاصل از انتخابات فروردین 1358، ترکیب دین و سیاست در قالب نظام جمهوری اسلامی است. این تحول مهم در حالی رخ می‌داد که مدرنیته و تجدد، به ویژه از قرن هجدهم عملا دین را به پستو و انزوای اجتماعی سوق داده بود و در جامعه ایرانی که نزدیک به 150 سال از پیروی از الگوی مدیریت سیاسی دین‌گریز دم زده شده بود، نظام دینی مردم سالاری به حاکمیت عمومی رسید. نکته مهم دیگر در مورد جایگاه "جمهوریت" در نظام اسلامی است که برخلاف فهم رایج، در مکتب اندیشگی امام، جمهوریت یک مفهوم دینی و برآمده از تعالیم و سیره و سلوک پیشوایان اسلامی جامعه ماست.
مروری بر اندیشه‌های مهدی بازرگان به عنوان بنیانگذار نهضت آزادی، گواه آن است که برداشت‌های گزینشی و سطحی آنها از فقه و آموزه‌های دینی، چگونه زمینه‌های سقوط به دامان اومانیسم و لیبرالیسم التقاطی را برای بخشی از جوانان فراهم کرد. موضوعاتی چون برداشت تحریفی از تبری، برداشت خلاف از رحمانیت خدا و رد اجرای احکام دین، عدم تسلط بر روایات و منابع فقهی ارتداد، عدم درک تفاوت سب‌البنی و مرتد و عدم فهم اصل فقهی نفی سبیل از جمله مواردی است که نشانگر عدم آشنایی نهضت آزادی با فقه اسلامی است. این نوع ورود بدون تخصص، زمینه‌ساز انحراف بسیاری از جوانان این مرز و بوم شد. آنجا که به اذعان منافقین، کتاب "راه طی شده" بازرگان در محافل درونی سازمان مجاهدین تدریس می شد. از همین رو بود که امام خمینی در نامه‌ای که به حجت‌الاسلام محتشمی‌پور نوشتند، تاکید کردند: «...نهضت آزادی و افراد آن از اسلام اطلاعی ندارند و با فقه اسلامی آشنا نیستند...نتیجه آن که نهضت به اصطلاح آزادی و افراد آن چون موجب گمراهی بسیاری از کسانی که بی‌اطلاع از مقاصد شوم آنان هستند می‌‌گردند، باید با آنها برخورد قاطعانه شود و نباید رسمیت داشته باشند.»
عباس امیرانتظام که در تاریخ جمهوری اسلامی ایران مسئولیت‌هایی چون معاون نخست‌وزیر و سخنگوی دولت موقت مهدی بازرگان را برعهده داشته و برای مدتی نیز سفیر ایران در استکهلم بوده، با تمایلات غرب‌گرایانه خود صدمات و خسارت‌های فراوانی به نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران وارد کرده است. ارتباط سری وی با سفارت آمریکا و سازمان سیا، نفوذ در نهادهای فرهنگی ایران و همسویی با منافع آمریکا، سخنرانی‌هایی در راستای مقاصد غربی، در اختیار قرار دادن اطلاعات حساس و سری کشور به آمریکا، مخالفت با گروه‌های مذهبی، مخالفت با ولایت فقیه، تلاش برای انحلال مجلس خبرگان قانون اساسی و ... گزاره‌هایی است که می‌توان شواهد فراوانی برای هر یک از آنها در تاریخ یافت. در این میان اسناد لانه جاسوسی آمریکا نیز حاوی شواهدی در این رابطه هستند و از امیرانتظام به عنوان یکی از "مؤثرترین مدافعین عادی کردن روابط بین ایران و آمریکا" یاد می کنند.
در تاریخ ایران، عید نوروز به عنوان یک مراسم سنتی و ملی همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است اما این مراسم در برهه‌هایی از تاریخ، به فرصتی برای مبارزه با ظلم و ستم تبدیل می‌شد و مردم به فتوای روحانیون از برگزاری جشن نوروز امتناع کرده و به مبارزه با استبداد و استعمار می‌پرداختند. تحریم عید نوروز توسط علما در تاریخ معاصر ایران، پیشینه دارد. به طوری که از زمان مشروطه و با دخالت بیگانگان در امور داخلی کشور، علما تصمیم به تحریم عید نوروز سال 1289 گرفتند. این شیوه در دوران نهضت اسلامی نیز دو مرتبه تکرار شد که می‌توان به تحریم عید نوروز سال 1342 توسط امام خمینی در اعتراض به برنامه‌های خلاف شرع رژیم پهلوی و تحریم نوروز سال 1357 در واکنش به جنایات‌های رژیم پهلوی اشاره کرد که در هر سه مورد، مردم نیز با تبعیت از فرمان روحانیون، همراهی خود را با فتوای تحریم عید نوروز اعلام می‌کردند و برگزاری جشن و شادی را تا دفع ظلم به تعویق می‌انداختند.
