مرکز اسناد انقلاب اسلامی

تاریخ پر از شواهدی است که نشان از همراهی مردم با روحانیت مبارز در مواجهه با استعمار خارجی دارد؛ از بسیج مردم بعد از فتوای آیت‌الله سید محمد طباطبایی علیه استعمار روس گرفته تا همراهی با فتوای میرزای شیرازی و همگامی ملت ایران با مجاهدت‌های آیت‌الله کاشانی علیه استعمار پیر، تنها نمونه‌هایی از همراهی مردم با علما در مواجهه با استعمار است. طی سال‌های بعد و در دوران نهضت اسلامی نیز، مردم با تبعیت از امام خمینی به مبارزه با استعمار آمریکا پرداختند به طوری که مبارزه با رژیم پهلوی نیز در این راستا بود؛ این مبارزه مردمی با استعمار آمریکا ضمن رهایی از چنگال استبداد پهلوی، نتایجی چون بازیابی غرور ایرانیان که بعد از 28 مرداد 1332 خدشه‌دار شده بود، اخراج استعمارگران آمریکایی از ایران، بسته شدن جاسوسخانه آمریکا و قطع ایادی استعمار از نفت ایران را در پی داشت.

با تورق تاریخ آشکار می‌شود جلاد دهه 60 تنها سران نظام را هدف ترور قرار نمی‌داد، بلکه مردم عادی، از کودک و زن گرفته تا پیر و جوان سوژه‌های ترور منافقین بودند. کارنامه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) پر از صفحات سیاه است؛ آنها با حمله به مغازه‌ها، کتابخانه‌ها، مساجد و اماکن عمومی به قتل عام مردم ایران پرداختند. این قبیل ترورهای کور سازمان، با هدف زنده نگه داشتن نام سازمان و بزرگنمایی آن و ایجاد رعب و وحشت در میان مردم بود. د‌‌ر اين‌ گونه عمليات‌ها صرفاً هد‌‌ف انجام ترور بود‌‌ و اينكه قرباني ترور چه فرد‌‌ يا شخصي باشد‌‌، اهميت ند‌‌اشت. ازاين‌رو، عمد‌‌ه‌ قربانيان اين ترورهاي كور، مرد‌‌م عاد‌‌ي، شهروند‌‌ان، کودکان بي‌د‌‌فاع و رهگذران بودند.

یکی از مهم‌ترین برنامه‌های انقلابیون در مبارزه با رژیم پهلوی، استفاده از ظرفیت‌های ماه مبارک رمضان بود. از همان نخستین سال‌های نهضت اسلامی، انقلابیون در این ماه با اعزام طلاب به شهرهای مختلف و با بهره‌گیری از ظرفیت منابر، دست به افشاگری علیه سیاست‌های رژیم پهلوی زدند؛ این مبارزه در شب‌های قدر به اوج خود می‌رسید و در روز عید فطر هزاران نفر علیه رژیم پهلوی دست به تظاهرات می‌زدند. علاوه بر این، مبارزین انقلابی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های ماه مبارک رمضان، از دیگر شیوه‌ها همچون توزیع اعلامیه و برپایی مجالس مخصوص بانوان در این ماه نیز استفاده می‌کردند. از همین‌رو بود که ساواک با اطلاع از این ظرفیت‌ها، قبل از شروع ایام رمضان به سازمان‌های امنیتی و انتظامی تذکر می‌داد: «به ائمه جماعات و وعاظ و بانیان مجلس تذکر و تهدید نمایند، اطلاعات لازم را از انقلابیون کسب کنند، عناصر نفوذی را به داخل مجالس اعزام کنند و از عناصر انقلابی مراقبت به عمل آورند...»

براساس آمار و داده‌ها و نیز شواهد و روایت‌های موجود، وضعیت چاپ و انتشار کتاب در دوران پهلوی مطلوب نبود. در این دوران سانسور و حذف، کلیدواژه اصلی در حوزه کتاب بود و ممیزی کتاب بیش‌ترین وظایف را بر عهده داشت. علاوه بر این، وضعیت چاپ کتاب از لحاظ کمیت نیز بسیار ضعیف بود به طوری که در واپسین سال‌های عمر رژیم پهلوی، براساس میانگین 35 میلیونی جمعیت آن روزهای کشور، به ازای هر یک میلیون نفر تنها 71 عنوان کتاب انتشار می‌یافت که در مقایسه با رقم 88 عنوان به ازای هر میلیون نفر در دهه 40، 17 عنوان هم کمتر شده بود. این در حالی است در همان دوران، کشورهای هم‌سطح با ایران، وضعیت مناسب‌تری در این حوزه داشتند و در برخی از کشورها چاپ کتاب به رقم 1000 عنوان به ازای هر میلیون نفر می‌رسید.

در روز 2 اردیبهشت 1358، از همان زمان که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با هدف «پاسداری از انقلاب اسلامی در ایران و گسترش آن مبتنی بر ایدئولوژی اسلام اصیل و اجرای خواسته‌های جمهوری اسلامی» رسما اعلام موجودیت کرد، دیدگاه معنوی بر نگاه مادی غلبه داشت، به طوری که اعضای سپاه بدون چشم‌داشت مادی به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمدند؛ موضوعی که در اکثر روایت‌ها و خاطرات، به خوبی قابل لمس است. بی‌توجهی به مال دنیا، ساده‌زیستی، حساسیت نسبت به استفاده از اموال بیت‌المال، عدم سوءاستفاده از موقعیت و جایگاه، ولایت‌مداری، تواضع و فروتنی و ... از ارزش‌های راهبردی حاکم بر رفتار اعضاء و فرماندهان این نهاد انقلابی بوده است.

