به بهانه سالروز امضای فرمان مشروطه،
رجبی دوانی در بخشی از صحبت‌های خود درباره این کتاب گفت: «مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین آقای روح‌الله حسینیان در کتاب «تجربه مشروطیت» که با نثر شیوا و سلیس و روانی نوشته شده، سعی کرده‌اند داستان مشروطیت را از آغاز تا پایان شرح بدهند.»
کد خبر: ۷۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۳
در گفتگوی تفصیلی با حجت الاسلام ابوالحسنی مطرح شد:
ابوالحسنی گفت: آقای یوسف محسن یک نامه خواندنی به پدرم استاد منذر نوشته که الان نزد من موجود است. می‌نویسد: پدرم از پدرش آقا میرزا یوسف مجتهد اردبیلی نقل کردند روزى در کتابخانۀ آخوند خراسانى با جمعى که در میان آنان آقا ضیاء عراقى، شیخ على بسطامى، شیخ احمد رشتى و جمعى دیگر از معارف تلامیذ ایشان حضور داشتند، مشغول مذاکره بودیم. به محض اینکه تلگراف خبر شهادت شیخ فضل‌الله را به آخوند دادند، چنان ناراحت شد که عمامه از سر برداشت و بر زمین زد و با کمال ناراحتی فرمود: «این چه کار است که مى کنند، به دستور چه کسى این گونه اعمال را مرتکب مى شوند؟! إنّا للّه و انّا الیه راجِعُون.» حاج شیخ علی اکبر برهان هم نقل می‌کند بعد از شهادت شیخ فضل‌الله کسی خنده آخوند خراسانی را ندید.
کد خبر: ۷۰۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۴
یکی از مؤثرترین علمای دوره مشروطیت «شیخ فضل‌الله نوری طبری مازندرانی»، فرزند «ملا عباس مازندرانى نورى»، از مجتهدان و علمای بزرگ شیعه در مازندران بود. عالم دیگر «ملا عبدالله مازندرانی» است که در کنار «آخوند خراسانی» و «میرزا خلیل محمدحسین تهرانى» به «مراجع ثلاث» مشروطه خواه نجف مشهور بودند. پس از پیروزی مشروطه و در دورانی که علما و روشنفکران به‌صورت یکپارچه علیه استبداد مبارزه می‌کردند، نهادهای جدیدی برای گسترش آگاهی‌ها و فضای باز سیاسی و اجتماعی ایجاد شد. در بارفروش «ملا محمد جان علامه» رئیس انجمن مشروطه خواهان، انجمن ایالتی و ولایتی را برای نظارت بر انتخابات تشکیل داد. در ساری انجمن نظارت در خانه «آقا شیخ علی‌اکبر طبری مجتهد» تشکیل شد. یکی از منتخبین نمایندگی مجلس نیز «سید عباس شریف‌العلمای خاوری» از سادات معروف و علمای مشروطه خواه بود.
کد خبر: ۷۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۲
مظفر نامدار در گفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی مطرح کرد:
مظفر نامدار محقق و تاریخ‌پژوه در پاسخ به این شبهه گفت: ادعای تکفیر شیخ فضل‌الله نوری توسط آخوند خراسانی و میرزای نائینی ازجمله ادعاهای کذب است. اولا این ادعا، یک ادعای متاخر است و دوما هیچ سندی ندارد؛ چون من همه مستندات تاریخی را در این رابطه بررسی کرده‌ام.
کد خبر: ۷۰۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۱
« سفير روس... براي شيخ پيغام فرستاد که هر گاه مايل است فوراً به سفارت روس پناهنده شود و اگر هم خواسته باشد ممکن است چند نفر سالدات روسي به منزل او بروند و او را در پناه خود بگيرند تا مشروطه خواهان از تعرض او منصرف شوند. شيخ با هيچ يک از اين دو پيشنهاد موافقت ننمود و گفت در مقابل مشيت و اراده الهي تسليم صرف است».
کد خبر: ۷۰۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۰
پاسخ به یک شبهه
مخالفان شیخ فضل‌الله نوری و همچنین منتقدان او ضمن چشم پوشی بر روحیه استبدادستیز شیخ، که او را زمانی همراه و در جبهه مخالفین استبداد به حرکت به سمت قم وادار نمود و دیگر زمان به‌دلیل جابه‌جاشدن ماهیت عریان استبداد از نظام مطلقه پادشاهی به استبداد سیاسی جدید (در نگاه شیخ) در صف مخالفان مشروطه قرارداد، اتهام معاونت با استبداد را به او روا می‌دارند. اما اگر نگاه شیخ به محمدعلی شاه جز نگاهی ابزاری جهت مقابله با مشروطه غربی و پاسداری از اسلام در سایه توسل به قدرت او بود، شیخ نمی‌بایست فکر مقاومت مسلحانه ـ آن چنان كه برخی گزارش کرده‌اند ـ را در شرایط قوت گرفتن مقوله تسلیم محمدعلی شاه در سر بپروراند.
کد خبر: ۷۰۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۰
کلاس تاریخ
امام خمینی می‌فرمایند: «جرم شيخ فضل‌الله بيچاره چه بود؟ جرمش اين بود كه [می‌گفت] قانون بايد اسلامى باشد. جرم شيخ اين بود كه احكام قصاص [را] غيرانسانى نمى‌دانست، انسانى مى‌دانست.»
کد خبر: ۷۰۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۰
اردبیل در دوران مشروطه
ملا امام‌وردی در تبریز بود تا آنكه مجلس به توپ بسته شد. وی از انجمن ایالتی خواست كه اجازه داده شود مشارالیه به مشكین رفته و در آنجا مشغول اقدام شده و تهیه قوایی كند. به وی اجازه داده می‌شود كه به مشكین بازگردد و همین‌قدر كه بتواند از عزیمت عشایر شاهسون پیرامون مشكین به جنگ با مجاهدان تبریز ممانعت كند كافی است. وی راهی مشكین می‌گردد، لیكن در اطراف این شهر از سوی قوای امیر معزز دستگیر گردید. او چند روزی در زندان به سر برد و بعد با كلاه كاغذی وی را در شهر گرداندند كه بابی‌ها را چنین می‌كردند و سپس وی را در بالای دیوار قلعه به دار آویختند. قتل او با یك واقعه عجیب مصادف شد و آن باریدن خاك سرخ بر شهر اردبیل و اطراف آن به مدت سه شبانه‌روز بود و مردم آن را دلیل بر مظلومیت وی تلقی كردند.
کد خبر: ۶۹۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۳
به بهانه سالروز بست‌نشینی مشروطه‌خواهان در شهر ری
سرانجام مجلسیان در مقابل شیخ تسلیم و با شیخ وارد مذاكره شدند: «شیخ فضل‌الله موادی را پیشنهاد كرد كه باید در قانون اساسی ذكر شود. برجسته‌ترین مواد آن، ماده‌ای است كه مذهب رسمی ایران مذهب جعفری خواهد بود... دیگر آنچه قوانین كه برای عدلیه خواهد گذشت باید مطابق احكام شرع باشد»... با قبول آن، قضیه خاتمه و حاج‌شیخ فضل‌الله با احترامات شایسته وارد تهران شد... و در منزل مشغول درس و بحث‌ـ كما فی السابق‌ـ گردید.»
کد خبر: ۶۹۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۰۲
شیخ محمد خیابانی با هدف استقلال، آزادی و اجرای مشروطیت در سرتاسر کشور دست به قیام زد و بارها در مقابل هزاران نفر با صدای رسا رسما اعلام می‌کرد: «هدف قیام ما عظمت ایران است، و آذربایجان جزء لاینفک ایران و ایران جزء لایتجزای آذربایجان می‌باشد». او هدف قیام خود را برقرار داشتن آسایش عمومی و از قوه به عمل آوردن رژیم مشروطیت اعلام داشت و با تأکید بر آزادی خواهی و استقلال‌طلبی قیام رسما اعلام کرد: آزادی، استقلال و سعادت ایرانیان، مقصود مشترک کلیه آزادی‌خواهان است. وی در جایی دیگر با تأکید بر تحقق حاکمیت مردم اعلام می‌دارد: این قیام فقط یک مقصود داشت و آن یگانه مقصود عبارت از تأسیس حاکمیت دموکراتیک ملت بود.
کد خبر: ۶۲۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۲
آیت‌الله نائینی نماینده افكار علما و مراجع طرفدار مشروطیت است كه اندیشه‌های جناح مشروطه خواه را تئوریزه و مدون می‌کرد. از نظر وی نیابت فقها در عصر غیبت در امور حسبه از قطعیات مذهب است و حفظ نظم و اساس اسلام را از مهم‌ترین مصادیق امور حسبه می‌داند. علامه نائینی، حكومت مشروطه را از باب اولیه مشروع نمی‌داند، بلكه آن را نوعی حكومت غاصبانه می‌شمارد كه از باب ضرورت و ثانویه غصب آن كمتر از حكومت استبدادی است.
