پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ یك سال پس از حضور رسمی گروهک مجاهدین خلق در عراق، روز 29 خرداد 1366، رجوی، سرکرده منافقین، خبر تأسیس «ارتش آزادیبخش ملی» را اعلام كرد. یك ماه پس از اعلام تأسیس «ارتش آزادیبخش» تهاجم واحدهای كوچك آن به رزمندگان سپاه پاسداران و ارتش در مناطق سرحدی آغاز شد.
سازمان منافقین در اوایل مرداد 1367 با اتکا به ارتش آزادیبخش و کمک‌های صدام، عملیات موسوم به فروغ جاویدان را پی‌ریزی کرد؛ عملیاتی که نتیجه‌ای جز رسوایی و شکست مفتضحانه برای منافقین در پی نداشت. این عملیات با پشتیبانی کامل بعث عراق در حالی صورت گرفت که قطعنامه 598 از سوی دو طرف درگیر جنگ پذیرفته شده بود و ناظران بین‌المللی جنگ را پایان‌یافته تلقی می‌کردند. اما هوشمندی و اقدام به موقع مردم و رزمندگان جمهوری اسلامی ایران شکست دیگری را به دشمن تحمیل کرد.
پشت پرده عملیات موسوم به فروغ جاویدان
به گمان برخی پژوهندگان و اعضای جدا شده سازمان، این صدام بود كه رجوی را به بغداد احضار كرد و به او گفت كه نیروهای سازمان یك هفته مهلت دارند كه از مرز قصرشیرین وارد ایران شوند و به سمت كرمانشاه پیشروی نمایند. به نوشته ژنرال سامرائی: «با پایان یافتن جنگ، سرلشكر فاضل البراك التكریتی، رئیس مخابرات العامه (سرویس اطلاعات)، سپهبد صابر الدوری، و مسعود رجوی، در كاخ صدام حاضر شدند. موضوع جلسه، بررسی طرح سازمان برای انجام عملیات ورود به ایران و اشغال شهرهای آن بود. دكتر فاضل البراك به نتیجه عملیات خوشبین نبود... مسعود رجوی به صدام گفت: مطمئن باشید كه نیروهای ارتش سازمان ظرف چند ساعت وارد همدان، در فاصله 250 كیلومتری تا مرز، خواهند شد. صابر الدوری اظهار داشت: نیروهای سازمان قادرند تا تهران نیز پیشروی كنند و رژیم را سرنگون نمایند.»
سازمان روی جانبداری سیاسی قدرت‌های استكباری (آمریكا و برخی دولت‌های اروپایی) حساب كرده بود. آنها در این مقطع زمانی حمایت نمایندگان كنگره و سنای آمریكا را همراه داشتند. كمتر از یك ماه قبل از عملیات، مروین دایملی، نماینده كنگره آمریكا، روز 27 ژوئن 1988م/ 6 تیر 1367ش در تظاهراتی كه سازمان به مناسبت آنچه «پیروزی غرورانگیز در مهران» می‌خواند در واشنگتن به‌پا كرد، شركت كرد و طی سخنانی مداخله‌جویانه و فتنه‌گرانه، كه از یكی از شبكه‌های تلویزیون آمریكا پخش شد، اظهار داشت: «نباید دست از تلاش كشید، مطمئن باشید كه با كمی صبر و تلاش بیشتر به زودی از مهران به تهران رژه خواهید رفت.»
یکی از اعضای رده بالای منافقین كه در جریان عملیات مرصاد توسط رزمندگان اسلام دستگیر شد، اذعان می‌دارد: «چند روز قبل از تهاجم منافقین به كرند و اسلام آباد، یك عضو ارشد مركزیت سازمان پس از نشستی با حضور مسعود رجوی و دو تن از افسران ارشد دایره استخبارات ارتش عراق، از بغداد به واشنگتن رفت و بعد از شركت در جلسه خصوصی یكی از كمیسیون‌های كنگره آمریكا به عراق بازگشت و سه روز بعد عملیات منافقین آغاز شد.»
آغاز تهاجم منافقین در سال 67
ساعت 6 بامداد دوشنبه 3 مرداد 1367 یگان‌های «ارتش آزادیبخش» پس از اجرای مراسم صبحگاهی در قرارگاه مركزی اشرف به طرف مرز خسروی حركت كردند. نام عملیات «فروغ جاویدان» نهاده شد. به نوشته رئیس «استخبارات عسكری» (اطلاعات نظامی) رژیم صدام «جنگنده‌های میگ23 و میراژ F1، پوشش هوایی منطقه در حمایت از عملیات مجاهدین و مواجهه با نیروی هوایی ایران را برعهده گرفتند.» و نیروی هوایی بعث عراق چند روز قبل از شروع عملیات به دفعات محل تجمع نیروهای ارتش و سپاه در اطراف كرند و اسلام‌آباد را بمباران كرد.
همزمان با این عملیات، نیروهای ارتش بعث عراق در مناطق جنگی جنوب وارد عمل شدند و حمله گسترده‌ای را صورت دادند که در آنجا هم با مقاومت رزمندگان مواجه شدند.
برمبنای برآورد به عمل آمده «كل نیروهایی كه سازمان در عملیات فروغ جاویدان توانست جمع كند در حدود 30 تیپ با نیرویی حدود 170 تا 200 نفر بود كه مجموعاً حدود 5 تا 7 هزار نفر می‌شد.» واحدهای «ارتش آزادیبخش» ساعت 16 روز عملیات از مرز خسروی عبور كرده وارد خاك ایران شدند. پیش از رسیدن ستیزه‌جویان سازمان، نظامیان عراقی اقدام به پاكسازی منطقه كرده بودند. آنان تا شهرهای قصرشیرین و سرپل ذهاب جلو كشیده بودند. توپخانه صدامیان تا بعد از سرپل ذهاب هم از پیشروی قوای متجاسر سازمان پشتیبانی می‌كرد و آنها را تحت پوشش حمایتی خود قرار داده بود.
