سیدحسن نصرالله، یاور روزهای سخت مردم سوریه

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ پیوند تاریخی و جغرافیایی مردم سوریه و لبنان، بسیار عمیق تر و ریشه دار تر از مرزهایی ست که از میانه دره بقاع این دو کشور را از هم جدا کرد و نتیجه قرارداد استعماری سایکس-پیکو در پایان جنگ جهانی اول تا خاورمیانه میان استعمارگران اروپایی تقسیم شود. نزدیکی دره بقاع به عنوان یکی از پایگاه های مردمی حزب الله به شهر قصیر در سوریه، باعث شد تا حزب الله لبنان در جریان جنگ سوریه، به ارتش این کشور کمک کند تا شهر قصیر از دست جنگجویان داعشی بازپس گرفته شود. بشار اسد نیز به عنوان یکی از معتقدان به مقاومت برای صلح فراگیر در منطقه معتقد بود حضور قدرتمند مقاومت برای مقابله با تهدیدات اسرائیل بسیار ضروری ست و از این جهت  فعالیت ها و حضور حزب الله را می ستود.

رویکرد جدید نزدیکی بشار اسد به مقاومت در مقایسه با دوره پدرش حافظ اسد این بود که بشار اسد به حزب الله و سیدحسن نصرالله دبیر کل آن نزدیک تر شد. او برای اجرای هر مانوری با دیگر گروه های لبنانی و به حساب خودش کمتر آماده بود البته دلایل فراوانی برای این موضوع وجود داشت:

-        اول همزمانی به قدرت رسیدن بشار اسد با رسیدن آریل شارون به حکومت در اسرائیل که دلیلی شد تا رئیس جمهور سوریه بیشتر به نقاط قوت متوسل شود.

-        دوم نگرانی که ناشی از سیاست آمریکا بعد از حملات سپتامبر ۲۰۰۱م بود.

-         سوم تردید در اتحاد سازمان یافته  برخی از حرس القدیم در سوریه با رفیق حریری نخست وزیر و ولید جنبلاط رئيس حزب سوسیالیست ترقی خواه و دیگران که بشار اسد را ناگزیر کرد گروهی لبنانی را به سرپرستی حزب الله جهت تضمین شبکه ی امنیتی لبنان تشکیل دهد.

حافظ اسد از مقاومت حمایت کرد ولی از آن نیز بهره برد؛ بر این اساس که او فرمانده و راهنما است که به نقل و انتقال سلاح، تشدید اوضاع یا کاهش آن اجازه میدهد یا از آن منع می کند پس با مقاومت تعامل می کرد. شایع بود که حافظ اسد به جنبش امل نزدیکتر است و ایران از حزب الله حمایت میکند این تصور کاملا صحیح نبود؛ چون روابط حزب الله تا حد زیادی در دوران حافظ اسد به ویژه بعد از نیمه ی دهه ی ۱۹۹۰م گسترش یافت ولی با برآمدن بشار اسد معادله تغییر کرد. حزب الله نه فقط با شعار بلکه با عمل، و برقراری رابطه ی مستقیم صادقانه و عمیق، مثل یک همپیمان استراتژیک ظاهر شد. دیدارها میان بشار اسد و دبیرکل حزب الله و ایران افزایش یافت. بشار اسد به حزب الله اجازه داد بعد از عقب نشینی اسرائیل منطقه ی خاصی را برای خود در جنوب لبنان برپا کند.

برخی از تحلیلگران تمایل بشار اسد به تأیید تداوم فعالیت مستقیم حزب الله علیه اهداف اسرائیل را چنین تفسیر میکنند که شیفتگی دولت رئیس جمهور سوریه به شخصیت سیدحسن نصر الله انگیزه ای ایدئولوژیکی را بازتاب میدهد در حالی که به نسبت پدر مرحومش کمتر از خطرات این نزدیکی پرمخاطره احتیاط می کرد. بشار اسد با از بین رفتن فرصتهای از سرگیری مذاکرات صلح و خطر وقوع درگیری نظامی با اسرائیل که از اوایل سال ۲۰۰۱م شروع به افزایش کرد، به وضوح تصمیم گرفت مطابق تمام شاخصه ها از حزب الله به عنوان وسیله ای مکمل برای موقعیت بازدارنده ی سوریه استفاده کند. بشار اسد با افزایش تعداد سلاحهایی که برای حزب الله از طریق سفرهای هوایی به فرودگاه بین المللی دمشق ارسال میشود و نیز فرستادن سیستم های تسلیحاتی هم پیشرفته موافقت کرد

