پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله حاج شیخ هادی باریک‌بین از علمای بنام قزوین در جریان نهضت امام‌خمینی
حضوری پرتلاش داشت و در این زمینه دستگیر، زندانی و تبعید شده بود. پس از پیروزی
انقلاب اسلامی نیز اقدامات فراوانی به انجام رسانید. از جمله آنها می‌توان به
تاسیس دانشگاه علوم پزشکی، تشکیل بنیاد مستضعفان و تاسیس مدارس و خوابگاه‌ها در
شهر قزوین اشاره کرد. وی همچنین از سوی مردم استان زنجان به نمایندگی در مجلس
خبرگان قانون اساسی انتخاب شد و در سال 1360 از سوی رهبر انقلاب به امامت جمعه
قزوین منصوب گردید. سر انجام این عالم ربانی در 19 فروردین 1396 دارفانی را وداع
گفت.
تدریس در حوزه علمیه قزوین
در سال‌های 1342 بعد از
تبعید امام خمینی، آیت‌الله باریک‌بین به قزوین مراجعت و درمسجد شیخ الاسلام به
مبارزه، تدریس و تبلیغ مشغول شد. وی ضمن ادامه مبارزات و جذب جوانان به
نهضت اسلامی به بازسازی مدارس علمیه شیخ الاسلام، صالحیه و سردارین به همراهی آیت‌الله
شالی همت گمارد و با احیاء این مدارس دینی به تربیت و تعلیم طلاب پرداخت. حجت‌الاسلام آقاعلیخانی در این زمینه نقل می‌کند: «حوزه‌های
علمیه قزوین از نظر درسی از رونق خوبی برخوردار بود و علمای بزرگی همانند حضرات آیات
و حجج‌اسلام: سیدابوتراب ابوترابی، سیدعباس حاج سیدجوادی، حاج آقا بزرگ علوی ... سید
عباس ابوترابی، هادی باریك‌بین و دیگر اعاظمی، با حضور و درس خود، حوزه‌ای گرم و
بانشاط داشتند... طلاب بسیار فاضل و متعهدی تربیت شدند كه در جمهوری اسلامی منشأ
خدمات ارزشمندی می‌باشند. آیت‌الله شالی با حمایت آیت‌الله باریك‌بین برای طلبه‌ها
برنامه امتحان برقرار كرد و بر آن اساس به طلاب شهریه پرداخت می‌شد و علاقه‌مندان
و مقلدان امام با پرداخت وجوهات خود به او شهریه طلاب را تأمین می‌كردند.»
دعوت از وعاظ و سخنرانان
آیت‌الله
هادی باریک‌بین در امر مبارزه با رژیم پهلوی از هیچ فرصتی چشم پوشی نمی‌کرد. و در
این راستا با دعوت از وعاظ و سخنرانان مطرح کشور زمینه گسترش نهضت اسلامی را در
قزوین مهیا می‌کرد. در این زمینه در خاطرات حجت‌الاسلام آقاعلیخانی می‌خوانیم: «من
در جریان دعوت از اكثر این سخنرانان محترم بودم و مدعوین عبارت بودند از حضرات آیات
و آقایان؛ شهید مطهری، شهید باهنر، شهید محلاتی، خزعلی، امامی كاشانی، ربانی شیرازی،
هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری، اعتمادزاده، سیدهادی خامنه‌ای، عبائی خراسانی، معادیخواه،
محمدعلی گرامی، فخرالدین حجازی، فاكر خراسانی، رستگاری، شجونی، مقدم، مروارید،
موحدی كرمانی، مروی، فاضل هرندی و دكتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، حلبی و كافی و دیگران.
البته در سال‌های 55، 56 و 57 كه سال‌های اوج انقلاب و اجتماعات و تظاهرات بود، من
در زندان بودم و از محل سخنرانی آقایان كه ذكر كردم اطلاع دقیق ندارم، ولی تا جایی
كه به یاد دارم استاد مطهری در مسجد شیخ‌الاسلام سخنرانی می‌كرد و بانی مراسم حضرت
آیت‌الله باریك‌بین بود.»
