مرکز اسناد انقلاب اسلامی

آرشیو
1 صفحه
نوروز در جبهه؛ نگاهی به عملیات‌هایی که در شب عید انجام شد

بخش دوم| فتح المبین؛ سومین فتح در کمتر از 6 ماه

نوروز سال ۱۳۶۱ و ماه‌های قبل از آن در سال ۱۳۶۰ روزهایی بود که جبهه‌های نبرد برای ایران در شرایطی عالی به سر می‌بردند؛ نیروهای ایرانی روی دور پیروزی بودند؛ مهر ماه ۱۳۶۰ با عملیات ثامن‌الائمه حصر آبادان را شکستند؛ آذر ماه ۱۳۶۰ هم با عملیات طریق‌القدس توانستند بیش از ۶۵۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های اشغالی از جمله شهر بستان را آزاد کنند. فرماندهان نظامی و سیاسی جنگ برای هت‌تریک پیروزی‌ها نوروز ۱۳۶۱ را مناسب دیدند؛ عملیاتی به نام «فتح المبین» هدف از انجام این عملیات آزادسازی اراضی اشغال شده ایران توسط عراق بود که نیروهای ایرانی در این عملیات آزادی سرزمین‌های شمال خوزستان و غرب کرخه را در نظر داشتند. این سومین عملیات گسترده ایرانیان بود تا خاک خود را از لوث وجود دشمن عراقی پاک کنند. این عملیات ایمن‌سازی شوش، دزفول و اندیمشک برابر حملات آتی دشمنان را هم در نظر گرفته بود.
پرونده ویژه بنیاد پهلوی

زمین‌خواری با پوشش خیریه+اسناد

در شهریور بیست، زمانی که رضا شاه برای گذراندن سال‌های تبعید، ایران را به مقصد جزیره موریس ترک می‌کرد، کلیه اموال و املاکش را به بهای ده گرم نبات مرغوب برای مصارف خیریه، به پسرش محمدرضای جوان هبه کرد. اموالی که آنها را طی شانزده سال سلطنت به جبر و عنف به دست آورده بود، جهت امور خیریه به پسرش سپرد و برای همیشه ایران را ترک کرد، املاکی که او به جانشینش واگذار کرد، بنیان بنیاد پهلوی را بنا نهاد. اما رضا ماکسیم که یک قزاق جزء در ارتش ایران بود، چگونه آنقدر ثروتمند و به بزرگترین ملاک ایران بدل گردید و چگونه با بخشیدن املاکی که به جبر از صاحبانشان گرفته بود، به پسرش محمدرضا، سنگ بنای نخست بنیادی را گذاشت که اگرچه به بنیاد خیریه پهلوی مشهور بود، اما در واقع هیولایی چند سر بود برای نفوذ در عرصه‌های مختلف اقتصاد.
به روایت اسناد

ماجرای کمک‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای به مردم در سیل سیستان + اسناد

تیر ماه 1357 سیل سیستان و بلوچستان مردم مناطق محرومی چون ایرانشهر را به درد سر انداخت. خسارت مالی در کنار کمبود آذوقه و مواد مورد نیاز می‌رفت تا وضعیت اسفناکی را بر منطقه حاکم کند. در وضعیت نابسمان و عدم رسیدگی نهادهای دولتی به مردم، دستگاه امنیتی رژیم پهلوی به ویژه ساواک نگران میدان‌داری یک روحانی تبعیدی در کمک‌رسانی به سیل‌زدگان است: سید علی حسینی خامنه‌ای. اثرگذاری فعالیت‌های آیت‌الله خامنه‌ای در کمک‌رسانی به مردم سیل‌زده و روشنگری‌های سیاسی او موجب می‌شود تا ساواک مرکز طی دستوری با امضای پرویز ثابتی در 9 مرداد 1357 دستور تغییر محل تبعید آیت‌الله خامنه‌ای از ایرنشهر به جیرفت کرمان را صادر کند.
ویژه‌نامه "انتخابات مجلس"