دلایل هر چه باشد بشار اسد پی برد که هم پیمانی با حزب الله و ایران یکی از مهم ترین پشتیبانان خارجی اش در رویارویی با جریانهای طوفانی خواهد بود که در هر طرف و به ویژه لبنان و عراق و اسرائیل  وجود دارد. همچنین حزب الله درک می کرد که مسیر افزایش سطوح مبارزه و تسلیحات از سوریه میگذرد و احساس میکرد بشار اسد به مرز تطابق با استراتژی نظامی نزدیک است. حزب الله با بالا رفتن صدای اعتراض مخالفان لبنانی از ماندن سوریه در لبنان و به دنبال قطعنامه ی ١٥٥٩ اولین خط دفاعی بود.

سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب الله در سخنرانی مشهوری به این مناسبت گفت: « ما امروز برای اهدافی جمع شدیم که در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردیم و در رأس آن، برای سپاسگزاری از سوریه ملت بزرگ منش و استوار ارتش عربی و مقاومی که با ما بود و هنوز در تمام سالهای دفاع و مقاومت با ماست گرد هم آمدیم ما امروز جمع شدیم تا به جهان و نیز به شرکایمان در این وطن یادآوری کنیم آریل شارون بیروت را ویران کرد و حافظ اسد از بیروت حمایت کرد ما ملتی هستیم که زیبایی را انکار نمیکنیم اگر برخی از ما منکر زیبایی هستند، باید گفت آنها مخالف اخلاق لبنانیها هستند به سوریه میگوییم همان طور که رئیس جمهورت بشار اسد :گفت تو در لبنان فقط حضور فیزیکی و نظامی نداری تو در گذشته، حال حاضر و آینده در روح قلب و عقل همه ی ما حضور داری و احساس میشوی. کسی نمی تواند سوریه را از ذهن لبنان، قلب لبنان و آینده ی لبنان بیرون کند.»

 این خط دفاعی حزب الله در قبال سوریه است که به روش خود ادامه یافت، آنهم در سالهایی که خروج ارتش سوریه از لبنان را در پی ترور رفیق حریری به دنبال داشت. این حزب با شروع رویدادها حامی بشار اسد فرماندهی اش و سوریه به طرز والایی بود که بعدها به حد مشارکت با ارتش سوریه در مبارزه برای سرزمین سوریه و نبرد با مزدوران تکفیری رسید.

دو ماه پس از بروز رویدادها در سوریه سید حسن نصر الله در جشن عید مقاومت و آزادسازی سخنرانی کرد که در تاریخ 25/5/2011 در شهر نبی شیث واقع در منطقه ی بقاع برگزار شد او در سخنرانی اش به سخنان باراک ،اوباما رئیس جمهور ،امریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل پاسخ داد. سخنرانی سید حسن نصر الله آغازگر سلسله سخنرانیهایی بود . از رهگذر آن تصمیم بزرگی گرفت تا از اولین ماه های حوادث سوریه در کنار بشار اسد و ملت مظلوم سوریه بایستد.

سید حسن نصر الله گفت: اکنون ما در کنار کشوری هستیم که از کیان خود دفاع میکند ما در کنار فرماندهی آن ارتش و مردم آن هستیم این در حالی است که فرماندهی سوریه راضی به لزوم اصلاحات و مبارزه با فساد است. من فکر میکنم بشار اسد رئیس جمهور به اصلاحات باور دارد و برای برداشتن گامهای اصلاحی بسیار بزرگ با آرامش تأنی و مسئولیت پذیری آماده است نظام سوریه نظام بسته ای نیست اغلب مردم به نظام سوریه باور دارند و از گامهای اصلاحاتی پشتیبانی میکنند.» و افزود: «انحطاط نظام در سوریه به نفع آمریکا و اسرائیل است و به طور کلی بازتاب آنچه درباره ی لبنان و منطقه در سوریه رخ میدهد از عناصر پدیدآورنده ی موضع ماست و تعهدات لبنان در توافق طائف از جمله ی آن عناصر است.