فرمان «آتش، به پیش» را مریم رجوی نعره‌كشان از مكان امنی در عراق صادر كرد. یگان‌های ارتش سازمان پس از گذر از كرند حوالی 30/ 21 دقیقه به اسلام‌آباد رسیدند. جنگجویان مریم و مسعود در اسلام‌آباد دست به جنایت هولناكی زدند و شمار قابل توجهی از پاسداران، بسیجیان و جهادگران كه برخی از آنها در بیمارستان بستری بودند را تیرباران و حتی سر بریدند.
زمین‌گیر شدن سازمان در مرصاد
ارتش سازمان که حركت خود را به طرف كرمانشاه آغاز كرده بود، در 30 كیلومتری كرمانشاه در گردنه چهارزبر كه بعدها به تنگه مرصاد نامبردار شد زمین‌گیر گردید. غروب چهارشنبه 5 مرداد 67 درگیری‌ها در تنگه چهارزبر با عقب‌نشینی ارتش سازمان كاهش یافت. نفرات متجاوز متحمل خسارت‌های سنگینی شده بودند.
شدت حملات نیروهای سپاه و ارتش، به ویژه هوانیروز كه فرماندهی آن را سپهبد شهید علی صیاد شیرازی عهده‌دار بود، حتی فرصت عقب‌نشینی و فرار به طرف مرز عراق را به نیروهای درمانده سازمان نداد. دیری نپایید اطراف جاده، حد فاصل تنگه چهارزبر تا اسلام‌آباد، مملو از خودروها، جنگ‌افزارها و اجساد سوخته متجاوزان سازمانی شد.
براساس طرح زمان‌بندی عملیات، بنا بود از لحظه حركت یگان‌های سازمان تا رسیدن آنها به تهران، مسیر با سرعت حدود 70 كیلومتر در ساعت طی شود تا آنان 48 ساعت بعد همراه صدامیان در میدان آزادی تهران جشن و پایكوبی به راه افكنند، اما آنها در تله‌ای سخت گرفتار آمدند.
حسین الله‌کرم كه در جریان عملیات مرصاد مسئول اطلاعات نیروی زمینی سپاه بود درباره حضور به موقع مردم برای مقابله با منافقین می‌گوید: «یگان‌های ارتش و سپاه برای جلوگیری از تهاجم دشمن به شهرهای جنوب، به آنجا اعزام شده بودند و لذا مردم، خود در مقابل منافقین مقاومت می‌كردند. وقتی منافقین در منطقه چهارزبر توسط نیروهای نظامی ما متوقف شدند، گروهی از مردم كرمانشاه، همدان و سایر شهرهای غربی به سرعت، خود را به چهارزبر رساندند.»
سردار سلیم‌آبادی از فرماندهان مرصاد نیز در مورد سازمانی که مردم برای مقابله با منافقین ایجاد کرده بودند، گفته است: وقتی منافقان حمله كردند و مردم فهمیدند كشور در خطر است، سر از پا نشناخته به جبهه آمده بودند، حتی برخی از این مردم با خودروهای شخصی، خودشان به منطقه رسانده بودند، مثل این كه روز اول جنگ بود و این از الطاف الهی بود كه منافقان این گونه حمله كنند و نابودی آنها در آن منطقه فراهم شود. در حالی كه آنها اگر به صورت انفرادی وارد می‌شدند، خطرناك بود و به واسطه نابودی منافقان، امنیت خوبی برای كشورمان ایجاد شد.
سر انجام طی اجرای عملیات مرصاد در 5 مرداد ماه 1367 توسط رزمندگان اسلام، پیروزی مهمی برای جمهوری اسلامی رقم خورد که ابعاد داخلی و خارجی گسترده‌ای داشت.
افول ابدی سازمان منافقین پس از شکست خفت‌بار در مرصاد
عملیات حساب‌نشده «فروغ جاویدان» یك شكست خفت‌بار تمام‌عیار برای سازمان در ابعاد گوناگون بود. تقصیر كار اصلی در این عملیات «مسعود رجوی به عنوان تنها فرد تصمیم‌گیرنده برای این عملیات انتحاری» است. «اگرچه مجاهدین و مسعود رجوی اسم این عملیات انتحاری را فروغ جاویدان گذاشتند اما جالب است كه خود اعضای سازمان از آن همیشه به عنوان یك پیك‌نیك جمعی یاد می‌كنند كه 1260 كشته، و مفقود و تعدادی زخمی به جای گذاشت.»
آخرین ماجراجویی گسترده رجوی هزینه گزافی بر جای نهاد. سازمان 1304 نفر كشته خود در جریان عملیات را رسماً تأیید و در كتابچه‌ای مشخصات آنان را با عكس و زندگینامه چاپ و منتشر كرد، هر چند شمار كشته‌ها بیش از این برآورد شد. تعداد مجروحان و مفقودان نیز بالا بود. بیش از 30 نفر از حدود 50 نفر اعضای مركزیت سازمان كه در صحنه عملیات حضور یافتند، در درگیری‌ها به هلاكت رسیدند. از این رو حجم ضربه وارده بر بدنه تشكیلات بین 50 تا 60 درصد و به كادر مركزی حدود 30 درصد تخمین زده شد.