پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ یکی از مخاطبان بخش «شما بپرسید» سوال خود را پیرامون ماجرای درگیری‌های عراق و ایران در دوران پهلوی مطرح، و عنوان کرده ماجرای حمله 5 روزه عراق به ایران در دوران پهلوی چه بود؟
سعید لیلاز در گفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی در پاسخ به این سوال، با اشاره به تحولات عراق در دهه 40 شمسی گفت: در خرداد 1347 شمسی در عراق کودتایی اتفاق افتاد که منجر به روی کار آمدن حزب بعث و سرنگونی دولت عبدالرحمن عارف شد و احمد حسن البکر به عنوان رهبر حزب بعث به قدرت رسید و صدام حسین هم به عنوان نفر دوم معرفی شد. از آنجا به بعد تحولاتی در منطقه صورت پذیرفت که باعث خصمانه شدن روابط بین عراق و ایران شد.
لیلاز با یادآوری برهه‌ای از تاریخ روابط ایران و عراق افزود: از خرداد 1347 که دوران تنش بین ایران و عراق شروع شد، منجر به پاکسازی کامل ایرانیان مقیم عراق توسط حزب بعث در اواخر دهه 1340 گردید و تعداد زیادی از ایرانی‌ها از عراق به ایران برگشتند. من آن دوره را کاملاً به یاد دارم که ایرانی‌ها در نقاط مرزی مستقر شدند و سپس به تدریج به داخل کشور آمدند.
وی با اشاره به درگیری‌های مرزی عراق و ایران در دوران پهلوی نیز گفت: این درگیری‌های مرزی بین سال 1348 تا 1353 متناوباً ادامه داشت. یعنی رژیم پهلوی به انحای مختلف سعی می‌کرد در عراق - از طریق کردها - درگیری ایجاد کند و عراق هم سعی می‌کرد مثلاً از طریق جذب تیمور بختیار و استقرار او در مرز ایران بتوانند جو ایران را بی‌ثبات و متشنج کند.
دکتر صفاءالدین تبرائیان هم در گفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره روی کار آمدن حزب بعث و آغاز درگیری‌ها ایران و عراق گفت: بعثی‌ها در سال 1968 میلادی با یک کودتای کاملا برنامه‌ریزی شده با کمک آمریکا، در عراق روی کار آمدند.
وی با اشاره به تنش‌های سیاسی بین حزب بعث و حاکمیت پهلوی دوم افزود: بعثی‌ها بعد از روی کار آمدن، ادعاهایی را درباره خوزستان و خلیج فارس مطرح کردند تا بدین شکل، کمک‌های پهلوی دوم به کردهای عراق را پاسخ بدهند. بعثی‌ها همچنین تیمور بختیار، اولین رئیس سازمان اطلاعات و امنیت رژیم پهلوی را در عراق مورد حمایت خود قرار دادند و درحالی که رژیم طرح استرداد بختیار را از لبنان مطرح کرده بود، بعثی‌ها او را به عراق آوردند و حتی به او پاسپورت و تابعیت عراقی دادند.
این نویسنده و تاریخنگار ادامه داد: حاکمیت پهلوی هم در این بازه زمانی بی‌کار نبود. مثلا اسدالله علم در خاطراتش به صراحت عنوان می‌کند که می‌خواستیم در عراق کودتایی انجام بدهیم که ناکام ماند.
تبرائیان درباره درگیری‌های مرزی ایران و عراق در دوران حاکمیت محمدرضا شاه گفت: متعاقب این تنش‌های سیاسی، درگیری‌های مرزی پراکنده‌ای ـ در حد تیراندازی‌های هوایی در مرز ـ رخ داد که 3 تا 5 روز بیشتر دوام نداشت.
* علاقمندان می‌توانند جهت درج سوالات خود اینجا و به منظور پیگیری پرسش‌ها و دسترسی به صفحه ویژه «شما بپرسید» اینجا کلیک کنند.