اولین ارزیابی حزب الله این بود که میتوان امور را کنترل کرد و اصلاحات بشار اسد خیابانها را آرام می کند. همچنین حزب الله ارزیابی استراتژیک دیگری داشت که می گوید: گروه های اسرائیلی آمریکایی و عربی از حوادث سوریه با هدف تلاش برای تغییر موضع سوریه محاصره ی ایران و قطع کمکها از حزب الله استفاده می کنند. از ماههای اول حوادث دیدارهای حزب الله و فرماندهی سوریه در دمشق افزایش یافت که بخشهای فراوانی از جمله برنامه ها و چگونگی رویارویی با مرحله ی آینده را شامل می شد.

 محمد عفیف کارشناس رسانه و مدیر سابق شبکه ی المنار که سخنگوی حزب الله شد و شناخت دقیقی در این زمینه دارد در این دیدارها شرکت می کرد. مشابه این دیدارها یا مکاتبه های بشار اسد و سید حسن نصر الله افزایش یافت. در برخی از تظاهرات های سوریه شعارهای مخالف حزب الله و محور مقاومت سر داده می شد که نگرانی حزب الله را افزایش داد. به رغم اینکه هنوز وارد میدانهای مبارزه در سوریه نشده بود. هنوز نه ماه از آغاز رویدادهای سوریه نگذشته بود که دبیر کل حزب الله موضع مهمی را درباره ی آنچه در حال وقوع است و نیز علیه شورای ملی مخالفان نظام سوریه و رئیس آن اعلام کرد. سید حسن نصر الله گفت:

 انسان چیزی را مخفی نمیکند مگر اینکه با لغزشهای زبان و حالات چهره اش آشکار شود انچه شورای ملی سوریه نام گرفت در استانبول تشکیل شد و کشورهای غربی و عربی آن را به عنوان نماینده ی قانونی از طرف ملت سوریه به شمار آوردند رئیس این شورا برهان غليون استاد دانشگاه و دکتر است که میگوید: چنانچه توانستیم نظام را تغییر دهیم و حاکمیت را در سوریه بر عهده بگیریم، می خواهیم با ایران قطع رابطه کنیم و این مفهوم است همچنین ما میخواهیم با جنبشهای مقاومت در لبنان و فلسطین، که حزب الله و حماس نامیده شدند قطع رابطه کنیم ،خوب این اعتبار نامه ها برای چه کسی است؟ این اعتبارنامه و چراغ سبز برای آمریکا و اسرائیل است. یکی از فرماندهانی که خودش را وابسته به یک سازمان به اصطلاح اسلامی در سوریه میداند میگوید وقتی موفق به تغییر وضعیت در سوریه شویم از مرزهای لبنان عبور خواهیم کرد و برای مبارزه با حزب الله مجازات و تضعیف آن به لبنان میرویم. خوب این اعتبار نامه برای چه کسی است؟ برای آمریکا و اسرائیل است.

 سیدحسن نصرالله در سخنان خود رخدادهای سوریه را به عنوان جزئی از توطئه ی اسرائیل و آمریکا توصیف کرد. این موضع گیری بازتاب رویکردهای خود بشار اسد در ماههای اول تظاهرات بود که به جنگ تبدیل شد. او سه ماه بعد در سخنرانی دیگری افزود: «گزینه ای برای ما جز موفقیت در طرح داخلی نیست تا در طرح خارجی مان پیروز شویم بنابراین فشارها نقش مقاوم سوریه را در برابر نقشه های تقسیم طائفه ای در منطقه هدف قرار میدهد؛ جایی که هیچ مقاومت و حقوقی نیست بلکه فروپاشی و اطاعت پذیری وجود دارد. حرف زدن از شروع کمک تسلیحاتی به مخالفان دروغ محض است؛ زیرا کمک تسلیحاتی از مدتی قبل شروع شده است. ما در سوریه دخالت کردیم و آن را به صراحت نیز بیان کردیم و آن را پنهان نکردیم. ما جوانان مان را به سوریه نفرستادیم که بگوییم ما پتو و شیر توزیع می کنیم و اگر کشته شدند آنها را در سوریه دفن کنیم و خانواده آنها را در لبنان ساکت کنیم.»

برگرفته از کتاب راز پایداری سوریه به روایت اسناد محرمانه، نوشته سامی کلیب؛ نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی