حمیدرضامیررکنی | طرح رسول جعفریان در مورد تاسیس حوزه علمیه قم نادقیق است
بخش دیدگاه محملی برای انعکاس نظرات اهل قلم، پژوهشگران و دانشگاهیان است تا آرای پژوهشی جدید خود را در دسترس علاقمندان به تاریخ و فرهنگ ایران معاصر و تحولات انقلاب اسلامی قرار دهند؛ لذا ضمن سلب مسئولیت نسبت به محتوا و رویکرد علمی پژوهشگران، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی پذیرای تمام جستارها، یادداشت‌ها و پژوهش‌هایی است که در باب تاریخ و سیاست ایران معاصر تدوین و نگاشته شده، و آن را در اختیار دیگر علاقمندان این حوزه قرار خواهد داد.
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ اسفندماه ۱۴۰۱ و کمی بعد از برپایی مجالسی در قم به مناسبت یکصدسالگی حوزه علمیه متن مفصلی نوشتم درباره ماجرای تاسیس حوزه علمیه قم به دست شیخ موسس؛ مرحوم آشیخ عبدالکریم حائری یزدی. در آن نوشته توضیح دادم که به‌خلاف تقریر برخی سندپژوهان نظیر آقای رسول جعفریان و یا برخی مدرسین علوم اسلامی نظیر آقای محقق داماد، طرح تأسیس حوزه علمیه، چیزی صرفا از برای درس و بحث نبود؛ بلکه یک طرح عمیقا سیاسی بود.
در آن نوشته استناد کردم به نامه‌‌ای که فرزند شیخ موسس و نوه او آن را از اسناد خانوادگی‌شان می‌دانند. در این سند آمده است که شیخ موسس گفت: «ایران رو به تباهی و فساد می‌رود و باید در ایران برای مبارزه با فساد، حوزه‌ای به وجود آید.» این جمله مختصر گویای آن است که اتفاقا مرحوم شیخ عبدالکریم به خلاف قول محقق داماد به دنبال این نبود که طلبه صرفا دنبال درس و بحثش باشد؛ بلکه مسئله او «مبارزه با فساد» بود. همین‌طور پیدا است که طرح کلی آقای جعفریان در سه‌جلد منتشرشده از مجموعه صدسالکی حوزه علمیه قم، طرحی نادقیق و سطحی از برنامه عمیق و ریشه‌ای و یک مبارزه سیاسی بود.
ما به میزانی که طرح سیاسی شیخ موسس را بدانیم و باور کنیم، تصدیق خواهیم کرد که او مدبری رادیکال و ریشه‌ای و مبارزی بزرگ در تاریخ ما بوده است. طرح‌هایی که می‌خواهند تندی و لبه‌دار بودن شخصیت شیخ عبدالکریم را با برچسب‌های سبکی نظیر «تدبیر و مدارا» بپوشانند، دنباله طرح‌های سیاسی هستند که در صدد استحاله ماهیت سیاسی و مبارزاتی حوزه علمیه قم‌اند. کتابی که اخیرا درباره شیخ به چاپ رسیده هم در تبویب و طرح کلی - چنان‌که از نامش هویدا است- دنباله همین طرح است.
دیگر وقت آن رسیده است که دلسوزان حوزه عظیم‌القدر قم در برابر این‌گونه طرح‌های سیاسی که در صورت شبه‌علمِ «تاریخ شفاهی حوزه» در حال نیرو گرفتن است، جدا بایستد و از نوامیس و آبروداران تاریخ حوزه قم دفاع کند. این‌ها می‌خواهند حوزه قم را نرمال کنند!
