کد خبر: ۱۰۳۵۷
۲۰ خرداد ۱۳۵۵
قذافی و فیلم محمد رسول الله
در ۲۰ خرداد ۱۳۵۵ تیتر جالبی در صفحه نخست روزنامه اطلاعات جلب توجه می کرد: «تحریم فیلم محمد رسول الله توسط علمای الازهر»
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در دهه‌ای که سینمای جهان در اوج قدرت بود و اسلام سیاسی در میانه بحران هویت، کارگردان مشهور سوری مصطفی عقاد تصمیم گرفت بزرگ‌ترین روایت تصویری از پیامبر اسلام را بسازد؛ اما آنچه پیش روی او بود، نه فقط دوربین و دکور، بلکه دیوار بلندی از تعصبات، مخالفت‌ها و فتواهای متضاد بود. فیلم محمد رسول‌الله نه‌تنها قربانی سوءتفاهم‌ها و اختلافات مذهبی شد، بلکه حتی به گروگانگیری خونین در قلب آمریکا انجامید! آنچه در ادامه می آید شرح مختصری از حواشی فیلم محمدرسول الله(ص) در بین علمای مصر و عربستان و پشتیبانی معمر قذافی در ساخت این فیلم ماندگار است که به بهانه انعکاس بخشی از این تحولات در روزنامه اطلاعات سال ۱۳۵۵، مرور می‌شود.
در ۲۰ خرداد ۱۳۵۵ تیتر جالبی در صفحه نخست روزنامه اطلاعات جلب توجه می کرد: «تحریم فیلم محمد رسول الله توسط علمای الازهر». روزنامه اطلاعات در ۲۰ خرداد ۱۳۵۵ نوشته است عبدالحلیم محمود شیخ الازهر طی بیانیه‌ای از دول اسلامی استمداد کرده که فیلم مزبور را برای رعایت احساسات و مقدسات مسلمانان در سراسر جهان تحریم کنند. جالب آنکه حکومت شاهنشاهی سکولار ایران محمدرضا پهلوی هم برای احترام به احساسات مسلمانان فیلم را پخش نکرد. مصطفی عقاد که در دهه ۱۳۷۰ به ایران آمده بود در مصاحبه‌ای می‌گوید:«من همیشه دلم می‌خواسته که به ایران بیایم. خصوصا زمانی که فیلم «الرسالۀ» (در ایران: محمد رسول‌اللّه) در دوران شاه ممنوع‌الاکران شد و به دنبال آن، وقتی هم که انقلاب شد، شنیدم که نمایش این فیلم، هنوز هم ممنوع است! آخر شنیده بودم که اذان فیلم، مطابق اذان شیعیان نبوده و به همین دلیل نمایش فیلم ممنوع شده. متعاقبا مطلع شدم که امام خمینی فیلم را دیده و فرموده بودند که دوران پیامبر مسئله شیعه و سن‍ی وجود نداشت و بگذارید فیلم را نمایش بدهند...»
برای عقاد هم یافتن پول و تهیه کننده سخت بود و هم راضی کردن علمای اسلام. در نهایت ظاهرا معمر قذافی رهبر وقت لیبی هزینه ها را تقبل می‌کند. اما ماجرای اصلی، علمای اهل اسلام هستند که برای راضی کردن آنان ساخت فیلم پنج سال عقب افتاد! عقاد می‌گوید علمای الازهر مصر تمام فیلمنامه را صفحه به صفحه خواندند و همه‌ی صفحات را مهر تایید زدند. اما بعداز اتمام ساخت فیلم باز با نمایش آن مخالفت کردند. بعد از گرفتن مهر تایید از علمای الازهر و علمای شیعه لبنان، راضی کردن علمای خشک‌ذهن عربستان سعودی کار شاقی بوده است. مصطفی عقاد خود از برخورد وهابیان روایت می کند: «به ما گفتند که باید از «رابط فی العالم الاسلامیه» در عربستان سعودی اجازه بگیرید. آن‌ها مثلاً «جناح افراطی وهابیان» بودند که فکر می‌کردند که همه ملحدند. یعنی حتی علمای الازهری را هم ملحد می دانستند. باید می‌رفتم آنجا و می‌فهمیدم چرا با آن مخالف‌اند. من به آن‌ها دربارهٔ این «صورت حرام» گفتم که من در دانشگاه کالیفرنیا یادگرفته‌ام که کسی که تئوری عکاسی و عدسیها را پایه‌گذاری کرد، یک مسلمان بود به نام «حسن ابن هیثم»، و حالا ما اینجا، به اذان مسلمین داریم می‌گوییم که حرام است؟! عکس ملک فیصل در روزنامه بود؛ گفتم: این یک «صورت حرام» است؟ گفت که نه، این اشکال ندارد، چون «انجماد سایه» است. می‌دانید آن‌ها در حماقت‌شان باهوش‌اند. می‌گفت شما در سینما آن را به حرکت درمی‌آورید و به آن روح می‌بخشید و خلقت روح، فقط به خدا مربوط است....»!
سرانجام ساخت فیلم سینمایی محمد رسول‌اللّه بدون مجوز علمای عربستان شروع می شود و مصطفی عقاد مجبور می شود پس از فیلم برداری نیمی از فیلم محمد رسول‌اللّه در مراکش به دلیل اصرار ملک فیصل برای شرکت عقاد در کنفرانس اسلامی مراکش، ساخت فیلم را متوقف کند و همه دکورها را بار کشتی کرده و راهی لیبی شوند تا ساخت فیلم ادامه یابد.
اما این پایانی بر حواشی این فیلم نبود چرا که در سال ۱۹۷۷ میلادی و ۱۳۵۵ خورشیدی دوازده مسلمان افراطی حنفی مذهب در اعتراض به ساخت فیلم محمد رسول اللّه و برخی مسایل دیگر به ساختمان شهرداری و یک بنای یهودی در آمریکا حمله کرده و ۱۴۹ نفر را گروگان گرفتند. در این درگیری و گروگانگیری که ۳۹ ساعت طول کشید چند نفری زخمی و دو نفر هم کشته شدند و اولین گروگان گیری با انگیزه های مذهبی در تاریخ آمریکا پس از جنگ جهانی دوم را رقم زدند