بازخوانی سیر ملی شدن صنعت نفت – بخش پایانی؛
رزم‌آرا در حالى‌كه تلاش مى‌كرد تا راه‌حلى را براى خروج از بن‌بستى كه كميسيون نفت براى او به وجود آورده بود، به‌دست آورد، سعى مى‌كرد از ملى شدن صنعت نفت جلوگيرى كند. وى پس از مصوبه بيست‌وششم آذر ماه مجلس، در سوم دى ماه، در جلسه خصوصى مجلس شركت كرد و به شدت عليه ملى شدن صنعت نفت، سخن راند. او گفت: ايران داراى آن قدرت صنعتى نيست كه به خودى خود استخراج نفت نموده و در بازارهاى دنيا بفروشد. ايرانى كه يك كارخانه سيمان را نمى‌تواند با پرسنل خود اداره كند و ايرانى كه كارخانجات كشور را در اثر عدم قدرت فنى به صورت ناگوارى درآورده است و ضرر مى‌دهد، با كدام وسائل مى‌خواهد نفت را شخصاً استخراج كند؟ در پايان با صراحت تمام گفت: ملى كردن صنعت نفت بزرگترين خيانت است.
ابراهیم متقی
بعد از کودتای 28 مرداد 1332 و انعقاد قرارداد كنسرسيوم، شكل جديدی از غارت نفت ايران در دستور كار قرار گرفت. به موجب این قرارداد، كمپانی‌های امريكايی، انگليسی، هلندی و فرانسوی اجازه پيدا كردند كه روند اكتشاف و استخراج نفت را با هزينه دولت ايران انجام دهند. روند يادشده نشانه‌هايی از سلطه جديد اقتصادی شركت‌های چند مليتی و ارتقاء نقش امريكا در اقتصاد و سياست ايران را منعكس می‌ساخت. امضای قرارداد نفتی ايران با شركت‌های غربی همچنین زمينه لازم برای افزايش نقش اقتصادی امريكا در ايران را بوجود آورد و امريكا برای ارتقاء موقعيت خود در مناطق پيرامونی، از سازوكارهايی همانند ملی‌سازی حمايت به عمل آورد. كنسرسيوم به شهادت بسياری از تحليلگران مستقل مسائل ايران، نشانه‌ای از نهادينه شدن اقتدار و كنترل شركت‌های بين‌المللی جهان غرب بر منابع اقتصادی ايران بوده و این قرارداد علنا از نفت ملی‌زدایی کرد. بعد از انعقاد قرارداد کنسرسیوم، ایران تا پیروزی انقلاب اسلامی هرگز كنترل همه‌جانبه بر منابع نفتی خود را به دست نیاورد.
بازخوانی سیر ملی شدن صنعت نفت – بخش چهارم؛
آيت‌اللّه كاشانى براى اين‌كه همه گروه‌هاى اسلامى را وارد مبارزه كند با هماهنگ نمودن گروه‌ها، از همه آنها حمايت مى‌كرد. فدائيان اسلام كه در آن روزها به عنوان يك گروه مقتدر و با شور اسلامى در جامعه شهرت داشتند، اعلام كردند كه يازدهم اسفند ماه 1329، در مسجد شاه، ميتينگى براى ملى شدن صنعت نفت خواهند داشت. آيت‌اللّه كاشانى طى اعلاميه‌اى از عموم طبقات و از تجار و جوانان بازرگان و دانشجويان خواستند كه در اين تظاهرات مهم كه از طرف فدائيان اسلام ايدهم‌الله تعالى برقرار و «در باب بيان حقايق اسلام و اطراف نفت سخنرانى جالب توجهى مى‌شود»، شركت نمايند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید احمد خمینی، چه در دوران نهضت اسلامی و چه بعد از پیروزی انقلاب، همواره به عنوان مشاور و یار امام خمینی فعالیت می‌کرد و امام نیز اعتماد کامل به وی داشتند. ایشان بارها به صداقت و امانتداری حاج احمد آقا تاکید کرده و اذعان می‌داشتند که او هیچگاه "چه در اعلامیه‌ها یا ارشادها بدون مراجعه به من تصرف و دخالتی نمی‌کند" و شهادت می‌دادند که «احمد فرزند اینجانب در اعلامیه‌ها و امثال آنها تصرفی بدون رضای من نکرده و چیزی بر خلاف گفته‌های من به من نسبت نداده است.» از این رو امام خمینی در واکنش به شبهه‌هایی که برخی گروه‌ها به صداقت و امانت حاج احمدآقا وارد می‌کردند فرموده بودند: "افرادی که این حرف‌ها را می‌زنند و این نسبت‌ها را به احمد می‌دهند باید استغفار کنند." چنانچه از فرمایشات امام خمینی برمی‌آید، هدف ایشان از طرح این مسائل، بیش از آنکه دفاع از مرحوم احمد خمینی باشد، مقابله با "تحریف" بود. زیرا با توجه به فعالیت‌های عناصر فرصت‌طلب، محتمل بود که این جریان‌ها تمام فرمایشات امام را که توسط حجت‌الاسلام احمد خمینی نقل می‌شود رد کنند.