تاسیس صندوق ذخیره ولی‌عصر(عج) جهت حمایت از اعتصابات علیه رژیم پهلوی
یکی
دیگر از شیوه‌های مبارزاتی آیت‌الله باریک‌بین، استفاده از روش‌های عام‌المنفعه در
پیشبرد اهداف مبارزاتی بود. در این زمینه با تاسیس و راه‌اندازی صندوق ذخیره ولی‌عصر(عج)
به این مهم دست یافت. در این زمینه حجت‌الاسلام آقاعلیخانی نقل می‌کند: «جهت ادامه
اعتصابات كارگری و كمك به آنها تمهید هیئت علمیه و روحانیت مدد از طریق صندوق ذخیره
ولی‌عصر(عج) قزوین بود كه مؤسس آن آیت‌الله باریك‌بین بود. صندوق به مدیران
كارخانجات وام قرض‌الحسنه می‌داد تا حقوق معوقه كارگران را پرداخت كنند و
كارخانجاتی كه از جهت ضمانت مشكل داشتند، تولیدات خود را به صورت امانت در اختیار
صندوق قرار می‌دادند و وام را دریافت می‌كردند. این ابتكار روحانیت و همكاری صندوق
در حمایت از ادامه اعتصابات كارگری بسیار مؤثر بود و هیئت مدیره صندوق آقایان
حاج محمدتقی توكل، حاج یوسف فیاضی و حاج فرج‌الله عباباف‌ها همكاری صمیمانه‌ای
داشتند.»
فعالیت صندوق ذخیره ولی‌عصر(عج)
و در راس آن آیت‌الله باریک‌بین حساسیت رژیم را برانگیخته بود. بطوری که ساواک در
گزارشی می‌نویسد: «اخیراً اقدام به جمع‌آوری عده‌ای جوانان و طلبه‌ها نموده و در
قبال کمک مالی به آنان، آنها را تشویق به پخش اعلامیه مضره در سطح شهر می‌نماید.
ایشان این کمک‌ها را از طریق صندوق ذخیره ولی‌عصر و عده‌ای از بازاریان متعصب
انجام می‌دهد.»
ملاقات با وزیر دادگستری آمریکایی در قزوین
یکی
دیگر از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی آیت‌الله باریک‌بین مربوط به ملاقت وی با هیات
آمریکایی می‌باشد که در تاریخ 14/10/1357 روی داد. در این زمینه هیئتی از آمریكایی‌ها
به سرپرستی رمزی كلارك وزیر دادگستری در كابینه كندی برای بررسی وضعیت انقلاب به
تهران آمده بودند که با شخصیت‌هایی در تهران ملاقات نموده بودند. این هیات با
هماهنگی حاج سید جوادی، به قزوین آمده و با شخصیت‌های آنجا نیز جلسات گفتگویی
برگزار شد. در خاطرات حجت‌الاسلام آقاعلیخانی در رابطه با این موضوع آمده است: «من
فوراً آقای حاج حسین پورزرشگی داماد آیت‌الله باریك‌بین را دیدم، گفتم منزل شما كه
یك منزل قدیمی است مناسب‌ترین و مطمئن‌ترین محل است شما بروید خانه را آماده كنید
و هیئت آمریكایی را من به منزل مذكور راهنمایی كردم. حاضران در آن ملاقات و گفتوگو
حضرت آیت‌الله باریك‌بین، مرحوم سید عبدالله هجرتی، حاج محمدحسن درافشان، حاج علیاصغر
عصارزاده بودند... مذاكراتی صورت گرفت، آمریكایی‌ها عمدتاً از علت درگیری‌ها،
تظاهرات و خشونت‌ها سؤال می‌كردند و تكیه روی این نكته داشتند كه ارتش تا پایان در
سركوب مردم ایستادگی خواهد كرد؛ چون مواردی از تمرد و فرار سربازان را به امر امام
از سربازخانه‌ها شنیده بودند.
حاضران
در جلسه به خصوص آیت‌الله باریك‌بین عامل این همه جنایت و كشتار را شخص شاه معرفی
كرد و اینكه مردم این رژیم را نمی‌خواهند و عامل جنایات شاه هم دولت آمریكاست كه
از شاه با این همه جنایت حمایت می‌كند و آنها از جواب به نوعی طفره می‌رفتند كه
ما وابسته به دولت آمریكا نیستیم تا جوابگوی حمایت‌های دولت آمریكا از شاه باشیم.
