بازجستی برای روابط رژیم پهلوی و رژیم صهیونیستی
یکی از بخشهای بسیار فعال دفتر نمایندگی اسرائیل در تهران، حوزۀ وابستۀ نظامی بود. که پیگیری روابط و همکاریهای نظامی بین ایران و اسرائیل از مهمترین وظایف این بخش بود. یعقوب نیمرودی اولین وابسته نظامی اسرائیل در ایران بود که علاوه بر حوزه نظامی، در فعالیتهای اطلاعاتی و جاسوسی، اقتصادی و بازرکانی، قاچاق اشیای عتیقه و ... نیز نقش گستردهای داشت، و البته جمعآوری کمک و اعانه برای اسرائیل در مراسم و جشنها و شبنشینیها نیز فراموش نمیشد.
بررسی کابینه و برنامه دولت علاء توسط نمایندگان مجلس
حسین علاء دو بار در دو برهه حساس سیاسی کشور سمت نخست وزیری را بر عهده گرفت: نخست در سال 1329 ه.ش که بسیاری از تحلیلگران، از دولت او به «کابینه محلل» یاد کردهاند و بار دوم در 1334 ه.ش پس از برکناری سپهبد فضل الله زاهدی که این بار تا آستانه قتل به دست فدائیان اسلام پیش رفت. معرفی کابینه، معرفی برنامه، صحبت های مخالف و موافق دولت در مجلس وقت شورای ملی از نکات قابل توجه می باشد.
به بهانه افتتاح مسجد قبا در ماه رمضان
با ورود آیتالله مفتح به مسجد قبا، عملاً گرایش و نگاه سیاسی ضدرژیم، تبدیل به بخشی اساسی از فعالیتهای این مسجد شد و بهتدریج فعالیتهای علمی، فرهنگی و مبارزاتی در این مسجد ادامه یافت. نیروهای مبارز در این مکان گرد هم میآمدند تا هم از نظر معنوی و علمی، مقدمات رشد خود را فراهم آورند و هم برنامههای مبارزاتیشان را قوت بخشند. به این ترتیب، مسجد قبا تبدیل به یکی از مراکز اصلی انقلاب اسلامی در تهران شد.
اللهیار صالح، سیاستمدار دورۀ پهلوی، از رهبران حزب ایران و جبهه ملی ایران در 12 فروردین 1360ش درگذشت. به این مناسبت نگاهی به کارنامه او، بویژه فعالیتهایش در سالهای پایانی حکومت پهلوی و همزمان با فضای باز سیاسی داشتهایم.
پس از جدل فراوان بین نمایندگان مجلس
در دوران اسلامی، گاه شماری هجری قمری، تقویم رایج ایران بود. این تقویم به علت سیار بودن ماه های قمری نسبت به فصل های سال برای وصول مالیات و برای استفاده در کارهای دولتی مناسب نبود، به همین جهت، از گاهشماری های شمسی مثل گاهشماری خراجی و جلالی نیز استفاده می شد. بعد از انقلاب مشروطه و مدرن تر شدن امور مملکت، نیاز به یک تقویم ثابت بیش از پیش احساس شد. پس از گشایش مجلس دوم شورای ملی، در تاریخ 10 ربیع الثانی 1328 ه.ق، راپورت كمیسیون مبتكرات در خصوص طرح عبدالحسین خان شیبانی راجع به تغییر تاریخ از قمرى به شمسى قرائت شد. سرانجام پس از جدل های بسیار مابین نمایندگان در تاریخ 11 فروردین 1304، ماه های تاریخ ایران، به صورت رسمی به شمسی تبدیل شد.
نوروز در جبهه؛ نگاهی به عملیاتهایی که در شب عید انجام شد
نوروز سال ۱۳۶۱ و ماههای قبل از آن در سال ۱۳۶۰ روزهایی بود که جبهههای نبرد برای ایران در شرایطی عالی به سر میبردند؛ نیروهای ایرانی روی دور پیروزی بودند؛ مهر ماه ۱۳۶۰ با عملیات ثامنالائمه حصر آبادان را شکستند؛ آذر ماه ۱۳۶۰ هم با عملیات طریقالقدس توانستند بیش از ۶۵۰ کیلومتر مربع از سرزمینهای اشغالی از جمله شهر بستان را آزاد کنند. فرماندهان نظامی و سیاسی جنگ برای هتتریک پیروزیها نوروز ۱۳۶۱ را مناسب دیدند؛ عملیاتی به نام «فتح المبین» هدف از انجام این عملیات آزادسازی اراضی اشغال شده ایران توسط عراق بود که نیروهای ایرانی در این عملیات آزادی سرزمینهای شمال خوزستان و غرب کرخه را در نظر داشتند. این سومین عملیات گسترده ایرانیان بود تا خاک خود را از لوث وجود دشمن عراقی پاک کنند. این عملیات ایمنسازی شوش، دزفول و اندیمشک برابر حملات آتی دشمنان را هم در نظر گرفته بود.
