دوره‌ آیت‌الله سید محسن حكيم از اين جهت كه بار ديگر شاهد سياسي شدن حوزه‌ نجف هستيم بسي حائز اهميت است. سيد حكيم اهميت فراواني براي حوزه‌ هزار ساله‌ نجف قائل بود و حوزه را پايگاه انسان‌سازي و پرورش استادان و سربازان فرهنگي شريعت مي‌پنداشت؛ لذا نظم و نسق دادن به برنامه‌هاي درسي طلاب را در اولويت قرار داد. از این رو با اقدامات آیت‌الله حکیم نه تنها حوزه علمیه نجف از انزوا خارج شد، بلکه اقدامات وی باعث تحرک و نقش‌آفرینی حوزه در برهه‌های مختلف تاریخی شد. سید حکیم برای پایندگی و تقویت حوزه نجف عهده‌دار انجام اصلاحات عمیق و ابتکارات جالبی شد که تا پیش از وی سابقه نداشت؛ اقداماتی که پاسخگوی نیاز و انتظارات آن روز جامعه بود.

یکی از مهم‌ترین ارکان دفاعی هر کشور، به ویژه در دوران جنگ و تجاوز یک دولت خارجی، نیروهای مردمی هستند که در میدان نبرد اثری عمیق از خود بر جای می‌گذارند. تاریخ دفاع مقدس روایت‌گر نمونه‌های فراوانی از این اثرگذاری است؛ براساس شواهد تاریخی، تا زمانی که این ظرفیت عظیم از جبهه‌های جنگ دور نگاه داشته می‌شد، شکست و اشغال خاک کشور پیامد این سیاست بود. اما درست بعد از عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا، با تغییر سبک مدیریت جنگ، نیروهای مردمی به میدان آمده و روند جنگ را دگرگون کردند که نمونه این اثرگذاری در فتح خرمشهر نمایان شد. امروز نیز بعد از گذشت سال‌ها، هنوز نیروی مردمی، مستعد حماسه‌سازی است و همانطور که بارها ثابت کرده، در صورت حمایت و مدیریت صحیح، می‌تواند بزرگ‌ترین نقش را در تاریخ کشور ایفا کند.

با اشغال خرمشهر توسط رژیم بعث عراق، صدام که تسلط خود بر خرمشهر را همیشگی و بازپس‌گیری آن توسط رزمندگان ایرانی را غیرممکن تصور می‌کرد، مغرورانه اظهار داشت: «اگر ایرانی‌ها خرمشهر را بگیرند کلید بصره را به آن‌ها خواهم داد.» متعاقب تحرکات رزمندگان اسلام برای بازپس‌گیری خرمشهر، صدام شخصاً دستوراتي به اين مضمون صادر كرد: «دفاع از خرمشهر همانند دفاع از بغداد و بصره بوده و خرمشهر تكيه‌گاه بصره به شمار مي‌رود. بنابراين بايد پيروزي در نبرد آينده را با هر قيمتي به دست آورد و نيروهاي ايراني را منهدم كرد.» اما چندی نگذشت که برخلاف ادعاهای مطرح شده، رزمندگان اسلام توانستند طی عملیات موفقیت‌آمیز بیت‌المقدس معادلات را بر هم زده و خرمشهر را از دست اشغال‌گران رژیم بعث آزاد کنند. بی‌شک، بازپس‌گیری خرمشهر از قوای بعثی، پیامدهایی برای عراق و حامیانش در پی داشت و علاوه بر آنکه باعث تحقیر جهانی صدام شد، خسارت‌های تسلیحاتی و انسانی را به رژیم بعث تحمیل کرد و مهم‌تر از آن، باعث نگرانی و ترس حامیان بین‌المللی صدام شد.