مرکز اسناد انقلاب اسلامی

آرشیو
2 صفحه

مروری بر زندگینامه آیت الله ری شهری

آيت اللّه‌ محمّد محمّدى رى ‌شهرى از مجاهدان دیرین و از یاران امام خمینی (ره) دعوت حق را لبیک گفت.

مروری بر زندگینامه آیت الله علوی گرگانی

آیت‌الله سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در خرداد ۱۳۱۸ش (بیستم جمادی الثانی ۱۳۵۹ق)، در نجف اشرف به دنیا آمد. در هفت سالگی همراه پدر بزرگوارش، از نجف به ایران آمد و نزد ایشان قرآن و حساب و ادبیات و مغنی و مطول و شرح لمعه را آموخت. ایشان در دوران تحصیل خود از محضر آیات عظام،  بروجردی، امام خمینی،  سید محمد محقق داماد، مرتضی حائری یزدی، سید محمد رضا موسوی گلپایگانی و... بهره‌ها برد. معظم‌له از همان سال‌های نخستین تحصیل علوم دینی، به تدریس آموخته‌های خود پرداخته است. در حوزه تألیف نیز آیت‌الله علوی آثار گرانقدری را از خود به یادگار گذاشته‌اند.
به بهانه الغای قرارداد 1919

روایت سفیر امریکا از یک قرارداد انگلیسی/ مدرّس؛ رهبر مخالفان قرارداد 1919

كالدول؛ سفیر وقت امریكا درباره قرارداد 1919 می‌گوید: تنها حامیان موافقت‌نامه كه شامل دربار، رئیس‌الوزرا و وزیر امور خارجه می‌شد، كسانی بودند كه از انگلیسی‌ها رشوه دریافت كرده بودند.

تحلیلی بر ناکارآمدی پهلوی دوم

حکومت پهلوی براساس اصولی به مشروعیت رسید که اتکا به آرای مردم در ساختار حاکمیت آن چندان قابل توجه نبوده است، لذا برای دوام، نیازبه کارآمدی داشت. رژیم به دلیل اینکه احساس می‌کرد دربین مردم پایگاه لازم را ندارد به سمت بیگانگان کشیده شد. وابستگی پهلوی به دولت‌های بیگانه و غفلت از مردم، در درازمدت بحث ناکارآمدی رژیم را بیش از پیش نمایان ساخت. بسط روابط وابستگی ازطرق مختلف با درآمدهای بسیار هنگفت نفتی و افزایش درآمد نظامیان به عنوان حافظان تاج و تخت پهلوی، ایجاد روابط پنهان و پیدای تجاری و اقتصادی با مالکانِ کارخانجات و صنایع ازطرف وابستگان رژیم و... نشان داد توده‌ مردم در مناسبات قدرت اقتصادی و سیاسی چندان جایگاه ندارند؛ بنابر این وابسته بودن ساختار قدرت به حاکم و عدم اتکای آن به آرای مردم ازجمله عوامل ناکارآمدی ساختاری رژیم پهلوی محسوب می‌شود.

مروری بر زندگی‌نامه آیت‌الله العظمی لطف‌الله صافی گلپایگانی

آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در 20 بهمن‌ 1298 ‌ در شهرستان‌ گلپایگان‌ دیده‌ به‌ جهان‌ گشود. پس از فراگیری علوم در زادگاهش، در 23 سالگی رهسپار قم شد. معظم‌له در شهر قم‌ از محضر آیات: حاج سیدحسین بروجردی، حاج‌ سید محمدتقی‌ خوانساری‌، حاج‌ سید محمدحجت‌ كوه‌‌كمری‌، حاج‌ سید صدرالدین‌ عاملی‌، حاج‌ سید محمدرضا گلپایگانی‌ بهره برد. با آغاز نهضت‌ اسلامی به رهبری امام‌ خمینی به حمایت از نهضت پرداخت. با پیروزی انقلاب اسلامی وارد مجلس‌ خبرگان‌ قانون‌ اساسی شد. همچنین سال 1359 از سوی امام‌خمینی به عضویت شورای نگهبان منصوب شد. ایشان در برهه‌های مختلف حمایت خود را نظام و رهبری نشان داد. علاوه بر این در حوزه قلمی آثار متعددی از ایشان به یادگار مانده است. سرانجام این عالم ربانی در 12 بهمن 1400 دعوت حق را لبیک گفت.
دکتر محمدرحیم عیوضی