بازخوانی پرشورترین انتخابات مجلس پس از انقلاب / حضور 71 درصدی مردم در انتخابات مجلس پنجم

انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای‌ اسلامی، طی دو مرحله در اسفند 1374 و فـروردین 1375 و با مشارکت 71/10 درصدی مردم (دور اول) برگزار گردید که پس از انقلاب، بالاترین میزان مشارکت در طول یازده دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی محسوب می‌شود.درواقع رقابت‌ جدی میان نیروهای سیاسی رقیب، روشن‌تر شدن مواضع و جهت‌گیری‌های سیاسی و فرهنگی احزاب و جریانات، وجود فضای نسبتاً باز مطبوعاتی و برخورداری هر یک از جریانات از نشریات متعدد، ازجمله عواملی بود که به این انتخابات شور و نشاط قابل‌ ملاحظه‌ای بخشید.
ویژه‌نامه "انتخابات مجلس"

از "حزب جمهوری" تا "مجاهدین خلق" و "همنام" در اولین انتخابات مجلس پس از انقلاب

انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، روز 24 اسفند 1358 در شرایطی برگزار شد که هنوز بیش از یک سال از عمر نظام جمهوری اسلامی نگذشته بود. این انتخابات، پنجمین انتخابات عمومی پس از رفراندوم تعیین نظام جمهوری اسلامی و انتخاب نمایندگان مجلس خبرگان، همه‌پرسی قانون اساسی و انتخابات ریاست جمهوری در یک سال بود. در جریان این انتخابات سه نیروی عمده‌ی مذهبی، ملی و گروه‌های چپ در مقابل هم قرار گرفتند. رقابت اصلی در این انتخابات بین حزب جمهوری اسلامی، دفتر همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور و گروه همنام بود.
ویژه‌نامه " انتخابات مجلس"

تقلب در انتخابات نمایشی دوره رضاشاه + اسناد

سنت انتخاب نمایندگان فرمایشی نه تنها در سراسر عهد رضاشاه بلکه در دوره سیزدهم مجلس شورای ملی که مصادف با کنار رفتن رضاشاه بود، ادامه یافت. با آزاد شدن فضای سیاسی و درهم شکستن سایه دیکتاتوری رضاشاه، بسیاری از جریان‌ها، مطبوعات و افراد مناطق مختلف در شکایت از نحوه برگزاری انتخابات به تکاپو پرداخته و خواستار ابطال انتخابات و تجدید آن شدند. اما دولت و مجلس با توجه به شرایط ویژه آن زمان، از پذیرش این درخواست امتناع کردند.
به بهانه 19 بهمن 1357

نگاهی دیگر به بیعت آبی‌پوشان آسمانی با امام خمینی

نقش سازنده و ارزشمند کارکنان و پرسنل مذهبی و متعهد ارتش در سیر تکاملی پیروزی انقلاب اسلامی از برگ‌های زرین و پرافتخار تاریخ معاصر ایران اسلامی است. بعد از راهپیمایی ششم بهمن ماه و انعکاس وقایع به وجود آمده در نیروهای نظامی و پیوستن پرسنل نیروی هوایی، عوامل و سران سیاسی و نظامی رژیم تصمیم گرفتند کلیه افرادی که به عنوان رهبران تظاهرکنندگان در بین نظامیان حضور داشتند دستگیر کنند اما این دستگیری‌ها و سرکوب‌ها راه به جایی نبرد و واقعه‌ای که در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ به دست درجه‌داران، همافران و افسران نیروی هوایی در مدرسه علوی در مقابل رهبر کبیر انقلاب اسلامی اتفاق افتاد، توان همه تحلیل‌ها را از عالمان آینده‌گر سیاسی گرفت.
چرا ماهیت منافقین و داعش یکی هست؟

