پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ علامه طباطبایی از جمله علمای بزرگ حوزه علمیه قم است که نقش بی‌بدیلی در تعمیق علمی حوزه داشت. ایشان فردی آگاه به زمان بود که ضرورت‌های عصر خود را به خوبی می‌شناخت.
او در دوره‌ای می‌زیست که اندیشه‌های ماتریالیستی در جامعه رواج یافته بود و عده‌ای از جوانان به فلسفه‌های مادی گرایش پیدا کرده و از تعالیم اصیل اسلامی فاصله گرفته بودند. در این زمان علامه احساس کرد که باید با زبان فلسفه و با تکیه بر مبانی اسلامی به مقابله با افکار منحرف و مسموم مادیگرایان بپردازد و به همین منظور با تشکیل جلساتی به نقد مکاتب مادی‌گری پرداخت و بر اصول و مبانی آنان خط بطلان کشید. او از راه عقل و منطق بسیاری از افرادی که منحرف شده بودند به درک حقایق دینی نائل ساخت و توانست اثر عمیقی از خود بر جای بگذراد.
«اصول فلسفه و روش رئالیسم» از آثار علمی علامه طباطبایی است. در جلساتی که از سال 1329 به همت علامه با هدف پاسخ به شبهات طرح شده توسط طرفداران این جریان الحادی تشکیل شد، مقالات مكتوبی از سوی استاد تدریس می‌شد که در همان جلسات مورد بحث و نقد حاضــرین قرار می‌گرفت و در نهايت پس از تكميـل، براي نسخه‌برداري در اختيار حضار گذاشته می‌شد.
اين مباحث تا چندين سال ادامه داشت و بدين‌صورت يک دوره فلسفه تطبيقی ساده به زبان فارسي نگاشته شد. مجموعه مقالات مذكور تحت عنوان «اصول فلسفه و روش رئاليسم» با پانویس‌ها و مقدمه‌ای از آیت‌الله مطهری در پنج مجلد چاپ و نخستین جلد آن در سال 1332 منتشر شد. جلد دوم این مجموعه در سال 1333، جلد سوم و چهارم در سال 1335 و جلد پنجم با تأخير در سال1350 چاپ گردید.
استاد مرتضی مطهری درمورد علت چاپ و انتشار این مجموعه می نويسد: «از ابتدای تنظيم اين مقالات علاقه‌مندان زيادی از روی آنها نسخه برمی داشتند و حتی بعضی از اهل علم خارج حوزه قم نيز كه از موضوع آگاه شده بودند نسخه‌هايی تهيه می كردند و اين مقالات دست به‌دست می گشت تا آن كه در حدود يک سال و نيم پيش [1331] عده‌ای از علاقه‌مندان تقاضا كردند كه اين مقالات از همين حالا چاپ شود تا مورد استفاده عموم قرار گيرد و ضمناً متذكرشدند كه با آن‌كه به زبان فارسی نوشته شده و سعي شده است حتی الامكان ساده باشد، برای فهم‌عموم ثقيل است و احتياج به توضيحاتی دارد... حضرت معظم‌له [علامه طباطبایی] به واسطه كثرت مشاغل تدريسی و تأليفی فقهی و اصولی و تفسيری و فلسفی، اين كار را به عهده اين‌جانب گذاشت.»
به تعبیر آیت‌الله مصباح یزدی، با اینکه چندین دهه از تالیف کتاب «اصول فلسفه و روش رئاليسم» می‌گذرد اما این اثر «هنوز به عنوان بهترین کتاب در رد شبهات مادی شناخته می‌شود.»
آیت‌الله صادقی تهرانی در این باره می گوید: «با افزایش فعالیت‌های کمونیستی و انتشار مجدد نشریات طرفدار دکتر ارانی، در بین جوانان افکار و عقاید کمونیستی ترویج می‌شد. لذا با علامه طباطبایی صحبت شد که شب‌های پنجشنبه و جمعه، جلسه‌ای در این باره در خدمت ایشان باشیم. جلسه‌ای برقرار شد که آن کتاب معروف خود، اصول فلسفه و روش رئالیسم را نوشتند. ما هم کتاب‌های دیگر درباره کمونیسم مطالعه می‌کردیم و درباره مطالب بحث می‌شد. در این مجلس آقایان مطهری، حائری تهرانی، بهشتی، سبحانی، بنده و آقای امینی در خدمت ایشان بودیم. این جلسه سال‌های متمادی ادامه پیدا کرد. بعدها آقای مطهری بر کتاب روش رئالیسم پاورقی زد و بارها به چاپ رساندند.»
به تعبیر استاد هادی خسروشاهی، جهاد علمی علامه در این حوزه، بیش از همه بر قشر دانشگاهی اثر گذاشت و نسل جوان دانشگاهی را از آثار مخرب ادبیات و فلسفه ماتریالیستی در امان داشت؛ «از جمله این هدایت شدگان در سنین بالا، احسان طبری ایدئولوگ و فیلسوف حزب توده بود که به اعتراف خود پس از مطالعه آثار علامه از کژراهه دور شد و به خویشتن خویش بازگشت...»
صوتی که در ادامه می‌شنوید، خوانش بخشی از کتاب «چراغ روشنی‌بخش» از منشورات مرکز اسناد انقلاب اسلامی است که در برنامه «کتاب هفته» رادیو فرهنگ پخش شد.
علاقمندان می‌توانند از 24 لغایت 30 آبان، به مناسبت هفته کتاب، کتاب «چراغ روشنی بخش» را با 30 درصد تخفیف و ارسال رایگان تهیه کنند. برای تهیه این کتاب اینجا کلیک کنید.