مروری بر ساخت قدرت سياسى در دوره پهلوی دوم

قدرت سياسى دوران محمدرضا شاه به شيوه استبدادى ـ سلطنتى اعمال مى‌شد و شاه، هسته مركزى منظومه قدرت به شمار مى‌رفت. در تشريح قدرت سياسى دوران محمدرضا شاه، شاخص‌هاى چندى در شناسايى ساخت قدرت قابل توجه هستند كه شناخت اين شاخص‌ها با توجه به شرايط اجتماعى دوران سلطنت شاه قابل حصول مى‌باشد فقدان يک جامعه مدنى و شكاف و جدايى بين قدرت دولتى و قدرت اجتماعى از خصوصيات اجتماعى دوران محمدرضا شاه به شمار مى‌رود. استبداد سياسى، خفقان، مطلق العنان بودن شاه، دربار و حكام و نامحدود بودن اختيارات آن‌ها، فقدان قانون و امنيت فردى، دخالت و نفوذ بيگانگان در امر كشور، قلع و قمع هر فكر و انديشه‌اى كه حكومت آن را نمى‌پسنديد يا به مصلحت نمى‌دانست از ويژگى‌هاى بارز رژيم پهلوى بود.

شورای سلطنت از تشکیل تا انحلال

روز 23 دیماه 1357، شورای سلطنت به ریاست سیدجلال‌الدین تهرانی تشکیل شد. این شورا یکی از آخرین تلاش ها برای احیای نظام سلطنتی بود. دو روز بعد امام‌ خمینی‌ در پیامی‌ خطاب‌ به‌ مردم‌ ایران‌، این شورا را غیر قانونی اعلام کردند. این شورای‌ از همان‌ ابتدای‌ کار با موضع‌گیری‌ امام‌ خمینی‌ به‌ تزلزل‌ افتاد. به‌همین‌ جهت‌ بعد از رفتن‌ شاه‌ شورای‌ سلطنت‌ به‌ اصرار ارتشبد قره‌باغی‌ دوبار تشکیل‌ جلسه‌ داد. جلسه‌ی‌ اوّل‌ بعد از خروج‌ شاه‌ تشکیل‌ شد و بر سر برقراری‌ آرامش‌ به‌ بحث‌ نشستند؛ امّا این‌ جلسه‌ بدون‌ نتیجه‌ به‌ پایان‌ رسید. جلسه‌ی‌ دوم‌ در اوّل‌ بهمن‌ تشکیل‌ شد تا پس‌ از استعفای‌ رئیس‌ شورای‌ سلطنت‌ تکلیف‌ فرامین‌ ارتشی‌ روشن ‌شود که‌ قرار شد وارسته‌ از طرف‌ رئیس‌ شورا فرامین‌ را امضاء کند. بعد از آن‌ شورای‌ سلطنت ‌هرگز تشکیل‌ نگردید و هیچ‌ نقشی‌ هم ایفا نکرد.

جستاری در بحث ولایت فقیه در اندیشه آیت‌الله مصباح

علامه مصباح در اثبات نظريه ولايت مطلقه فقيه مانند ساير متفکرين اسلامي از دو دسته ادله عقلی و نقلی بهره جسته و اعتقاد دارد که اثبات اين نظريه از راه ادله عقلی به مراتب راحت‌تر از تکيه بر ادله نقلی آن است. چه اينکه از راه عقل و منطق نظريه ولايت‌فقيه راه هموارتری برای اثبات در پيش دارد. ايشان ولايت‌فقيه را حاکميت اسلام می‌داند که در آن فقيه به عنوان عالم اسلام‌شناس در مصدر امور قرار می‌گيرد. درواقع اين اسلام و قانون خداست که حکومت می‌کند و کار فقيه تنها تشخيص، بازيابي و اجرای اين قوانين است. طبق نظریه آیت‌الله مصباح در حکومت اسلامی «اعتبار قانون اساسی به اين است که تابع اراده تشريعی خداوند متعال است. بدين ترتيب مجموع قوانين و مقررات دارای روابط طولی هستند و اعتبار آن‌ها در صورتی است که اين سلسه مراتب چنان رعايت شود که به اسلام و اراده تشريعی خداوند منتهی گردد.»
تطهیر ناشدنی

