مرکز اسناد انقلاب اسلامی

فراز و فرود اعزام طلاب به سربازی توسط رژیم پهلوی در بهار 1342

بعد از مقابله مراجع تقلید به پیشگامی امام خمینی با سیاست‌های رژیم پهلوی در سال 1341 و رخداد حادثه فیضیه در فروردین 1342 رژیم پهلوی با اغراض سیاسی و با هدف تحت فشار قرار دادن حوزه و روحانیت سیاست سربازگری اجباری طلاب را عملی کرد. این کنش‌ها و واکنش‌ها در فروردین 1342 منجر به تغییرات مهمی در سیاست‌های امنیتی رژیم پهلوی شد بطوری که کلیه امور روحانیت و حوزه‌های علمیه به سازمان اطلاعات و امنیت کشور محول شد. اما در کنار اعتراض مراجع تقلید و علما در اقصی نقاط کشور؛ امام خمینی که با نگرش عمیق و داهیانۀ خود به نیت اصلی رژیم پی ‌برده بود، کوشید تا این تهدید مهم را به فرصتی بی‌بدیل برای روحانیت و حوزه‌های علمیه تبدیل کند.

از اکتبر 1973 تا اکتبر 2023؛ نیم قرن سیاست اعراب درباره اسرائیل

نیم قرن پس از جنگ یوم کیپور؛ سیاست‌های اعراب علیه اسرائیل چنان استحاله شد که نه تنها در عملیات طوفان الاقصی -فلسطینی‌ترین حمله تاریخی به رژیم صهیونیستی- اقداماتی از سوی اعراب صورت نگرفت بلکه کارشکنی‌هایی فراتر از حد انتظار انجام دادند. استحاله عربی تا جایی پیش رفت که در روزهای اخیر و طی حمله جمهوری اسلامی ایران به پایگاه‌های نظامی رژیم صهیونیستی، دولت اردن در حمایت از اسرائیل به مقابله ناموفق با پهپادها و موشک‌های ایرانی پرداخت.

از تشییع تا چهلم اسدالله علم

علم در تاریخ 25 فروردین 1357 در سن پنجاه و هشت سالگی در گذشت. بر طبق اسناد، خانواده علم در حرم مطهر امام رضا(ع) دارای مقبره خانوادگی هستند که وی نیر در همان محل دفن می‌شود. طبق این سند تاریخ فوت علم 25 فروردین ماه 57 بیان شده است که با توجه به مرگ وی در نیویورک، با دو روز تاخیر یعنی 27 فروردین به خاک سپرده می شود.

واکنش اهالی فرهنگ به شهادت سید مرتضی آوینی

شهادت سید مرتضی آوینی هنرمند برجسته و متعهد انقلاب اسلامی در 20 فروردین 1372 موجی از واکنش‌ها را در میان اهالی فرهنگ و رسانه برانگیخت که روزنامه کیهان برخی از آن‌ها را منتشر کرد. حسین بهزاد در یادداشتی با عنوان «کربلا ما می‌آئیم» از آخرین دیدارش با آوینی گفت. سید مهدی شجاعی واگویه‌هایش را با عنوان «جا مانده بودی تو انگار از کاروان عظیم شهادت» به سطور آورد. مهدی نصیری نیز با «سوز فراق به پایان آمد» حاشیه‌ای به «حضور ملکوتی رهبر انقلاب در مراسم تشییع پیکر پاک سید مرتضی» پرداخت.

به بهانه سالروز قطع روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا به دستور جیمی کارتر

پس از عدم توفیق ایالات متحده در حل بحران تسخیر سفارت امریکا و آزادی گروگان‌ها و حکم تاریخی امام خمینی مبنی بر ادامه این وضعیت تا تعیین تکلیف توسط مجلس بعدی، کارتر دست به اقدامی عجولانه در قطع تمامی روابط دیپلماتیک و اقتصادی و سیاسی میان ایالات متحده و ایران زد. انعکاس این تصمیم در فضای جامعه ایالات متحده باعث بحران تازه‌ای شد. این تشنجات تا حدی بود که در وضعیت اقتصادی آمریکا در بازار سهام و نرخ طلا اثرگذار بود.

