مرکز اسناد انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی‌، به‌عنوان یكی از مهم‌‌ترین تحولات قرن بیستم، نتیجه‌ی سال‌ها تلاش و مجاهدت‌های مردمی ‌است كه به رهبری امام‌ خمینی(ره) توانستند بر حكومت استبدادی پهلوی پیروز شوند و به عمر طولانی حكومت شاهنشاهی در ایران خاتمه دهند. در جریان انقلاب اسلامی‌ برخی گروه‌ها و شخصیت‌ها تلاش خستگی‌ناپذیری از خود نشان دادند كه بررسی زندگی و فعالیت‌های آنها می‌تواند نكات تاریك این واقعه‌ی مهم را روشن سازد.

شهید اسلام «سید اسدالله لاجوردی» از جمله كسانی بود كه در نهضت انقلابی ایران نقش داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ نیز وظایف مهمی ‌را در جهت استحكام نظام جمهوری اسلامی ‌بر عهده گرفت. وی در سال 1314 ش در خانواده‌ای مذهبی در جنوب تهران دیده به جهان گشود و در كانون گرم خانواده با تعلیمات اسلامی ‌پرورش یافت. دوران كودكی وی مصادف با حكومت استبدادی رضاخان و اشغال ایران در1320 ش و دوران جوانی شهید لاجوردی نیز مصادف با حوادث مهمی ‌در عرصه‌ی سیاست ایران است. نهضت ملی شدن صنعت نفت و كودتای 28 مرداد، از جمله حوادث مهم این دوره‌اند كه تأثیر فراوانی بر روحیات و عواطف وی داشتند. سید اسدالله به علت فقر مالی ناچار شد دبیرستان را ترك كند و به كار در بازار مشغول شود. در همین زمان از طریق آشنایی با حاج صادق امانی زمینه‌ی حضور لاجوردی در گروه شیعیان فراهم می‌شود.

در دهه‌ی 1330 به همراه ‌یاران خود در گروه شیعیان به فعالیت‌های فرهنگی- مذهبی مشغول می‌شود و در مسائل سیاسی دخالت نمی‌كند. از آنجایی‌ كه وی در جریان مبارزات فداییان اسلام و آیت‌الله كاشانی قرار می‌گیرد، به فعالیت‌های سیاسی هم كشیده می‌شود و با آغاز نهضت امام‌خمینی(ره) در زمره‌‌ی یاران وی درمی‌آید. با مشاهده‌ی اولین اعلامیه‌ی امام(ره) سخت تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و از این زمان با اشتیاق وصف‌ناپذیری به همراه دوستان خود، تكثیر و توزیع اعلامیه‌های امام را آغاز می‌كند. شهید لاجوردی در سال‌های تبعید امام به دلیل فعالیت‌های مبارزاتی سه بار دستگیر و به زندان محكوم می‌شود و مورد شكنجه قرار می‌گیرد. یكی از ویژگی‌های منحصر به فرد وی مقاومت در برابر شكنجه‌های سنگین ساواك بود كه هیچ‌گاه نتوانستند از وی اعتراف بگیرند؛ به طوری كه وی را «مرد پولادین زندان‌ها» لقب دادند. لاجوردی بلافاصله پس از اینكه از زندان آزاد می‌شد، به فعالیت‌های خود ادامه می‌داد. وی در معیت بزرگ‌مردانی چون شهیدصادق امانی و شهیدمهدی عراقی به تشكیل جمعیتی مبارز با عنوان «هیئت‌های مؤتلفه‌ی اسلامی» دست یازید كه‌ یكی از تشكل‌های مؤثر در تبلیغ و ترویج پیام امام و پیشبرد نهضت انقلابی ایشان به شمار می‌رفت و تا كنون نیز پابرجاست.

شهید لاجوردی در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌نقش فعالی ایفا كرد و با توجه به شناخت جریانات سیاسی كشور، در سمت دادستانی نظام جمهوری اسلامی ‌قرار گرفت و در برخورد با جریانات فكری و سیاسی ضدانقلاب وظیفه‌ی سنگینی پذیرفت. وی به تعقیب و خنثی‌كردن توطئه‌های گروهك‌های معاند سیاسی، به‌ویژه گروهك فرقان و منافقین پرداخت و در این زمینه تلاش‌های فراوانی كرد. بدین‌ترتیب لاجوردی عهده‌دار حفظ و حراست از نظام نوپای جمهوری اسلامی‌گردید و توانست گروهك‌های منافقین و فرقان را از بین ببرد. مقارن با پایان جنگ تحمیلی، لاجوردی به ریاست سازمان زندان‌های كشور منصوب شد و با توجه به شرایط دشوار زمانی و مشكلات عدیده‌ای كه پس از جنگ گریبانگیر جامعه‌ای ایران شده بود، توانست هم در عرصه‌ی تربیت و بازپروری مجرمین و هم در عرصه‌ی مدیریت سازمان زندان‌ها به توفیقات زیادی دست پیدا كند. وی در سال1376 ش از ریاست سازمان زندان‌ها، و اقدامات تأمینی تربیتی كشور استعفا داد و بار دیگر به حجره‌ی كوچكش در بازار تهران بازگشت. شهید لاجوردی در اول شهریور 1376 ش توسط علی اصغر غضنفرنژاد و علی اكبر اكبری ده بالایی از اعضای گروهك منافقین مورد سوء قصد قرار گرفت و به شهادت رسید.

اثر حاضر شرحی است بر زندگینامه‌ی شهید سیداسدالله لاجوردی كه تا پیش از پیروزی انقلاب، در راه نهضت اسلامی، سال‌ها زندان و شكنجه را تحمل كرد و پس از انقلاب نیز نقش مهمی ‌در سمت‌های اجرایی نظام جمهوری اسلامی‌ داشت. اهمیت پرداختن به زندگینامه و فعالیت‌های این شهید بزرگوار بیش از همه به‌دلیل عضویت ایشان در هیئت‌های مؤتلفه‌ی اسلامی، شناخت كامل از جریان‌های ماركسیستی رایج در زندان‌های رژیم پهلوی و جامعه‌ی بحرانی پس از انقلاب، ارتباط و همكاری با روحانیت و تأكید بر صبغه‌ی مذهبی مبارزات، نقش فعال در حراست انقلاب از توطئه‌های معاندین و در نهایت ارائه‌ی راهكارهای نوین در عرصه‌ی بازپروری مجرمین و مدیریت سازمانی است.

تدوین زندگینامه‌ی شهید لاجوردی تا حد امكان با تكیه بر منابع دست اول مانند: اسناد ساواك، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های شهید لاجوردی، اسناد موجود در آرشیو مركز اسناد انقلاب اسلامی، مجتمع فرهنگی شهید بهشتی، كتب ونشریات و نیز به‌كارگیری روش تاریخ شفاهی در جمع‌آوری خاطرات نزدیكان و آشنایان شهید لاجوردی صورت پذیرفته است؛ اما بی‌تردید دارای نواقصی است كه نگارنده امیدوار است بتواند با راهنمایی و تذكرات خوانندگان محترم، به‌ویژه خانواده‌ی بزرگوار و همسر و فرزندان آن شهید، كاستی‌ها را جبران كند و گام كوچكی در جهت شناساندن مبارزی انقلابی بردارد.