پسری با کاپشن آبی

از سید حمید بهشتی‌نژاد «پسری با کاپشن آبی در اصفهان» تا ریحانه سلطانی‌نژاد «دختری با کاپشن صورتی و گوشواره قلبی در کرمان» حکایتی از مقاومت، مظلومیت و اقتدار ملت ایران نهفته ؛ و از منافقین تا داعش روایتی از جلادی و ترور با حمایت دشمنان اصلی این آب و خاک باقی مانده است.
برگی از دست‌نوشته‌های قاسم عابدینی

نگاه ابزاری مجاهدین خلق به دختران / وقتی زنان گوشت دمِ توپ سران سازمان بودند

فرهنگ مشي چریکي نیز که عبارت بود از سلاح بستن، چریك بودن و مانند این‌ها موجب مي‌شد که به طور خودبه خودي، کارها و وظایف زنان پست‌تر تلقی شود. به همین لحاظ و رشد این فرهنگ انحرافي، زنان به تدریج حالت «گوشت دم توپ» را  پیدا کرده بودند و کم‌کم آن خاصیت مثبت حجاب به ضد خودش تبدیل شده در روند یك تفکر چریکی موضع پست‌تري یافت و  بهاي کمتري به آن داده شد.
دیدگاه؛ گزارشی از یک کتاب

کتابی که به یک پرسش، پاسخ تاریخی می‌دهد: چرا امریکا قابل اعتماد نیست؟

کتاب «مبارزه برای ایران» یک پژوهش عمیق و سرشار از جزئیات است که با توجه به ارزیابی تمام منابع و مصادر موجود در پی شناخت نقش آمریکا و بریتانیا در حذف دولت مصدق از ایران است.
کالبدشکافی یک زخم

مخالفت تاریخی ایران با نظریه دو دولتی در فلسطین/ طرحی که خاورمیانه را به میدان آتش و آهن و خون تبدیل می کند

بخش قابل توجهی از قصه پرغصه فلسطین از روزی است که سازمان ملل در مجمع عمومی مورخ ۲۹ نوامبر ۱۹۴۷ قطعنامه ۱۸۱ درباره فلسطین را به رأی گذاشت که از پنجاه و هفت نفر اعضای آن روز سازمان ملل متحد ۳۳ رأی به تقسیم سرزمین فلسطین و ۱۳ رأی مخالف و ۱۱ رأی ممتنع دادند. اما ایرانی‌ها از جمله اعضای کمیسیون تحقیق سازمان ملل در موضوع فلسطین بودند که بطور قاطع به این قطعنامه رای مخالف دادند. فضل‌الله کیا(نوه شیخ فضل‌الله نوری) دیپلمات وقت ایرانی و معاون دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل در کتاب «خاطرات خدمت در فلسطین» به تفصیل به شرح وقایع منجر به تآسیس اسرائیل و بسترهای تاریخی این مسئله پرادخته است.
بررسی تاریخی روابط ایران و فلسطین

بدهکاری تاریخی درست نکنیم

پس از انقلاب اسلامي هم چهار پنج نقطه عطف است كه ما می‌توانیم اين ارزيابي را از همراهي ايران و فلسطين داشته باشيم. اولاً قبل از انقلاب همواره مردم، علما، انديشمندان، روشنفکران همه با فلسطين بودند.در تاریخ انقلاب هم اولين امتحان برای ما موضوع كمپ دیوید بود، که هم‌زمان با دولت مهندس بازرگان، مرحوم حضرت امام خودش پيام داد و در متن پيام گفت ایران خود را همگام با برادران مسلمان کشورهاى عربى دانسته و خود را در تصمیم‏گیری هاى آنان شریک مى‌داند و صلح سادات و اسرائیل را خیانت به اسلام و مسلمین مى‌داند.يك اقدام ديگر ما پیشنهاد روز قدس بود.
بررسی تاریخی روابط آمریکا و اسرائیل