در حاشیه روز قدس

خبر ویژه ای از خبرگزاری جمهوری اسلامی وجود دارد که گزارش یکی از حواشی راهپیمایی روز قدس است. در این گزارش آمده است در روز 1372/12/26 عده ای از بانوان نجف آبادی با اجتماع در دفتر امام جمعه شهرستان نجف آباد نسبت به پاره کردن عکس آیت الله منتظری در راهپیمایی روز قدس اعتراض کرده اند. در این گزارش آمده است که بانوان خواستار محکوم کردن علنی این اقدام توسط امام جمعه شهرستان شده اند.

گزارش ساواک از برنامه سخنرانی آیت‌الله طالقانی در مسجد هدایت

یکی از مهمترین ویژگی یاران اصیل و اصلی امام در دوران مبارزه آن بود که همگی با قرآن، انس بسیار زیادی داشتند و همیشه جلسات وعظ و سخنرانی آنان با محوریت قرآن بوده است. قرآن محوری یاران امام برای مبارزه باعث آن شده بود که منبر و سخنرانی از پایین بودن محتوا رنج نبرد و سخنران و واعظ به مسئولیت سیاسی و اجتماعی زمان خود عمل نماید. این احساس مسئولیت نسبت به جامعه و نه فقط جامعه ایران بلکه نسبت به سایر ملت های مظلوم همانند ملت فلسطین، ناشی ازآموزه های ناب قرآن می باشد.

گزارش شهربانی از همزمانی "سیزده به در" با شهادت امام عسگری+ سند

تقارن ایام نوروز با مناسبت‌های مذهبی همواره چالش‌های مورد نظر برای گروه‌های مختلف جامعه داشته است. در یکی از اسنادی که در گنجینه مرکز اسناد انقلاب اسلامی وجود دارد گزارشی از تقارن روز سیزده فروردین 1353 با شهادت امام حسن عسگری(ع) است که به همین مناسبت دو تن از مراجع تقلید آیات خوانساری و میلانی در دیدار با معاون رادیو تلویزیون درخواست اجرای برنامه‌های مذهبی داشته‌اند که با مخالفت مسئولین تلویزیون مواجه می‌شود.

واعظی که در ماه رمضان نسبت به مسائل روز منبر می رفت

یکی از مهم‌ترین حساسیت‌های رژیم پهلوی، سخنرانی‌های مذهبی در ماه مبارک رمضان بود. سخنرانی‌ها و جلسات مذهبی با دقت رصد و مورد واکاوی قرار می‌گرفتند و چنانچه در این جلسات، موضوعاتی با مباحث سیاسی روز و یا مسائلی همچون مبارزه با ظلم و یا قیام حسین بن علی(ع) مطرح می‌شد، واعظ تحت نظر قرار می‌گرفت و یا در مواردی ممنوع‌المنبر و حتی دستگیر می‌شد. یکی از کسانی که ساواک همواره روی او حساسیت داشت، حاج شیخ علی‌اصغر مروارید واعظ ثابت هیئت انصار الحسین بود.

طبق خبر روزنامه اطلاعات

روزنامه اطلاعات در 12 فرودین 1358 اسامی تعدادی از هنرمندان و سرشناسانی را که از اوقاف زمین گرفته بودند، منتشر کرد.

روایت اسناد از سیره زعیم حوزه علمیه قم در حفظ استقلال روحانیت

آیت‌الله العظمی سید حسین بروجردی یگانه مرجع تقلید شیعیان که زعامت حوزه علمیه قم را در دهه بیست و سی به عهده داشت، همواره تلاش داشت تا استقلال نهاد روحانیت را در برابر مسائل سیاسی حفظ کرده و از سوءاستفاده رژیم پهلوی از حوزه‌ها جلوگیری کند.

چرا سازمان چریک‌های فدائی خلق در رفراندوم شرکت نکرد

با پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357، سازمان چریک‌­های فدائی ­خلق ­که بعد از انقلاب در رسیدن به قدرت خود را ناکام می­دید، در تلاش برآمد تا از اندک فرصت به­ وجود آمده از سقوط سلطنت پهلوی تا استقرار جمهوری اسلامی استفاده­ کند و بتواند قدرت را در دست بگیرد.

اختلاف‌ نظر درباره سوال رفراندوم در فرودرین 58

هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 امام خمینی بنیانگذار این انقلاب، اعلام کرد که درباره ماهیت نظام سیاسی انقلاب مستقیما به رای مردم مراجعه خواهد شد. به همین علت یکی از مباحث مهم آن دوره، مربوط به برگزاری یک رفراندوم در ایران بود که توسط شورای انقلاب و در دولت موقت پیگیری می شد.

