بازخوانی جمهوری‌خواهی رضاخان
در آبان ماه 1302 خورشیدی، همزمان با خروج احمدشاه، آخرین پادشاه قاجار از ایران، جمهوریت در ترکیه اعلام و مصطفی کمال پاشا، آتاتورک بعدی، به ریاست جمهوری آن کشور انتخاب گردید. مدتی بعد، رضا خان سردارسپه که گویا از همان روزها سودای سلطنت در سر می‌پروراند، سروصدای جمهوری‌خواهی را در ایران به راه انداخت تا در فروردین سال بعد در مجلس به تصویب برسد و او به‌عنوان نخستین رئیس جمهور ایران برگزیده شود، اما طرح جمهوری رضاخانی، با وجود مخالفان او در مجلس، به رهبری آیت‌الله مدرس، به باد فنا رفت و فراموش گردید. اما ماجرای این جمهوریت رضاخانی چه بود؟
کد خبر: ۸۸۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۳
به بهانه سالروز بازتأسیس حوزه علمیه قم
در یکم فروردین 1301ش حوزۀ علمیۀ قم بدست آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی بازتاسیس شد. چند سال پس از آن، در دورۀ سلطنت رضاشاه پهلوی اقداماتی برای تحدید روحانیت صورت گرفت. از جمله در این دوره و در ششم دی 1307ش «قانون متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخله مملکت» به تصویب مجلس شورای ملی رسید. گرچه حکومت پهلوی با گذاشتن شرط مجوز و امتحان، در پی محدود کردن روحانیون بود، شخص رضاشاه در دیداری رسمی با «حاجی شیخ عبدالکریم یزدی» در آبان 1307ش در قم دربارۀ مشروط کردن استفاده از لباس روحانیت گفت. حدود یکسال بعد گزارش‌ها حاکی از آن بود که حاج شیخ در برابر این سیاست، به طور گسترده دست به صدور اجازه‌نامه زده است.
کد خبر: ۸۸۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۱
ویژه‌نامه " انتخابات مجلس"
سنت انتخاب نمایندگان فرمایشی نه تنها در سراسر عهد رضاشاه بلکه در دوره سیزدهم مجلس شورای ملی که مصادف با کنار رفتن رضاشاه بود، ادامه یافت. با آزاد شدن فضای سیاسی و درهم شکستن سایه دیکتاتوری رضاشاه، بسیاری از جریان‌ها، مطبوعات و افراد مناطق مختلف در شکایت از نحوه برگزاری انتخابات به تکاپو پرداخته و خواستار ابطال انتخابات و تجدید آن شدند. اما دولت و مجلس با توجه به شرایط ویژه آن زمان، از پذیرش این درخواست امتناع کردند.
کد خبر: ۸۷۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۳۰
ویژه‌نامه " انتخابات مجلس"
در زمان سلطنت رضاشاه، هشت دوره انتخابات مجلس شورای ملی(دوره‌های ششم تا سیزدهم) برگزار شد که هفت دوره آن در زمان سلطنت وی افتتاح گردید و دوره سیزدهم در اوایل سلطنت محمدرضا پهلوی، فعالیت خود را آغاز کرد. رضاشاه قصد داشت با مداخله دربار و نظامیان، مجلسی مطیع و دنباله رو دولت پدید آورد تا بتواند برنامه‌های خود را بدون تنش و درگیری به انجام رساند. از دوره ششم به بعد و خصوصا در دوره هفتم، همه چیز شکل انتصابی به خود گرفت. در این میان، نقش تیمورتاش حائز اهمیت بود به طوری که سرنوشت دوره ششم تا نهم کاملا در دست وی بود و از دوره هفتم به بعد حتی یکی از شخصیت‌های مخالف رضاشاه به مجلس راه پیدا نکرد.
کد خبر: ۸۷۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
گزارشی از تلاش‌های دیپلماتیک سفیر ایران در بریتانیا در روزهای نخست اشغال ایران
سوم شهریور 1320، وقتی ارتش انگلستان از جنوب و ارتش روسیه از شمال وارد خاک ایران شدند و بی‌طرفی و تمامیت ارضی کشور را از میان بردند، شاید حتی خود رضاشاه نیز گمان نمی‌کرد ارتشی که بیست سال بخش عظیمی از بودجه کشور را برای مدرن کردن آن اختصاص داده بود، چنین زود از پا دربیاید و مجبور شود به چنین ارتشی دستور توقف مقابله بدهد. با این وجود براساس شواهد و مدارک چنین به نظر می‌رسد پیش از اشغال ایران در روز سوم شهریور، نشانه‌هایی از عهدشکنی روسیه و انگلستان مشاهده می‌شد و دولتمردان ایرانی نیز به آن توجه کرده بودند.
کد خبر: ