مرکز اسناد انقلاب اسلامی

یكی از منابع و مآخذ مورد استفاده در تدوین تاریخ، خاطرات اشخاص است. هر شخصی دارای تجربه‌ی فردی است كه می‌تواند آن را در قالب خاطره روایت كند و به نوشتار درآورد. خاطره، وقایع گذشته است كه شخص آن را دیده یا شنیده و بخشی از محفوظات ذهن است كه چون از برجستگی و ویژگی خاصی برخوردار بوده، شایستگی ثبت و ماندگاری در ذهن را یافته است. خاطره، حوادث، رویدادها و حتی سیر عادی زندگی روزمره است كه با گذشت زمان، در قسمتی از ذهن جای گرفته و ماندگار شده‌است و بنا به نیاز شخص، قابل یادآوری است. با وجود گذشت زمانِ طولانی از تاریخ وقایع، بخشی از وقایع كه نقش مهمی در زندگی افراد داشته‌اند همواره در ذهن زنده‌اند؛ گرچه شرح دقیق و كامل آن و میزان یادآوری و ذكر جزئیات در افراد مختلف متفاوت است. برخی، خاطره‌نویسی را در معنای عام آن، نه تنها یادآوری و نگارش دیده‌ها، بلكه شنیده‌ها هم دانسته‌اند كه در آن، علاوه بر زمان و مكان وقوع خاطره، به ارزیابی چگونگی وقوع آن نیز ‌پرداخته می‌شود. باید توجه داشت كه به خاطرات باید با دیده‌ی احتیاط نگاه كرد و اصول و معیارهای نقد تاریخی را در استفاده از آنها به كار بست تا از قابل اعتماد بودن آن مطمئن شد.
از پایان قرن هفدهم میلادی، استفاده از خاطراتِ شخصی گروه‌های متعدد اجتماعی به‌عنوان ‌داده‌های تاریخی، مورد توجه محققان قرار گرفت. در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، از قرون میانه، سفرنامه‌نویسی به عنوان شكلی از خاطره‌نگاری مرسوم بوده و می‌توان نمونه‌های بارزی از آن را در ادوار گوناگون تاریخی برشمرد. در تاریخ معاصر ایران، با توجه به تحولات مهم، نهضت‌ها و قیام‌های مردمی علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی، به‌خصوص انقلاب اسلامی كه این تلاش‌ها را به ثمر رساند، ثبت وقایع از زبان شاهدان عینی رویدادها حایز اهمیت می‌باشد.