مرکز اسناد انقلاب اسلامی

اهمیت نقش سیاسی ـ مبارزاتی زنان ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی از سویی و كمرنگ بودن این نقش در نوشته‌ها و آثار منتشر شده در بعد از انقلاب و ضرورت جبران این كاستی موجب شد تا تدوین یك اثر پژوهشی در راستای شناساندن فعالیت‌ها و مشاركت ساسی زنان در طی سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی ، آغاز گردد. به همین منظور بخش تاریخ شفاهی مركز اسناد انقلاب اسلامی، یك طرح پژوهشی با عنوان «تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان از سال 40 تا 57» را برای تدوین انتخاب نمود. شیوه‌ی كار بر مبنای تحقیق میدانی، كتابخانه‌ای و اسنادی قرار داده شد. نخستین گام‌های تحقیق از طریق شیوه‌ی میدانی و با شناسایی زنان فعال در عرصه‌ی مبارزات و برقرای ارتباط برای درخواست انجام مصاحبه آغاز گردید كه مشكلات خاص خود را داشت. مشكل اصلی همكاری نكردن برخی از خانم‌ها برای انجام مصاحبه بود، زیرا اكثرا شاغل بودند و به دلیل مشغله‌ی كاری و زندگی یا به خاطر یكسری ملاحظات ، مناعت طبع كه احساس می‌كردند نقش آنها نمی‌توانسته چندان برجسته و مهم باشد و فروتنانه خود را تنها عضوی از سیل جمعیتی می‌دانستند كه در جریانات انقلاب شركت نموده بودند، از انجام مصاحبه خودداری كردند. شاید بتوانیم تازه بودن این نوع كار پژوهشی در جمع قشر زنان ، عدم شناخت و آشنایی برخی از زنان با این نوع شیوه‌های تحقیقاتی و یا عدم اعتماد آنها را از جمله عوامل دیگر بدانیم. بعضی از خانم‌ها هم ارجاع به مصاحبه‌های قبلی‌شان با مراكز و نشریات دیگر را مورد تأكید قرار دادند و از انجام مصاحبه خودداری نمودند. نیز به خاطر مشكلات موجود در شناسایی افراد، امكان برقراری ارتباط با افراد بیشتر میسر نشد و در این میان ما تنها موفق شدیم با چند تن از این خانم‌ها ارتباط مستقیم برقرار كنیم و به مصاحبه بپردازیم. در بخش اسناد و پرونده‌ها نیز تنها دست‌یابی به اسناد و پرونده‌های تعداد محدودی از خانم‌ها میسر شد و این كمبود و فقدان منابع و مطالب راجع به مبارزات سیاسی زنان از همان ابتدای امر، كار را با مشكل اصلی مواجه نمود، اما ضرورت تدوین این اثر، بیشتر برای راه‌گشایی و تبلیغ و تشویق برای انجام پژوهش‌های یاز این دست و جلب اعتماد و اطمینان زنان جامعه، عاملی شد برای ادامه‌ی كار منتها با یك شیوه‌ی دیگر ؛ به این ترتیب كه از میان گروه‌های متفاوت زنان فعال سیاسی و مبارز، گروه زنان مسلمان و مذهبی را انتخاب نمودیم.چون دسترسی به این خانم‌ها به لحاظ زندگی در داخل شكور و اشتغال به كار آسان‌تر بود. آنها عمدتا در زمینه‌های كاری و شغلی جزو بانوان فعال جامعه هستند. دلیل مهم‌تر دیگركه ما از میان گروه‌های متفاوت، گروه زنان مذهبی را انتخاب نمودیم، دسترسی به متن مصاحبه‌های این خانم‌ها در مراكز پژوهشی و نشریات، به ویژه بخش خاطرات مركز اسناد انقلاب اسلامی و دفتر ادبیات انقلاب اسلامی بود كه متن مصاحبه‌های كاملی از بانوانی كه در این نوشته خاطرات آنها مورد استناد قرار گرفته داشتند. نهایتا نگارش این طرح پژوهشی را با عنوان «مبارزات سیاسی زنان مسلمان در فاصله‌ی سال‌های 42-57 » شروع كردیم. این طرح مشتمل بر پنج فصل شد كه دو فصل اول ، مدخل و بستر تاریخی پژوهش حاضر را تشكیل می‌دهد و سه فصل دیگر كه در واقع متن اصلی را تشكیل می‌دهد با استناد به مصاحبه‌ها و خاطرات خانم‌ها، نگاهی دارد به چگونگی و نحوه‌ی ورود این زنان به جریانات سیاسی كشور و چگونگی فعالیت‌ها و مشاركت آنان و مشكلات موجود در این زمینه، از جمله بازداشت و زندانی شدن آنها.