بازخوانی جمهوریخواهی رضاخان
در آبان ماه 1302 خورشیدی، همزمان با خروج احمدشاه، آخرین پادشاه قاجار از ایران، جمهوریت در ترکیه اعلام و مصطفی کمال پاشا، آتاتورک بعدی، به ریاست جمهوری آن کشور انتخاب گردید. مدتی بعد، رضا خان سردارسپه که گویا از همان روزها سودای سلطنت در سر میپروراند، سروصدای جمهوریخواهی را در ایران به راه انداخت تا در فروردین سال بعد در مجلس به تصویب برسد و او بهعنوان نخستین رئیس جمهور ایران برگزیده شود، اما طرح جمهوری رضاخانی، با وجود مخالفان او در مجلس، به رهبری آیتالله مدرس، به باد فنا رفت و فراموش گردید. اما ماجرای این جمهوریت رضاخانی چه بود؟
به بهانه سالروز بازتأسیس حوزه علمیه قم
در یکم فروردین 1301ش حوزۀ علمیۀ قم بدست آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی بازتاسیس شد. چند سال پس از آن، در دورۀ سلطنت رضاشاه پهلوی اقداماتی برای تحدید روحانیت صورت گرفت. از جمله در این دوره و در ششم دی 1307ش «قانون متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخله مملکت» به تصویب مجلس شورای ملی رسید. گرچه حکومت پهلوی با گذاشتن شرط مجوز و امتحان، در پی محدود کردن روحانیون بود، شخص رضاشاه در دیداری رسمی با «حاجی شیخ عبدالکریم یزدی» در آبان 1307ش در قم دربارۀ مشروط کردن استفاده از لباس روحانیت گفت. حدود یکسال بعد گزارشها حاکی از آن بود که حاج شیخ در برابر این سیاست، به طور گسترده دست به صدور اجازهنامه زده است.
پرونده ویژه بنیاد پهلوی
در شهریور بیست، زمانی که رضا شاه برای گذراندن سالهای تبعید، ایران را به مقصد جزیره موریس ترک میکرد، کلیه اموال و املاکش را به بهای ده گرم نبات مرغوب برای مصارف خیریه، به پسرش محمدرضای جوان هبه کرد. اموالی که آنها را طی شانزده سال سلطنت به جبر و عنف به دست آورده بود، جهت امور خیریه به پسرش سپرد و برای همیشه ایران را ترک کرد، املاکی که او به جانشینش واگذار کرد، بنیان بنیاد پهلوی را بنا نهاد. اما رضا ماکسیم که یک قزاق جزء در ارتش ایران بود، چگونه آنقدر ثروتمند و به بزرگترین ملاک ایران بدل گردید و چگونه با بخشیدن املاکی که به جبر از صاحبانشان گرفته بود، به پسرش محمدرضا، سنگ بنای نخست بنیادی را گذاشت که اگرچه به بنیاد خیریه پهلوی مشهور بود، اما در واقع هیولایی چند سر بود برای نفوذ در عرصههای مختلف اقتصاد.
ویژهنامه "انتخابات مجلس"
انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی، طی دو مرحله در اسفند 1374 و فـروردین 1375 و با مشارکت 71/10 درصدی مردم (دور اول) برگزار گردید که پس از انقلاب، بالاترین میزان مشارکت در طول یازده دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی محسوب میشود.درواقع رقابت جدی میان نیروهای سیاسی رقیب، روشنتر شدن مواضع و جهتگیریهای سیاسی و فرهنگی احزاب و جریانات، وجود فضای نسبتاً باز مطبوعاتی و برخورداری هر یک از جریانات از نشریات متعدد، ازجمله عواملی بود که به این انتخابات شور و نشاط قابل ملاحظهای بخشید.
ویژهنامه "انتخابات مجلس"| یک دهه تکاپوی انتخاباتی نیروهای مذهبی
در ادوار سیزدهم تا شانزدهم مجلس، نیروهای مذهبی بهنوعی تمرین سیاستورزی میکردند و هنوز از آمادگی لازم برای ایفای نقش مؤثر در عرصه انتخابات و کاندیداهای مذهبی برخوردار نبودند. شاید رویکرد آیتالله بروجردی در کنارهگیری از عرصه سیاست و بالطبع مقلدین ایشان، از زمره علل این گرایش بود. اما بهتدریج با نقشآفرینی فدائیان اسلام و بهخصوص آیتالله کاشانی در مبارزات ملیشدن صنعت نفت و رویکرد اقشار مختلف مذهبی به این نهضت، جایگاه نیروهای مذهبی روزبهروز در عرصه رقابتهای سیاسی پررنگتر شد؛ بهگونهای که در مجلس هفدهم آیتالله کاشانی به ریاست مجلس برگزیده شد.
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
سنت انتخاب نمایندگان فرمایشی نه تنها در سراسر عهد رضاشاه بلکه در دوره سیزدهم مجلس شورای ملی که مصادف با کنار رفتن رضاشاه بود، ادامه یافت. با آزاد شدن فضای سیاسی و درهم شکستن سایه دیکتاتوری رضاشاه، بسیاری از جریانها، مطبوعات و افراد مناطق مختلف در شکایت از نحوه برگزاری انتخابات به تکاپو پرداخته و خواستار ابطال انتخابات و تجدید آن شدند. اما دولت و مجلس با توجه به شرایط ویژه آن زمان، از پذیرش این درخواست امتناع کردند.
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
در زمان سلطنت رضاشاه، هشت دوره انتخابات مجلس شورای ملی(دورههای ششم تا سیزدهم) برگزار شد که هفت دوره آن در زمان سلطنت وی افتتاح گردید و دوره سیزدهم در اوایل سلطنت محمدرضا پهلوی، فعالیت خود را آغاز کرد. رضاشاه قصد داشت با مداخله دربار و نظامیان، مجلسی مطیع و دنباله رو دولت پدید آورد تا بتواند برنامههای خود را بدون تنش و درگیری به انجام رساند. از دوره ششم به بعد و خصوصا در دوره هفتم، همه چیز شکل انتصابی به خود گرفت. در این میان، نقش تیمورتاش حائز اهمیت بود به طوری که سرنوشت دوره ششم تا نهم کاملا در دست وی بود و از دوره هفتم به بعد حتی یکی از شخصیتهای مخالف رضاشاه به مجلس راه پیدا نکرد.
بازخوانی
به دنبال قیام گسترده مردمی 29 بهمن 1356 در تبریز در چهلم شهدای قم، رژیم پهلوی در اقدامی این قیام را به غیر ایرانیان نسبت داد، سفارت آمریکا مایل بود دلایل کافی و مستند رژیم را درباره دخالت خارجیان در وقایع تبریز بپذیرد. اما رژیم، هیچ مدرکی برای ارائه نداشت. رژیم برای اینکه نشان دهد از پشتوانه مردمی برخوردار است، در تبریز یک راهپیمایی به نفع خود برگزار کرد. اما سفارت تأکید داشت؛ دهقانان روستایی با اجبار دولت در این اجتماع شرکت کردهاند. سفارت در گزارشهای متعدد، قیام مردم تبریز را تجلی احساسات مذهبی و یک مبارزه مستقیم علیه رژِیم میدانست.
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
نظامنامه دو درجهای نتیجه حوادث و رخدادهای سیاسی دوره استبداد صغیر، فشارهای سیاسی قدرتهای بزرگ و شورشها و آشوبهای داخلی به منظور احیای مشروطه و بازگشایی مجلس بود. از این رو با توجه به نواقص موجود و شتاب در تهیه و تدوین مواد آن و در نتیجه نادیده گرفتن بسیاری از مسائل به جهت گشایش مجلس و جلوگیری از تنشهای داخلی و رفع هرج و مرج در کشور، نمیتوانست نسخه نهایی برای حل مسائل و مشکلات قانون انتخابات مجلس ایران باشد. بنابراین در دوره دوم مجلس شورای ملی، بار دیگر تصمیم بر آن شد که نظامنامه انتخابات مجلس مورد تجدیدنظر و اصلاح قرار گرفته و نواقص آن با توجه به شرایط جامعه آن روز ایران مرتفع گردد. این امر زمینه ایجاد قانون انتخابات یک درجهای و عمومی را در دوره دوم مجلس شورای ملی فراهم کرد.