بحران هویت و مشروعیت و ساختار سیاسی پهلوی دوم

رژيم محمدرضا پهلوى قدرت سياسى خويش را با دو شعار حفظ مشروعيت و كسب هويت بيشتر در بين آحاد ملت متمركز ساخت. اما به لحاظ ناكارآمدى ايدئولوژى حاكم و فرايند ناقص و ناتوان جامعه‌پذيرى و فرهنگ پذيرى و عدم وجود كارگزاران دخيل در اين امر، فرايند مذكور با بى‌اقبالى و شكست مواجه شد و نشان داد نظام سياسى كه ساخت قدرت سياسى خود را بر پايه‌ مؤلفه‌هاى مشروعيت‌خواهى و هويت‌يابى بنا مى‌نهد، اما پارادايم واحد و تقويت شده‌اى را در جهت معرفى قدرت سياسى در اختيار ندارد، در معرض گسترش شكاف‌هاى فرهنگي‌ ـ اجتماعى با مردم قرار مى‌گيرد. در چنين شرايطى، هر گونه اقدام پيشگيرانه در عرصه‌هاى‌ اقتصادى، نظامى و ... با شكست مواجه مى‌گردد.
دکتر اکبر اشرفی

نگاهی به تاریخچه و عملکرد حزب توده

15 آذر 1362 محاکمه اعضای سازمان مخفی حزب منحله توده در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش آغاز شد. حزب توده پس از تشكیل در سال‌های آغازین دهه‌ی 1320، كم‌كم فعالیت‌های خود را گسترش داد؛ در بهمن 1327 در پی سوءقصد علیه شاه و دستگیری‌های گسترده‌ی اعضای آن و نیز خروج برخی از رهبران حزب از كشور، افول آن آغاز شد. به دنبال نهضت ملی نفت، این حزب گاه به مثابه عاملی مخرب و بازدارنده به ایفای نقش پرداخت. عملکرد اعضای حزب بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سرانجام دستگیری آنان را در پی داشت. به دنبال اظهارات و اعترافات صریح اعضای بلندپایه‌ی حزب و نیز مستند به اسناد و مدارک به دست‌آمده از حزب مذكور، اردیبهشت 1362 دادستانی كل انقلاب اسلامی، انحلال حزب توده را به طور رسمی اعلام كرد.

5 مولفه مبارزاتی میرزا کوچک خان جنگلی

بعد از تجربه ناموفق مشروطه، قیام‌های متعددی در سراسر کشور علیه استبداد و استعمار شکل گرفت؛ نهضت جنگل یکی از این قیام‌ها بود. رهبری این قیام را میرزا یونس معروف به میرزا كوچک‌خان جنگلی بر عهده داشت. وی در طول دوران مبارزه، قیام علیه استبداد داخلی و مبارزه با استعمار خارجی را هدف خود قرار داده بود، حفظ تمامیت ارضی ابران مبنای مبارزه‌اش بود و آزادی‌خواهی و عدالت‌طلبی را در چارچوب اسلام دنبال می‌کرد. به نوشته ریچارد کاتم، نویسنده امریکایی: «میرزا کوچک‌خان و افرادش که به جنگلی معروف بودند، علیه تمام دشمنان ایران یکسان می‌جنگیدند؛ آن‌ها با روس‌ها جنگیدند و وقتی روس‌ها کنار رفتند با انگلیسی‌ها جنگیدند. زمانی که نیروی ترکیه-آلمان آن‌ها را تهدید کرد که قصد پیشروی به منطقه زیر نظارتشان را دارد، جنگلی‌ها اعلام نمودند با آن‌ها نیز خواهند جنگید.»