به بهانه 8 فروردین 1358

سازمان از قبل خود نقشۀ شروع جنگ را کشیده­ بود و فقط هاشم عباسی بر اثر تندروی­‌های خود زمان آن را جلوتر انداخت. شعله­‌های نبرد و درگیری در گنبد روز به‌­روز بیشتر و بیشتر می­‌شد. به طوری که مردم خواهان راه­ حلی اساسی از جانب حکومت بودند. تمامی اقشار مختلف مردم گنبد خواهان نشان دادن جدایی خود از سازمان چریک‌­های فدایی خلق شاخۀ گنبد بودند.

برنامه سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در ماه مبارک رمضان

در ماه رمضان سال 1359، سلسله سخنرانی‌هایی در جامعةالصادق توسط سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی برگزار می‌شد که طیف سخنران‌های آن بسیار متنوع بودند، کسانی همچون اکبر هاشمی رفسنجانی تا غلامعلی حدادعادل. این تکثر در موضوعات سخنرانی‌ها نیز بازتاب یافته، موضوعاتی همچون روحانیت تا ملی‌گرایی.

پیام زعیم حوزه نجف درباره فاجعه فیضیه قم

همزمان با تحریم عید نوروز 1342 از جانب امام خمینی، رژیم پهلوی رودررویی آشکار خود را در مقابل روحانیت آغاز کرد. دو فروردین­ماه، در جریان برگزاری مراسم عزاداری شهادت امام صادق(ع) نیروهای ساواک در لباس غیرنظامی با هتک حرمت علما و مراجع تقلید به مدرسه فیضیه حمله برده و طلاب را مورد ضرب و شتم قرار دادند. هم­زمان با فاجعه فیضیه قم، عوامل رژیم شاه به مدرسه طالبیه تبریز نیز حمله ­کرده و چند تن از مردم در این حادثه مجروح و یا شهید شدند. بعد از این فجایع مراجع  و علمای نجف نیز در همدردی با مراجع قم اعلامیه‌هایی صادر کردند. یکی از این پیام‌ها اعلامیه بسیار مهم آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی در پاسخ به نامه برخی علما در اردیبهشت 1342 بود.

مذاکرات محرمانه نفتی ایران در سال 1353

قیمت نفت در سال 1974/1353 چهار برابر شد و به بشکه‌ای ۱۲ دلار رسید. این افزایش قیمت تأثیرات زیادی بر کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه داشت که سال‌ها تحت سلطه قدرت‌های اقتصادی جهان بودند که کنترل کالاهای حیاتی را در دست داشتند. شرایط در کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه تغییر کرد و شروع به جمع‌آوری ثروت و دارایی کردند و همین امر، به دلیل هزینه درآمدها برای خریدهای نظامی تنش‌های سیاسی در خاورمیانه را وخیم‌تر کرد.

انتشار برای نخستین‌بار | دست‌نوشته دکتر علی شریعتی درباره نهضت ملی نفت

دکتر علی شریعتی در بخشی از دست‌نوشته‌های خود به تبیین خصوصیات فکری و روحی‌اش در دوران نوجوانی با توجه به اوضاع اجتماعی و سیاسی آن دوره و نحوه ورود به فعالیت‌های فرهنگی پرداخته است. دوران نوجوانی او همزمان بود با نهضت ملی شدن صنعت نفت و برای او که به نوشته خود مبنای فکری‌اش مذهبی و جهت اجتماعی‌اش ملی بود، این جریان جاذبه داشت. کمااینکه در این دست‌نوشته‌ها هم تأکید کرده که جریانی که با نهضت ملی مبارزه می‌کرد حزب توده بود.

روزنامه‌گردی

امام خمینی در پیامی از داریوش فروهر وزیر کار دولت موقت خواست تا هرچه سریع‌تر به وضع زندگی کارگران و کار آنان رسیدگی شود.

به نقل از مطبوعات

افزایش بحث‌ها بر سر حجاب زنان در ادارات که پس از پیروزی انقلاب اسلامی شکل‌گرفته بود، باعث شد تا رهبر انقلاب با پرسش خبرنگاران در این باره مواجه شود.