کد خبر: ۶۰۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۲
انقلاب مشروطه دارای نتایج و پیامدهای متعددی بود؛ درهم شکستن استبداد، مشارکت گسترده مردم در اداره کشور، ظهور قاعده نفی سبیل، حضور متفاوت رهبری روحانی در جریان مبارزات و... از مهم‌ترین پیامدهای انقلاب مشروطه بود. با این حال تنها ثمره‌ای که از انقلاب مشروطه به روحانیت شیعه رسید، شهادت چند طلبه در نهضت و حضور مدرس در مجلس بود.
کد خبر: ۶۰۴۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۴
مرحوم شیخ به کشته‌شدن یقین داشت. با وجود این، تا همان روزی که او را بردند به نظمیه، درسش را ترک نکرده بود! این باعث تعجب آخوندهای مشروطه چی شده بود. یک نفر از آنها به من گفت: شنیدم شیخ درس می‌‌گوید! گفتم تعجب ندارد، این مرد خودش را برای کشته شدن مهیا و آماده کرده است و مانند اصحاب حضرت سیدالشهدا؟ع؟ منتظر است که چه وقت نوبه به میدان‌رفتنش می‌رسد.» بنا بر نقل، تاریخ این نوبت 9 مرداد یا 11 مرداد فرارسید و شیخ را در میان هلهله مردم تهران و روز ولادت حضرت امیرالمومنین؟ع؟ به جرم مخالفت با مشروطه به دار کشیدند.
کد خبر: ۶۰۳۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۱
مقام علمی شیخ فضل‌الله نوری در کنار نفوذ عمیق وی در میان توده‌های مردمی و سازش‌ناپذیری وی در مقابل بیگانگان از جمله موضوعات مورد مکاتبه سفرای غربی در مورد شخصیت شیخ فضل‌الله نوری است. چرچیل، مدیر اداره شرقی سفارت انگلیس از وی به عنوان «یكی از مجتهدین طراز اول تهران» یاد می‌كند كه «از تماس با اروپائیان احتراز می‌جوید و از گفتگو با آنان سر باز می‌زند». سفیر انگلیس در گزارشی بهترین راه را دورکردن شیخ فضل‌الله از تهران می‌داند و می‌نویسد: «باید توصیه کنیم که شیخ فضل‌الله را از تهران خارج کنید زیرا اگر چه مقام رسمی ندارد اما نفوذ بسیار زهرآگینی دارد».پیتر آوری نیز می‌نویسد: «شیخ فضل‌الله نوری... را بایستی نماینده آن مکتبی فکری دانست که حاکمیت را از خداوند می‌داند و نه از مردم و شاه».
کد خبر: ۶۰۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۱
بازخوانی
آیت‌الله خامنه‌ای: میان شهادت شیخ فضل‌الله و تشكيل مجلس و نیز پیام امام در مورد مجلس شورای اسلامی، روابط مهمی وجود دارد. امام امت می‌خواهد جامعه را در مقابل موج‌های کوبنده و تبلیغات زهرآگینی که شیخ فضل‌الله را بدار آویخت مصونیت بدهد. شیخ فضل‌الله می‌گفت: مجلس ما مجلس شورای اسلامی است، ولی مخالفينش می‌گفتند مجلس شورای ملی. او می‌گفت من با ملی بودن مخالف نیستم، ولی ملت ما مسلمانند و می‌خواهند که مجلس از قوانین اسلام تبعیت کند.
کد خبر: ۵۸۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۰۷
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روح‌الله حسینیان
درست زمانی که استبداد حاكم بر نظام قجری موجب عقب‌افتادگی كشور، بروز فساد اجتماعی، دخالت بيگانگان و ترک اجرای احكام اسلام شده بود، عالمان شيعه با طرح عدالت، آن را تنها راه برون رفت از این وضعیت يافتند. چندی نگذشت که قیام علمای شیعه به سرعت جایگاهش را در بین مردم یافت و مردم نیز با علمای شیعه همراه شدند و برای اجرای عدالت و تأسیس عدالت‌خانه قیام کردند. اما در این میان، با ورود و کارشکنی‌های روشنفکران غرب‌گرا، انقلاب مشروطه کم کم از اهداف اصلی خود فاصله گرفت. روشنفکران غرب‌گرا در ابتدای کار، مردم را برای دادخواهی به سفارت انگلیس راهنمایی کردند و در ادامه با تحمیل خسارت‌های دیگر، نهضت مشروطه را از مسیر خود منحرف کردند. تغییر اهداف انقلاب مشروطه ، ایجاد اختلاف و تفرقه توسط غرب‌گرایان و حذف فیزیکی علما توسط روشنفکران غرب‌زده از جمله خسارت‌های غرب‌گرایان به انقلاب مشروطه بود که در نهایت به برآمدن دیکتاتوری رضاخان انجامید.