گذری بر زندگینامه و مجاهدت‌های آیت‌الله مجتهد شبستری

آیت‌الله محسن مجتهد شبستری دار فانی را وداع گفت. ایشان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از پیشگامان مبارزه بود و بعد از استقرار نظام جمهوری اسلامی نیز مسئولیت های مهمی بر عهده داشت که از آن جمله می توان به عضویت در مجلس خبرگان رهبری، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی، نمایندگی ولی فقیه در آذربایجان شرقی و ... اشاره کرد. ایشان در سراسر دوران حضور در تبریز به عنوان امام جمعه و نماینده ولی‌فقیه در استان، رسیدگی به امور مردم و پاسخ به مسائل شرعی را مدنظر داشت. این عالم دین سرانجام در 26 آبان 1400 دعوت حق را لبیک گفت.
دشمنی دیرینه؛ تاکتیک­‌های جدید

روابط ایران و آمریکا 42 سال پس از تسخیر لانه جاسوسی

روابط ایران و آمریکا در طول تاریخ همواره با فرازونشیب‌های زیادی مواجه بوده و خواهد بود؛ اما اصل ثابت در این خصوص که می‌تواند در چهل و دومین سالگرد تسخیر لانه جاسوسی آمریکا مورد بحث قرار گیرد خباثت دیرینه آمریکا است. مهم‌ترین اصل در این خصوص پرداختن به این مسئله است که آمریکا چه پاسخی به حسن‌نیت های ایران در مذاکرات هسته‌ای داد؟ آیا می‌توان با کشوری که چنین سیاست‌هایی دارد امیدوارانه و خوشبینانه وارد بحث و گفتگو در مورد عادی‌سازی روابط شد؟

مروری بر مجاهدات‌های نوجوانان در جنگ تحمیلی

با شروع جنگ تحمیلی، نوجوانان یکی از مهم‌ترین اقشاری بودند که در کنار تحصیل، حضوری گسترده در جبهه‌های جنگ داشتند. نوجوانانی که علی‌رغم سن کم و جثه کوچک توانستند با ایثار و فداکاری کارنامه درخشانی از خود بر جای بگذارند. آنان با حضوری فعال در عرصه تدارکات،‌ جمع‌آورى کمک‌هاى مردمی، رساندن اسلحه و مهمات به رزمندگان و... در کنار مبارزه رو در رو با دشمن، صحنه‌های تکرارناپذیری را در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل رقم زدند.

مروری بر جنایت‌های تروریستی در نمازهای جمعه

روز جمعه 23 مهر 1400 حین برگزاری نمازجمعه در بزرگ‌ترین مسجد شیعیان در استان قندهار در جنوب افغانستان انفجار مهیبی رخ داد که در نتیجه ده‌ها تن شهید و مجروح شدند. جنایت آفرینی گروه‌های تروریستی در نماز جمعه، مسبوق به سابقه است؛ در ایران دهه 60، گروهک منافقین با انفجارهای متعدد در نماز جمعه، چندین بار جنایت آفریدند. در عراق آیت‌الله سیدمحمدباقر حکیم پس از اقامه نماز جمعه در یک عملیات تروریستی به شهادت می‌رسد، در یمن به دنبال یک انفجار میهب شیخ مرتضی زید المحطوری به شهادت رسید. در لبنان با هدف ترور آیت‌الله سیدمحمدحسین فضل‌الله انفجاری رخ داد که بسیاری از مردم به شهادت رسیدند. علاوه بر این در سایر کشورهای اسلامی نیز به دنبال انفجارهای متعدد در نماز جمعه بسیاری از نمازگزاران به شهادت رسیدند.
بازنشر

نقش ابوالحسن بنی‌صدر در ترورهای دهه 60

رسانه ها از مرگ ابوالحسن بنی صدر خبر می دهند؛ اولین رئیس جمهور ایران بعد از پیروزی انقلاب که سرنوشتش عزل از سمت ریاست جمهوری و فرار از کشور بود. او که در طول دوره ریاست جمهوری اش تنش های بسیاری خلق کرد، با همکاری منافقین، در ترور شخصیت های مطرح جمهوری اسلامی در دهه 60 نقش داشت. حسین نواب صفوی، یکی از رابط‌ های اصلی بنی‌صدر و سازمان منافقین بعد از بازداشت اعتراف کرد که در مذاکرات درونی، بنی‌صدر صریحا اعلام کرده بود که «اگر نتوانیم مردم را بسیج کنیم، باید اینها [نظام] را فلج کرد و باید سران را از بین برد.»