حاج آقا باریك‌بین پیامی به آنها داد و فرمود: «در آمریكا از قول ما به ملت آمریكا
بگویید چرا دولت شما از یك دیكتاتور حمایت می‌كند؟» رمزی كلارك بعد از پیروزی
انقلاب در مصاحبه‌ای به سفر هشت روزه هیئت آمریكایی به ایران از جمله به قزوین
اشاره كرده بود و گفته بود در قزوین ما را به منزل یك بازاری بردند و در پایان در
تظاهرات مردم شهر شركت كردیم. در تظاهرات آن روز مردم پیكر مطهر شهدای اخیر آن
روزها و كودكان سقط‌شده در صف نفت را تشییع می‌كردند.»
حضور در مراسم استقبال سردار آزادگان ابوترابی
در
26/5/69 اولین گروه از آزادگان وارد مرز خسروی شدند و هر روز جمعی از دو طرف
مبادله می‌شدند. در این زمینه حجت‌الاسلام آقاعلیخانی نقل می‌کند: «در روزهای پایانی
مبادله، جمعی از خلبانان و سرداران نظامی و از جمله حضرت آقای ابوترابی به خاك ایران
وارد و به پادگان الله‌اكبر هدایت شدند و من در دفتر امام جمعه محترم آیت‌الله
باریك‌بین در جریان قرار گرفتم، لكن در مقام اطمینان از مبادله بودیم تا به
خانواده‌شان اطلاع دهیم... پس از اطمینان از ورود وی به ایران از طریق مخابرات با
قم و منزل حاج آقا ابوترابی تماس گرفتم و بشارت آزادی آقازاده‌شان را دادم.
آیت‌الله
زرندی هم پس از مراجعت از پادگان الله‌اكبر به همراه آزادگان آزادشده كرمانشاه به
ما اطلاع داد كه آقایان ساعت 7 بعدازظهر با یك هواپیمای سی 130 به مقصد تهران حركت
می‌كنند. مراتب را با آقای عزیزی نماینده وقت قزوین در مجلس شورای اسلامی هماهنگ
و در معیت حضرت آیت‌الله باریك‌بین به تهران حركت كردیم و با هماهنگی معموله از
ناحیه آقای عزیزی وارد پاویون دولت در فرودگاه مهر‌آباد شدیم و خود آقای عزیزی
هم آمد و مقامات كشور هم یكی پس از دیگری جهت استقبال وارد پاویون می‌شدند و هواپیما
با قدری تأخیر به زمین نشست و استقبال رسمی و نظامی به عمل آمد.
به
هنگام خروج از فرودگاه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در صدد بود كه میزبان میهمانان
آزاده باشد و وزارت اطلاعات هم همین اشتیاق و آمادگی را به صورت فوق‌العاده داشت،
به گونه‌ای كه رقابت در این امر پسندیده قابل احساس بود. یكی از برادران بلندپایه
وزارت اطلاعات به من گفت كه با كمك و دخالت شما ما می‌توانیم این افتخار را نصیب
خود كنیم. شما آقای ابوترابی را سوار ماشین خودتان كنید و به طرف ساختمان وزارت
حركت كنید، ما هم به دنبال شما حركت می‌كنیم. به همین صورت عمل شد و وارد ساختمان
وزارت اطلاعات شدیم.
آقای
فلاحیان همراه جمعی از معاونان از مهمانان استقبال كردند و از اینكه این افتخار نصیب
آنها شده است، سپاسگزاری نمودند. بعد از خیر مقدم و سخنانی كوتاه از ناحیه میزبان
و مهمانان و صرف شام، آقای فلاحیان اصرار داشت كه در خدمت آقای باریك‌بین شب مهمان
ایشان باشیم و در منزل ایشان بیتوته كنیم كه عذر خواستیم و در عینِ حالی كه دیروقت
بود به قزوین مراجعت كردیم و برای استقبال عمومی از افتخار آزادگان حضرت آقای حاج
سید علی‌اكبر ابوترابی آماده شدیم. این استقبال تاریخی در روز موعود به صورت شایسته
صورت گرفت و ایشان در میان امواج مردمی مستقبلین وارد قزوین و مسجدالنبی محل
برگزاری نماز جمعه شدند.»
پی‌نوشت
کتاب «خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین
حسین آقاعلیخانی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کتاب «انقلاب اسلامی در
قزوین»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.