پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی جزو معدود فقهای حوزه علمیه نجف بود که با شروع نهضت اسلامی حمایت همه‌جانبه او از امام خمینی زبانزد خاص و عام شد بطوری که با انتشار جزوه التصریحات الخطیره به نوعی حکم تکفیر شاه را صادر کرد.
اما دیدار غیرمترقبه آیت‌الله خوئی و فرح در 28 آبان ماه 1357 که با 18 ذی‌الحجه و عید غدیر مصادف شده بود، واکنش‌ها و انتقادهای
بسیاری از محافل و شخصیت‌ها را برانگیخت. شایعه انگشتر اهدائی زعیم حوزه نجف به
محمدرضا پهلوی نیز از همین ماجرا رواج پیدا کرد.
در همین راستا آیت‌الله
خوئی در واکنش به این انتقادها مواضع قابل تأملی داشت. به روایت شیخ
حسین انصاریان « در آن زمان نامه‌ای به خط خود مرحوم آیت‌الله خویی دیدم که به
شاگرد محترمش آیت‌الله سید محمدمهدی خلخالی نوشته بودند: مسئله انگشتر را قیامت در
پیشگاه مادرم فاطمه(سلام‌الله علیها) حل خواهم کرد.»
اما این تنها موضع‌گیری
آیت‌الله خوئی در این زمینه نبود. وی در تماس تلفنی با آیت‌الله
آشتیانی به صراحت به این شایعات واکنش نشان می‌دهد و پس از آن گفته‌های زعیم حوزه نجف بطور
رسمی طی اعلامیه‌ای از سوی آیت‌الله آشتیانی منتشر می‌شود. به زعم برخی از محققین شاید
صریح‌ترین واکنشی که آقای خویی نشان داد در مکالمه تلفنی ایشان با آیت‌الله
آشتیانی بود.
متن اعلامیه‌ای که پس از
این مکالمه منتشر شد بدین شرح است:
«طبق اخبار واصله عیادت
غیره مترقبی که در روز عید غدیر از اینجانب بعمل آمده است مورد تفسیرهای مختلف
گردیده و بعضی آن را بر محمل‌های غیرصحیح حمل نموده‌اند. بدین‌وسیله اعلام می‌نمایم:
که ما بر حسب وظیفه شرعی موقع را مغتنم شمرده مقاصد مشروعه و خواسته‌های ملت نجیب
و مسلمان ایران را تذکر داده و شدیدا نسبت به حوادث ناگوار و فجایعی که در کشور
ایران رخ داده اعتراض نمودیم. ما به عنوان حکم شرعی تمام برادران مسلمان بالخصوص حوزه‌های علمیه
قم و مشهد و سایر حوزه‌های علمیه اعلام می‌نمائیم: با ایجاد اختلاف بهانه به دست
دیگران ندهند و از جان و مال و ناموس مسلمانان محافظت نمایند(و بیانیه مشروح ما به
نظر علمای اعلام دامت تأییداتهم و برادران دینی دامت توفیقاتهم خواهد رسید) .
خداوند عزوجل عموم مسلمانان را در کنف حراست خود محفوظ فرماید. والسلام علیکم و علی جمیع اخواننا المومنین و رحمة‌الله و
برکاته. 24 حج 1398 آشتیانی»
