روایتی از وضعیت صنعت داروسازی قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی / خودکفائی دارویی در ایران چگونه محقق شد؟

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ با پیروزی انقلاب اسلامی، کشور ما شاهد رشد و دستاوردهایی در زمینه‌ها و عرصه‌های گوناگونی بود. یکی از این دستاوردهای مهم خودکفایی در عرصه داروسازی است که پیش از انقلاب از طریق واردات به این نیاز ضروری پاسخ داده می‌شد اما با پیروزی انقلاب اسلامی، پیشرفت قابل توجهی را در این عرصه شاهد هستیم. 

فریدون سیامک‌نژاد از فعالین صنعت دارویی که پس از پیروزی انقلاب برای مدتی مسئولیت شرکت دارویی بنیاد مستضعفان را بر عهده داشت در بخشی از کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده است درباره صنعت داروسازی پیش از انقلاب و پس از آن می‌گوید: در اینکه قبل از انقلاب اقلیت یهودی بیش از دیگر اقلیت‌ها در حرفه و صنعت داروسازی حضور داشتند، شکی نیست، ولی اینگونه نبود که حرفه و صنعت داروسازی در دست یهودیان باشد. به طور مثال در کلاس ما که ورودی سال 1349 دانشکده داروسازی دانشگاه تهران بودیم، شش نفر از 65 نفر داشنجو، اقلیت یهودی بودند که این تعداد برای یک کلاس 65 نفره نسبت به دیگر رشته‌های تحصیلی زیاد بود.

آنچه می‌توان در مورد صنعت داروسازی بیان داشت این است که قبل از انقلاب این صنعت در اختیار شرکت‌های چند ملیتی بود. بیش از 90 درصد داروی مصرفی مملکت از خارج وارد می‌شد. کارخانه‌هایی هم که وجود داشت به غیر از تعداد انگشت شماریکه کارخانه‌های ایرانی بودند، بقیه شعبه‌ کارخانه‌های چند ملیتی بودند که داروهای پاریه‌ای و استراتژیک را به صورت ساخته شده وارد می‌کردند و تنها داروهای معمولی را در داخل تحت لیسانس شرکت مادر تولید می‌کردند.

کارخانه‌های ایرانی نیز بیشتر داروهایشان را تحت لیسانس شرکت مادر تولید می‌کردند و نام تجاری آنها نیز همان نام‌های اصلی و بین‌المللی بود. تنها یکی دو کارخانه صددرصد ایرانی وجود داشت که آنها هم داروهایشان نقش چندانی در بازار دارویی نداشت. در یک کلام صنعت داروسازی قبل از انقلاب، صنعتی کاملاً وابسته و در اختیار شرکت‌های چند ملیتی بود.

بعد از پیروزی انقلاب، تمامی کارخانه‌های داروسازی تحت پوشش سازمان صنایع ملی قرار گرفتند و صنعت داروسازی تمرین روی پای خود ایستادن را شروع کرد. امروز بیش از 95 درصد داروها در داخل مملکت و به دست متخصصین ایرانی ساخته می‌شود. در حال حاضر بسیاری از داروهای اساسی و استراتژیک در داخل مملکت تولید می‌شود. حتی بسیاری از مواد اولیه و مواد بسته‌بندی دارو نیز در داخل فراهم می‌شود.

در یک کلام می‌توان گفت یکی از صنایعی که بعد از انقلاب اسلامی بیشترین پیشرفت را کرد و امروز کمترین وابستگی را دارد صنعت داروسازی است.