صفحات تاریخ پرافتخار جنگ تحمیلی مالامال از مجاهدت‌های غرورآفرین جوانان ایران است. خلاقیت‌ها و ابتکار عمل‌هایی که با تکیه بر توان داخلی توسط جوانان رزمنده ایرانی رقم خورد در تاریخ جنگ‌های نظامی جهان کم‌نظیر بود، به‌طوری که بن‌بست‌های بزرگی را از سر راه برداشت. همین حماسه‌سازی‌های جوانان در میدان نبرد بود که باعث شد امام خمینی نیز در مقام تمجید از عملکرد غرورآفرین آنان تاکید کنند: «این جوان‌های ما که الان در سرتاسر کشور به جنگ می‌روند و در‏‎‎‏جبهه‌ها آن‌طور حماسه‌ها می‌آفرینند، تا این جوان‌ها هستند و ‏‎‎‏ان شاءالله هستند نمی‌تواند کسی به این مملکت صدمه وارد‏‎‎‏کند.» از این رو اعتماد به نسل جوان، تجربه‌ای است که انعکاس آن را در مسیر پرافتخار گذشته می‌توان دید. اقدامات عملی و تأکیدات علنی رهبر انقلاب نیز به روشنی مشخص‌کننده مسیر اجرایی این مهم برای امروز و فرداست؛ روش اجرایی این موضوع در گام دوم انقلاب، خطی علنی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی آن را ترسیم کرده‌اند.

انقلاب اسلامی ایران، ارزش‌های اسلامی و اخلاقی را نه تنها در سطح زندگی عموم مردم، بلکه در میان نخبگان و کارگزاران نظام اسلامی نهادینه کرد. چه اینکه در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی که از آن به دهه 60 یاد می‌شود، این ارزش‌ها در بالاترین جایگاه خود قرار داشته و اهتمام بسیاری از مسئولان در عرصه‌های سیاسی، نظامی و فرهنگی به این سبک زندگی بیش از پیش به چشم می‌خورد. شهید سپهبد صیاد شیرازی یکی از مسئولان نظامی و از فرماندهان دوران دفاع مقدس است که ارزش‌های دهه شصت به خوبی در رفتار و منش وی نمایان بود.ساده زیستی، حساسیت در استفاده از بیت‌المال، ولایت‌مداری، بندگی خالصانه، تواضع و فروتنی از جمله ویژگی‌های بارز شخصیتی چون شهید صیاد شیرزای بود.

به شهادت تاریخ، دولت امریکا نقش بارزی در مدیریت تروریسم در جهان دارد به طوری که امروز نقش این دولت در عملیات تروریستی در ایران کاملا عیان شده است. نقش امریکا در عملیات تروریستی گروهک فرقان، حمایت این دولت از عملیات‌ تروریستی سازمان منافقین و ردپای سازمان سیا در ترور شهدای هسته‌ای نمونه‌هایی از این دست در تاریخ ایران است. نقش امریکا در ترورهای دهه 60 مسئله‌ای بود که امام خمینی نیز همواره به آن اشاره می‌کردند. ایشان در 23 مهرماه 1361 و پس از شهادت آیت‌الله اشرفی اصفهانی توسط سازمان منافقین در محراب نماز جمعه، ابرقدرت‌های جهانی همچون امریکا را مسئول چنین جنایت‌هایی دانستند.

با طرح تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شخصیت‌ها، گروه‌ها و جناح‌های سیاسی مختلف شروع به تهیه طرحی برای تدوین قانون اساسی آینده ایران اسلامی کردند؛ در میان همه این طرح‌ها، پیش‌نویس قانون اساسی شهید صدر بسیار حائز اهمیت است. بطوری که بسیاری از ایده‌ها و دیدگاه‌های شهید محمدباقر صدر در خصوص ساختار اسلامی دولت در پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بازتاب یافت. با تطبيق و مقايسه طرح پيشنهادي شهيد صدر و قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، به تأثير قابل توجه افكار و انديشه‌هاي وی در قانون اساسي پي مي‌بريم. شهيد صدر با مبنا قرار دادن نظريه «ولايت فقيه»، به تشريح ابعاد حقوق اساسي در اسلام پرداخت و با تركيب اسلاميت و جمهوريت، طرحي نوين ارائه داد كه نخستين نمونه از يك قانون اساسي منسجم اسلامي بود.

اسلامی بودن جمهوری اسلامی به هیچ وجه با حاکمیت ملی و یا به طور کلی با دموکراسی و مردم‌سالاری منافات ندارد و هیچ گاه اصول دموکراسی ایجاب نمی‌کند که بر یک جامعه دین و مکتبی حاکم نباشد. و مراد از «جمهوری» مردم سالاری است؛ ماهیت جمهوری اسلامی، نشانگر بنیان‌های عقیدتی و فکری نظام و ناشی از اعتقاد مردم به دین مقدس اسلام است در همه موارد اعمال حاکمیت ملی، این حاکمیت در چارچوب حاکمیت دینی و محتوای اسلامی نظام پذیرفته شده است. از سویی منشأ اشتباه آنان که اسلامی بودن جمهوری را منافی با روح دموکراسی می‌دانند، ناشی از این گرایش دموکراسی در قرن هیجدهم است که در آن حقوق انسان در مسائل مربوط به معیشت و خوراک و مسکن و پوشاک و آزادی در انتخاب راه معیشت مادی خلاصه می شود.