مرکز اسناد انقلاب اسلامی

شهید سید یونس حسینی رودباری از اولین شهیدان راه نهضت اسلامی بود. در دوران تحصیل در مشهد مقدس فعالیت سیاسی او علیه نظام شاه شروع شد و به علت فعالیت زیاد توسط ساواک دستگیر و مورد شکنجه قرار گرفت. بعد از مدت کوتاهی تصمیم عزیمت به قم جهت ادامه­ تحصیل در مدرسه فیضیه را می‌­گیرد و در آن مکان مقدس حدود 7 سال در مدرسه­ فیضیه زیر نظر استادی همچون امام خمینی(ره) به کسب تحصیل علوم دینی پرداخت.

پس از فاجعه‌ مدرسه‌ فيضيه‌ قم و ديدار اقشار مختلف مردم همدان با امام خمينى، كانون‌ها و محافل زيادى براى مبارزه با رژيم پهلوى شكل گرفت. به دنبال حادثه‌ مذكور، عده‌اى از روحانيون مبارز همدان، از جمله: «حجت‌الاسلام سيدفاضل حسنى»، «سيدمحسن حسنى»، «سيداحمد حسينى ملايرى»، «شيخ فخرالدين راحمى»، «شيخ احمد رحمانى» و «حجة‌الاسلام ابوالقاسم خواب‌نما (حسينى‌پنا)»، در منزل مرحوم حجة‌الاسلام سيداحمد حسينى اجتماع كردند و با هم عهد و پيمان بستند كه تا سرنگونى رژيم مبارزه كنند. بر همين اساس، مطالبى در اين خصوص پشت يك جلد قرآن كريم نوشته، همگى آن را امضا كردند.بازاريان همدان نيز حضور چشمگيرى در اين جلسات داشتند.

به روایت آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، شعار «درود بر خمینی» و «از جان خود‏‎ ‎‏گذشتیم ـ با خون خود نوشتیم یا مرگ یا خمینی» برای اولین بار از سوی مردم تبریز در آنجا سر داده شد.

اعلامیه‌ تاریخی امام و نوار‌های سخنرانی درباره‌ حوادث قم به سرعت توسط کسانی که در قم بودند در شهرهای مختلف ایران منتشر شد. مهدی مقدسی از مبارزان انقلاب اسلامی در جهرم نقل می‌نمایند كه شكرالله جهان‌مهین كه در آن زمان در قم بودند، اطلاعیه‌ای راجع به فاجعه‌ خونین هجوم به مدرسه‌ فیضیه‌ قم و اطلاعیه‌ امام در این‌باره برای ما به جهرم فرستادند. ما آن اطلاعیه را صبح زود در بلوار شهید رجایی (خیابان فردوسی) فعلی جهرم چسباندیم و خود در گوشه‌ای ایستادیم تا واکنش مردم جهرم را نسبت به آن اطلاعیه مشاهده كنیم...

اخیرا بعضی از وعاظ مرکز و مجامع مذهبی تهران تراکت و اعلامیه‌هایی تحت عنوان عزای ملی بجای برگزاری مراسم عید باستانی انتشار داده‌اند. احتمال دارد در منطقه آن ساواک بعضی از وعاظ در مساجد هنگام وعظ با توجه به اینکه روز جمعه دوم فروردین مصادف با رحلت امام جعفر صادق است مطالبی بر خلاف مصالح کشور ایراد و اذهان عمومی را مشوب سازند...

آیت‌الله کفعمی در سخنرانی خود اضافه کرده است: «امسال عید نداریم، لذا کارت تبریک برای بنده نفرستید. گول تلوزیون و روزنامه‌ها را نخورید. همین روزنامه‌ها بودند که نوشتند علما مرتجع هستند و در نتیجه فجایع شهرهای قم و تبریز را به وجود آوردند.»

امام خمینی در پیامی خطاب درباره این حوادث مرقوم داشتند: «شنیده شده که عده‌ای وضع کردستان عزیز را مغشوش کرده‌اند و نمی‌خواهند بگذارند مسلمانان آسایش داشته باشند و برخلاف اسلام عمل می‌کنند. این عده به ارتش که اکنون به سوی ملت مسلمان برگشته و از آن تبعیت می‌کنند، حمله می‌برند و آن‌ها را مورد توهین قرار می‌دهند. این قبیل کارها برخلاف اسلام و مصالح مردم مسلمان است...

ا استقرار دفتر تبلیغات در فرمانداری، او از طلاب مقیم حوزه‌ علمیه‌ سبزوار هم كمك گرفت و چهل نفر از طلاب به یاری او شتافتند. با توجه به حجم و وسعت كار، باغانی از حوزه‌ علمیه‌ مشهد هم استمداد طلبید، لذا سی طلبه هم از آنجا به سبزوار وارد شدند. با برنامه‌ریزی‌های صورت‌ گرفته طلاب و فضلا كه حدود 100 نفر می‌شدند به همه‌ روستاها و قراء اطراف سبزوار اعزام شدند.

آیت‌الله سید حسین خادمی نماینده مردم اصفهان در مجلس خبرگان و رئیس سِنّی اولین مجلس خبرگان رهبری بود. وی مبارزات بی‌امانی در دوره رضاخان و فرزندش داشته است. اعتراض به کشف حجاب و منع برگزاری عزاداری‌ها در زمان حکومت رضاخان و مبارزه با بهائیان و مظاهر رژیم پهلوی در دوره محمدرضا و تاسیس دبیرستان و کتابخانه مؤسسه احمدیه، از جمله اقدامات سیاسی – اجتماعی وی در طول حیاتش است. سرانجام این عالم ربانی پس از عمری مجاهدت و مبارزه در 20 اسفند 1363 دار فانی را وداع گفت.

آیت‌الله عبدالرحیم ربانی شیرازی، از علمای مبارز و مجاهد بود که سابقه بازداشت و زندان رژیم پهلوی را در کارنامه خود داشت. وی از فقهای به‌نام و مبارزان پیشگام در عرصه نهضت اسلامی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و عضو شورای نگهبان نیز شد. سرانجام این عالم ربانی در 17 اسفند 1360 در اثر حادثه‌ رانندگی، دارفانی را وداع گفت.