هفت دهه پس از تحقیر نفتی ایران در کنسرسیوم

بیست و هشتم شهریور 1333، علی امینی وزیر دارایی دولت زاهدی متن توافقنامه با کنسرسیوم بین‌المللی نفت را امضا کرد.7 آبان ماه 1333 این قرارداد به امضای محمدرضا پهلوی رسید و روز بعد اولین كشتی نفت‌كش متعلق به كنسرسیوم كشورهای غربی، در آبادان بارگیری كرد و دوران جدیدی از تسلط کشورهای خارجی بر منابع اقتصادی ایران و غارت ثروت‌های عظیم ملی توسط امریکا آغاز شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نفت ایران رسما ملی شد اما همچنان اولین و اصلی‌ترین محل منازعه ایران و امریکا بود. اما در این مدت جمهوری اسلامی نه تنها بر ساز و کار دور زدن تحریم‌ها و بی اثر کردن آن‌ها تسلط یافت بلکه در به کارگیری سیاست‌های ضدتحریمی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز کارنامه‌ای درخشان از خود نشان داد.

مخفی‌گاه مقامات امریکایی در 11 سپتامبر کجا بود؟

حادثه یازده سپتامبر 2001 از جمله حوادث مهم تاریخی است که با توطئه صهیونیستی-امریکایی به وجود آمد و به بهانه‌ای برای ادامه سیاست‌های استکباری امریکا به خصوص در غرب آسیا تبدیل شد. انفجار برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در صبح 11 سپتامبر همچنان با شبهات متعددی روبرو است. نقش مقامات وقت امریکا و هماهنگی آن‌ها با طراحان صهیونیستی آنچنان برجسته است که فصل مشبعی از جریانات را می‌توان در آن بررسی کرد.

مروری‌بر مشی قضائی آیت‌الله شهید علی قدوسی

تلاش‌های آیت‌الله قدوسی در قامت دادستان کل کشور باعث شد كه مشكلات موجود در دادستانى و دادگاه‌هاى انقلاب تا اندازه زيادى برطرف شود. يكى از بارزترين جنبه‌هاى عملكرد شهيد قدوسى به عنوان دادستان كل انقلاب، قانونمند ساختن رسيدگى به پرونده‌هاى متهمين و جلوگيرى از هرگونه افراط و تفريط در احكام صادره بود. قانونمند كردن مصادره اموال وابستگان به خاندان پهلوى و ديگر متهمين از دیگر اقدامات بارز وی بود. جلوگيرى از تندروى برخى از ارگان‌ها و افراد، برگزارى سمينار قضات جهت سامان دادن به مسائل قضايى و... از دیگر اقدامات وی در این زمینه است.

ریشه‌یابی ضربه اول شهریور 1350 و پیامدهای آن

ضربه اول شهریور در سال 1350 به سازمان مجاهدین خلق رویدادی مهم در طول حیات این سازمان به‌شمار می‌رود که نقش مهمی در ادامه راه سازمان و تحولات بعدی آن داشت. یکی از آثار عمده این ضربه، اعلام موجودیت سازمان بود. به این معنا که سازمان پس از این برهه رسمیت یافت و به‌صورت علنی پا به عرصه نهاد. از سوی دیگر، پس از این ضربه، سازمان جای خود را میان نیروهای مخالف رژیم پهلوی باز کرد. علاوه براین، ضربه اول شهریور آثار دیگری از جمله: نقش برآب شدن کلیه برنامه‌های عملیاتی سازمان که در خط‌مشی تاکتیکی آن موردتوجه قرار گرفته بود، از دست رفتن اکثریت عناصر رهبری، تعطیلی آموزش سازمانی به‌خصوص در زمینه‌های ایدئولوژیک و سیاسی و.. را نیز در پی داشت.
تازه های کتاب