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
اولین نظام نامه انتخابات مجلس شورای ملی دارای 2 فصل، 33 ماده و 2 تبصره بود. فصل اول شامل قواعد انتخابات و فصل دوم ترتیب انتخابات را در بر می گرفت. این قانون که به نظام نامه انتخابات مجلس شورای ملی معروف شد، صنفی و طبقاتی بود. از جمله عوامل طبقاتی شدن قانون مزبور را می توان در تاثیر دیدگاه های شاه و وضع طبقاتی و اجتماعی جامعه ایران و قوانین انتخاباتی دیگر کشورها جستجو کرد. برطبق فرمان مظفرالدین شاه قاجار، مجلس شورای ملی می بایست از منتخبین شاهزادگان، علما، قاجاریه، اعیان، اشراف، ملاکین، تجار و اصناف تشکیل گردد.[
ویژهنامه "انتخابات مجلس"
حزب در ایران به شکل امروزی و نوین آن، پس از انقلاب مشروطیت پا گرفت و احزاب به صورت علنی و رسمی در جامعه به فعالیت پرداختند. در دوران ناصری، انجمنهای مخفی و ملی در گروههای محدود تشکیل و افراد به صورت مخفیانه به عضویت این انجمنها در میآمدند. هدف از تشکیل انجمنهای فوق، تلاش در جهت ایجاد اصلاحات در امور دولتی و حکومتی و بهبود شرایط کلی کشور بود. این انجمنها نقش موثری در جریان انقلاب مشروطیت برعهده داشتند. انجمنهای مذکور، داعیه احزاب سیاسی نداشتند و بعد از اعطای مشروطه و تشکیل مجلس نیز به فعالیت خود ادامه ندادند و حتی شمار بسیار اندکی از اعضای آنها وارد مجلس شدند.
دیدگاه؛ سجاد رستمیپور
اگر قوام نظام عادلانه را به وجود صلاحیت و عدالت در منتخبان بدانیم، در مورد نحوهی احراز این صلاحیت، دو دیدگاه وجود دارد. تعیین مناصب سیاسی و اجتماعی ممکن است مقید و تابع صلاحیتهای فردی بشود یا برعکس، فرایند تعیین، کاشف از صلاحیت افراد تعریف شود یا اینکه خود این فرایند، اعتباربخش و صلاحیتدهنده محسوب گردد.
طرح بحث ولایت فقیه در نجف، در سال 1348 شمسی را باید بهعنوان یک نقطه عطف بسیار برجسته در تاریخ اندیشه سیاسی معاصر و تاریخ مبارزات اسلامی معرفی کرد؛ زیرا تا قبل از آن، همه گفتهها، نوشتهها و فعالیتها مبهم و ناروشن بود و اگرچه به حکومت موجود، اعتراضهایی در قالبها و اشکال مختلف صورت میگرفت، اما کمتر به اوضاع و شرایط بعد از سقوط رژیم و برنامههای آینده اندیشیده میشد. این بحث، به همه مخالفتها علیه رژیم در انواع گوناگون آن، جهت داد و مسیر آینده را شفاف و روشن کرد.
گزارش تاریخی؛ نگاهی به عملیاتهای انتقامی ایران در چهار دهه گذشته
در روزهای اخیر عملیات موشکی ایران در هدف قرار دادن مقرهای تروریستی موساد و داعش در عراق و سوریه؛ و از سوی دیگر عملیات ضدتروریستی در انهدام مقر گروهک جیشالظلم در نوار مرزی جنوب شرق کشور واکنشهای گستردهای داشت. پاسخ موشکی ایران به دشمن بعثی در جنگ شهرها، حمله به مقر منافقین در پادگان اشرف، عملیات رضوان انتقام ترور شهید صیاد شیرازی، عملیات لیلةالقدر، عملیات ضربت محرم، عملیات شهید سلیمانی، حمله به مقر صهیونیستها در اربیل عراق، عملیات ربیع 1 و 2 و عملیاتهای اخیر در انتقام خون شهدای کرمان و راسک از جمله پاسخهای سخت ایران در چهار دهه گذشته است.