کلاس تاریخ
شکست تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ملت ایران

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ یکی از سیاست‌های قدیمی آمریکا از همان بدو استقرار نظام جمهوری اسلامی برای تحت فشار قرار دادن ملت ایران و نظام، اعمال تحریم‌های متعدد اقتصادی بوده است. در بخشی از کتاب «غرب و براندازی جمهوری اسلامی ایران» که در قالب "دانستنی‌های انقلاب اسلامی برای جوانان" چاپ شده است در این رابطه می‌خوانیم:

يکي از اهداف تحريم‌هاي اقتصادي، تغيير رفتار کشور مورد تحريم به دلايل مربوط به روابط خارجي مي‌باشد. تحريم‌هاي اقتصادي معمولاً به­ عنوان ابزاري در تعقيب سياست خارجي به­ کار مي‌روند. اين­گونه استدلال مي‌شود که هدف جنگ اقتصادي ‌اين ‌است ‌که تا حد امکان، به اقتصاد دشمن‌ خسارت وارد کند. از اهداف ديگر تحريم­‌هاي اقتصادي مي‌توان به بي‌ثبات کردن یک کشور از طريق فشارهاي اقتصادي‌ اشاره کرد. درخصوص ‌ايران به­ طور کلي مي‌توان سه دليل عمده را در تحميل‌ تحريم‌هاي آمريکا بر ايران ذکر کرد:

1ـ وادار کردن ‌ايران به کنار گذاشتن سياست‌هاي ناخوشايند در برابر آمريکا؛

2ـ مجازات ‌ايران براي اتخاذ سياست‌هاي غير قابل قبول آمریکا؛

3ـ ابراز مراتب مخالفت نمادين با ايران به­ منظور جلب نظر گروه­‌هاي طرفدار اسرائيل.

تحريم‌هاي آمريکا عليه جمهوري اسلامي ‌ايران را مي­توان به پنج دوره‌­ي اصلي تقسيم‌­بندي کرد که هر يک داراي ويژگي‌هاي خاص خود مي­‌باشد:

1ـ دوره­‌ي گروگان­گيري (1979ـ1981)؛

2ـ دوره­ي جنگ‌ ايران ـ عراق (1981ـ1988)؛

3ـ دوره­ي بازسازي (1989 ـ 1992)؛

4ـ دوره­ي کلينتون، مهار دوجانبه (1993 ـ 2001)؛

5ـ پس از واقعه­ي 11 سپتامبر 2001.

بعد از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران، جيمي کارتر رئيس­‌‎جمهور وقت آمريکا با صدور دستور اجرايي‌ مورخ 14 نوامبر 1979 (1358/8/23) انسداد اموال و دارايي‌‌هاي دولت‌ ايران را اعلام کرد.

شکست تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ملت ایران

با ناميدن ‌ايران به ­عنوان حامي تروريسم در ژانويه­‌ي 1984، دور جديد تحريم‌هاي تجاري عليه ‌ايران وضع گرديد. در اکتبر 1987 رونالد ريگان رئيس­‌جمهور وقت آمريکا با امضاي يک‌ دستور­العمل اجرايي، ضمن تجديد صادرات تکنولوژي به‌ ايران، واردات کليه­‌ي کالاها و خدمات از ‌ايران به آمريکا را ممنوع اعلام کرد. بيل کلينتون رئيس‌­جمهور وقت آمريکا نيز با صدور‌ دستورالعمل اجرايي ديگر در تاريخ 16 مارس 1995 دوباره تحريم‌هاي تجاري را عليه ‌ايران اعلام کرد که به موجب آن، شرکت­‌هاي‌ آمريکايي و شعب خارجي آن‌ها از سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي توسعه­‌ي نفتي ‌ايران ممنوع شدند. در سال 1996 بيل کلينتون قانون تحريم ‌ايران و ليبي را امضا کرد که براساس آن کليه­‌ي شرکت­‌هايي که به توسعه­‌ي منابع نفتي ‌ايران و ليبي مساعدت می‌کردند، تحت شمول تحريم‌‌هاي آمريکا قرار می‌گرفتند.

چه در دوران جنگ ‌ايران ـ عراق و چه بعد از آن، تحريم‌هاي موجود همچنان برجاي ماند. پس از شکست عراق در جنگ 1991 (حمله­‌ي آمريکا به عراق براي بيرون راندن آن از کويت)، به­‌منظور جلوگيري از برتري يافتن ‌ايران بر عراق و برهم خوردن توازن قوا در منطقه، دولت آمريکا با تصويب قانون «منع گسترش تجهيزات نظامي ‌ايران و عراق» در سال 1992، مجدداً اقدام به تنگ کردن حلقه­‌ي تحريم اقتصادي ‌ايران نمود. ‌اين آغاز سياست جديدي بود که متعاقباً توسط دولت بيل کلينتون تحت عنوان «مهار دوجانبه» مدون گرديد. هدف سياست مهار دوجانبه، علي­‌رغم نام آن، عمدتاً مهار اقتصادي و نظامي ‌ايران و جلوگيري از برتري يافتن آن در منطقه بود؛ زيرا تحريم اقتصادي عراق و تضعيف روزافزون اقتصادي و نظامي آن، توازن بين ‌ايران و عراق را به­ نفع ‌ايران برهم زده­ بود.

در دوران ریاست جمهوری جورج بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ هم تحریم‌های اقتصادی علیه مردم ایران شدیدتر شد اما نکته مهم این که در عرصه‌­ي سياست خارجي، تحريم اقتصادي آمريکا نتوانست‌ ايران را در انزوا نگاه دارد. به‌ ­رغم دشواري‌هاي حاصل از تحريم اقتصادي آمريکا، ‌ايران توانست گام‌هاي بلندي در همه زمینه‌ها بردارد. از همین رو بسياري از تحليل­گران سیاسی و حتی برخی مقامات آمریکایی بر آنند که در عرصه­‌ي سياست داخلي‌ ايران، تحريم‌های اقتصادي آمريکا به هیچ وجه موفق نبوده ­است.