کد خبر: ۳۲۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۵/۱۴
حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله حسینیان
در پی افزایش ظلم و بی‌عدالتی در اواخر دوران مظفرالدین شاه قاجار و نیز توهین به روحانیت، مردم ایران قیام کردند. علمای برجسته تهران نیز در واکنش به این وضع تصمیم گرفتند به حرم حضرت‌عبدالعظیم مهاجرت کنند، لذا در 22 آذر 1284 تهران را ترک کرده و راهی شهرری شدند. این مهاجرت یک ماه به طول انجامید و در نهایت، قیام مردم و حمایت آنان از علما، مظفرالدین شاه را مجبور به عقب‌نشینی کرد. لذا او به عین‌الدوله دستور داد: "تا فردا علما بازگردند والا خودم می‌روم و آنها را می‌آورم." علما نیز برای پایان دان به تحصن شرط هایی را مطرح کردند که از جمله آن شروط تاسیس عدالت‌خانه، اجرای قانون اسلام، عزل مسیو نوز از اداره گمرک و مالیه و عزل علاءالدوله از حکمرانی تهران بود. با پذیرش این شروط از سوی شاه، علما پس از یک ماه بست‌نشینی پیروزمندانه و در میان استقبال شدید مردم به تهران بازگشتند و بدین‌گونه مهاجرت صغرا پایان یافت.
کد خبر: ۱۸۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۹/۲۲
حسن پیرنیا معروف به مشیرالدوله در جريان انقلاب مشروطه روش ميانه‌روي را برگزيد و نقش ميانجيگرانه داشت، ولي بعد از پيروزي مشروطيت، كمك زيادي در ترجمه و نگارش قانون اساسي داشت.
کد خبر: ۱۱۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۱۲
حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله حسینیان:
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روح الله حسینیان گفت: خبرنگار گاردین از من پرسید که: «اگر امام خمینی یک طرف بود و شیخ فضل‌الله نوری و مرحوم نائینی طرف دیگر، چه رفتاری می‌کردند؟» گفتم: «هر دو جذب امام می‌شدند، چون امام از یک طرف نوآوری‌ها و خوش‌فکری‌های مرحوم نائینی و از سوی دیگر دقت‌ها و ظرافت‌های شیخ فضل‌الله نوری را داشت، لذا هر دو امام را قبول می‌کردند، چون خواسته‌هایشان را در امام متبلور می‌دیدند. امام شخصیت فوق‌العاده مبتکر و نوآوری بود و جمهوری اسلامی مجموعه‌ای از نوآوری‌های امام است.
کد خبر: ۱۱۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۵/۱۷
انگلستان که با دست‌اندرکاری نیروهای غرب‌زده داخلی موفق شده بود روحانیون را از صحنه سیاسی ایران دور کند، در سال 1299، با پرورش یک دیکتاتور، زمام امور ایران را در دست گرفت. رضاخان که زاییده سیطره اندیشه غرب‌زدگی پس از مشروطه بود، در سوم اسفند 1299 نام خود را به عنوان کودتاچی مطرح کرد و چندی بعد با کنار زدن قاجارها، بر تخت شاهی تکیه زد. طی سال‌های بعد، اختناق در ایران به اوج خود رسید. بدین‌ترتیب، در نتیجه انحراف مشروطه ، جامعه ایران نه تنها از استبداد عبور نکرده و به آزادی نرسید، بلکه وارد مرحله تازه‌ای از "استبداد سلطنتی" شد که عنصر "وابستگی" را نیز در خود داشت. نتایج انحراف مشروطه تا دهه‌های بعد نیز کشیده شد تا جایی که استبداد در اوایل دهه 40 تا مغز استخوان نفوذ کرد. در این میان تنها ظهور یک روحانی از حوزه علمیه قم می‌توانست این استبداد نهادینه شده را نابود کند و این مهم در بهمن 57 توسط حضرت امام خمینی محقق شد.
کد خبر: ۱۱۳۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۵/۱۴
