توضیحات و مشخصات
با پیروزی انقلاب اسلامی، به موازات تغییر در نهادها و سازمانها، مجلس نیز رویکردی اسلامی و دینی پیدا کرد و تحت عنوان «مجلس شورای اسلامی» موجودیت یافت. اولین دورهی مجلس شورای اسلامی در یک فضای مذهبی ـ سیاسی با بحرانهای زیادی نظیر اختلاف با رئیسجمهور و بحث تعیین کابینه، مسئلهی گروگانهای آمریکایی، جنگ تحمیلی و... مواجه بود که با اقدامات نمایندگان و پیشتازی حزب جمهوری اسلامی توانست کارنامهی مثبتی از خود برجای گذارد. دورهی دوم مجلس شورای اسلامی، که موضوع تحقیق حاضر است، زمانی تشکیل شد که تجربهی یک دورهی مجلس در جمهوری اسلامی را در اختیار داشت. انزوای سیاسی لیبرالها و یکدست بودن اکثریت نمایندگان مجلس به لحاظ اعتقاد به ولایتفقیه، از جمله ویژگیهای این دوره از مجلس است. همچنین در این دوره از مجلس، اختلاف سلیقه بین نیروهای مذهبی منجر به ایجاد شکاف و اختلاف در بین آنان گردید و مقدمهای شد تا بعدها جناحهای مشهور به «چپ» و «راست» از دل این اختلافات ظهور کنند و از این جهت مطالعهی عملکرد و اقدامات مجلس دوم اهمیت مییابد. در این دوره از مجلس، مسئلهی رأی اعتماد به نخستوزیری مهندس موسوی پیش آمد که به قضیهی مشهور «99 نفر» منجر شد و باز در همین دوره بررسی نقش و عملکرد حزب جمهوری اسلامی و بهویژه تعطیلی فعالیتهای حزب و نیز نقش جامعهی روحانیت مبارز و اختلاف درون آن که باعث پیدایی «مجمع روحانیون مبارز» گردید، حائز اهمیت است. از سوی دیگر مسئلهی اصلی کشور در مجلس دوم جنگ و ادارهی آن بود. حمایتهای گفتاری و عملی نمایندگان در لزوم دفاع از کشور، حضور در مناطق جنگزده و تشویق مردم به مقاومت بیشتر و وضع قوانین جنگی و نظامی، وقت زیادی از مجلس دوم را به خود اختصاص داد. همچنین تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام که در اثر اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان بهوجود آمد، به اهمیت این دوره میافزاید. اثر حاضر که در صدد تبیین نقش و عملکرد مجلس دوم برآمده، مشتمل بر چهار فصل به انضمام نتیجهگیری و ضمائم آن است. فصل اول به پیشینه و جایگاه مجلس در ایران اختصاص یافته که در آن به تاریخچهی مجلس در ایران، از آغاز مشروطه تا روی کار آمدن مجلس دوم اشاره شده است. موضوع فصل دوم تحت عنوان «مجلس دوم ساختار و جناحها»، مسائل مربوط به انتخابات و نتایج مجلس دوم، هیئت رئیسه و کمیسیونها را تشکیل میدهد. ضمن اینکه در پایان همین فصل، دستهبندیها و جناحهای داخلی مجلس مورد بررسی قرار گرفته و نقش حزب جمهوری اسلامی در مجلس دوم و دلایل تعطیلی آن ذکر شده است. فصل سوم به طرحها و لوایحی اشاره دارد که در مجلس دوم مورد بررسی نمایندگان قرار گرفته و در زمینههای مختلف سیاسی اقتصادی، نظامی، فرهنگی، کشاورزی و ... چند نمونه از مهمترین قوانین مصوب به اختصار توضیح داده شده است. فصل چهارم به تعامل و ارتباط مجلس دوم با رهبری و سایر قوا اختصاص دارد که مسائل مربوط به ولایتفقیه و انتقاد حضرت امام از مجلس، تعامل مجلس با قوهی مجریه، قضیهی «99 نفر»، تذکرات به مسئولان اجرایی، قوانین قضایی، تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام و موارد دیگر در آن گنجانده شده است. نتیجهگیری آخرین بخش کتاب است که به دنبال آن ضمائم معرفی نمایندگان این دورهی مجلس آمده است.
- قطع: وزیری
- تعداد صفحه: ۲۷۶
- نویسنده: عباس آقاییجیرهنده ، رضا بسطامی .
- ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- تاریخ انتشار: ۱۳۸۷
- چاپ جاری: ۲۰۰۰
- شمارگان: ۲۰۰۰
- شابک: ۸-۳۳۷-۴۱۹-۹۶۴-۹۷۸