اسرائیل، در حوزه منافع حیاتی آمریکاست

اسرائيل بازيگر مطلوب آمریکایی است. براي اينكه در منطقه نقش موازنه‌گر را داشته باشد اسرائيل مورد حمایت همه‌جانبه آمریکا قرار می‌گیرد. شما در هر مقطع تاريخي كه سندهاي امنيت ملي آمریکا را بخوانيد بلااستثنا آمریکایی‌ها گفتند اسرائيل در زمره حوزه منافع حياتي ایالات‌متحده است. اين يك مسئله خيلي جدي است! حوزه منافع حياتي است. منافع حياتي يعني چه؟ يعني حوزه سرزمینی‌ات، حوزه ساخت و تأسیسات قدرتت، آن منافع حیاتی‌ات می‌شود. می‌گوید اسرائيل در زمره حوزه منافع حياتي است و از آن مقطع زماني هميشه مورد حمایت قرار گرفته است.
نامه روشنفکران ایرانی که برای اولین بار منتشر می‌شود

درخواست مجازات اسرائیل و شناسائی حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین

در ۲۰ اسفند ۱۳۵۶ گروه بزرگی از چریک‌های فلسطینی در عملیاتی در شمال تل‌آویو، ۴۶ سرباز اسرائیلی را کشتند و ۸۴ نفر را مجروح کردند. چریک‌ها تا قلب اسرائیل پیش رفتند و ۱۰۰ نفر گروگان گرفتند. اسرائیل سریع دست به انتقام زد؛ بزرگترین حمله دریایی، زمینی و هوایی اسرائیل به لبنان از سحرگاه ۲۴ اسفند آغاز شد و کلیه اردوگاه‌های فلسطینی در جنوب لبنان به تصرف اسرائیل درآمد و روز بعد اعلام شد اسرائیل سراسر جنوب لبنان را اشغال کرده است. در چنین احوالی، چند نفر از فعالان ملی و روشنفکران و روزنامه‌نگاران ایرانی در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل خواستار اخراج فوری و بدون شرط ارتش اسرائیل از لبنان و مجازات اسرائیل به علت تجاوز و کشتار مردم بی‌گناه شدند. 
گزارشی از تلاش‌های دیپلماتیک سفیر ایران در بریتانیا در روزهای نخست اشغال ایران

انگلیسی‌ها در لندن مذاکره می‌کردند اما در تهران به دنبال برکناری رضاشاه بودند

سوم شهریور 1320، وقتی ارتش انگلستان از جنوب و ارتش روسیه از شمال وارد خاک ایران شدند و بی‌طرفی و تمامیت ارضی کشور را از میان بردند، شاید حتی خود رضاشاه نیز گمان نمی‌کرد ارتشی که بیست سال بخش عظیمی از بودجه کشور را برای مدرن کردن آن اختصاص داده بود، چنین زود از پا دربیاید و مجبور شود به چنین ارتشی دستور توقف مقابله بدهد. با این وجود براساس شواهد و مدارک چنین به نظر می‌رسد پیش از اشغال ایران در روز سوم شهریور، نشانه‌هایی از عهدشکنی روسیه و انگلستان مشاهده می‌شد و دولتمردان ایرانی نیز به آن توجه کرده بودند.
بازنشر؛

روزی که "حافظِ هفت" ترور شد / روایت هاشمی از ترور آیت‌الله خامنه‌ای: یک لحظه دنیا در نظرم تاریک شد

پس از انفجار، محافظ بیسیم را برداشت. کُدشان «حافظِ هفت» بود. «مرکز ۵۰- ۵۰»؛ این رمزِ آماده ‌باش بود، یعنی حافظ هفت مجروح شده است. کسی که پشت دستگاه بود، بلند زد زیر گریه.
بازخوانی

تحلیل رسانه‌های خارجی از انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب اسلامی

