پانزدهم خرداد نقطهی عطف مسیر نهضت اسلامی ایران و سرفصل آغازین انقلاب اسلامی است. گرچه آن روز تاریخی تبلور اوج وفاداری امت اسلامی به مرجع دینی خودشان بود؛ امّا چرایی و چگونگی آن وفاداری نیز، شایستهی تحقیق است.دستگیری یك مرجع معترض و كشتار صدها تن از مؤمنان و مقلدان وی در تاریخ ایران بیسابقه بهشمار میرفت و نشانهای بود از پیدا شدن عاملی جدید و تأثیرگذار در تصمیمگیری سردمداران رژیم. در آن روزگار، رهبری نهضت دستهای پنهان این عامل نوپدید را بهخوبی احساس میكرد و برآن بود كه به افشای آن بپردازد. این نیروی پنهان چیزی نبود جز امپریالیسم امریكا كه امام خمینی در بیانیهها، پیامها و سخنرانیهای خود، امالفسادش میخواند و شاه را نیز آلت ارادهی امریكا معرفی میكرد. آن روزها درك این موضع برای اكثر مردم دشوار بود؛ امّا روند حركت رژیم از كاپیتولاسیون تا ژاندارمی منطقه و دخالتهای آشكار امریكا، آنچنان موضوع را مبرهن ساخت كه در حركتهای سالهای 56ـ 57، «مرگ بر امریكا» شعار اصلی مردم گشت. بنابراین 15 خرداد اوّلین رویارویی نیروهای اسلامی با امریكا و پیریزنده و بیانگر هویت نهضت اسلامی ایران به رهبری امام خمینی بود.امریكا از چه زمانی به دخالت فعالانه در ایران اسلامی دست یازید؟ برای بسط سلطه خود چه راههایی را پیمود و چه نقشههایی را ترسیم كرد و چگونه با موانع احتمالی به مبارزه برخاست؟ چگونه دخالت امریكا منجر به قیام 15 خرداد گردید و پیامدهای آن چه بود و چگونه بعد از آن به سلطهگری بیرقیب در ایران مبدل شد؟ این همه، سؤالاتی هستند كه «تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد» در صدد است تا بدان پاسخ دهد و گوشههایی از این سلطه را به روایت اسناد بازگو كند. این اثر بهكوشش استاد ارجمند، آقای جواد منصوری فراهم گردیده و پس از یكسال بحث و اصلاح با محققان این مركز، بهصورت كتاب حاضر درآمده است.