پانزدهم خرداد 68، رسانه‌های خارجی و بنگاه‌های خبری سراسر جهان هم دیگر یقین پیدا کرده بودند که سید علی خامنه‌ای، رئیس‌جمهور ایران، جانشین آیت‌الله خمینی شده است. خیلی زود نگارش زندگینامه فردی و سیاسی  رهبر جدید ایران، به بخش مهمی از مقالات پرتعداد این رسانه‌ها در توضیح شرایط جدید ایران تبدیل شد.رهبری آیت‌الله خامنه‌ای برای رسانه‌های خارجی به بروز چند خط تحلیلی جدید و البته آشفته و متناقض در تولیدات خبری آن‌ها انجامید: شگفتی از تصمیم خبرگان، حرکت ایران به سمت میانه‌روی و شبهه‌افکنی در رهبری آیت‌الله خامنه‌ای سر خط اصلی اخبار این رسانه‌ها بود.
به مناسبت شهادت شهید صیاد شیرازی

نقشه منافقین برای ترور شهید صیاد شیرازی در دهه 60

یک گروه تروریستی پنج نفره از سازمان مجاهدین خلق با نقشه‌ای از پیش طراحی شده و با همراهی سرباز وظیفه «فرشید صبری» عامل نفوذی سازمان در ترابری ستاد نیروی زمینی ارتش در صبح 7 فروردین 1361، وارد پادگان شدند و با به شهادت رساندن افسر نگهبان و مسئول انتظامات ساختمان به محوطه­ ساختمان و دفتر هیئت رئیسه، یعنی دفتر سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش راه یافتند و به ساختمان­‌های فرماندهی و مقرّ سیاسی- ایدئولوژیک پادگان نیروی زمینی ارتش در لویزان تهران حمله کردند.

مروری بر زندگی سیاسی و مبارزاتی آیت‌الله عباس‌ واعظ‌ طبسی

آیت‌الله عباس واعظ طبسی از پیشگامان مبارزه علیه سلطنت پهلوی، نقش فراوانی در نهضت اسلامی داشت. با آغاز نهضت در دهه 40، آیت‌الله واعظ طبسی به دنبال افشاگری‌ها و سخنرانی‌های خود پس از برگزاری رفراندوم فرمایشی محمدرضا پهلوی، دستگیر و به تهران منتقل شد. در ادامه به دنبال سخنرانی‌های کوبنده علیه رژیم به مناسبت قیام 15 خرداد 42 برای چندمین بار دستگیر زندانی شد. فعالیت‌ها و مبارزات وی علیه رژیم پهلوی تا براندازی سلطنت 2500 ساله شاهنشاهی ادامه یافت. علاوه بر سابقه مبارزاتی، خدمات وی به مردم در مقاطع مختلف از جمله در زلزله‌‌ جنوب‌ خراسان‌ در شهريور 1347 و زلزله‌‌ مخوف‌ طبس‌ در سال‌ 1357 از نقاط درخشان کارنامه وی محسوب می‌شود. ایشان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز عهده‌دار مسئولیت‌های مهمی بود.

گذری بر آراء و دیدگاه‌های استاد سیدهادی خسروشاهی

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی خسروشاهی بیشتر به عنوان مورخ، نویسنده و پژوهشگری ارزنده شناخته می‌شود و همین موضوع مانع از شناخت آراء و دیدگاه‌های این شخصیت بی‌نظیر شده است. مرحوم خسروشاهی قائل به پیوند دین و سیاست بود. او با دلایل متقن، حکومت اسلامی را بهترین نوع حکومت‌ها می‌دانست و بر استقلال ملی و عدم پذیرش استعمار خارجی تاکید می‌کرد. علاوه بر این، این استاد فرهیخته بر وحدت شیعه و سنی و تقریب مذاهب اعتقادی بسیاری داشت.
تازه های کتاب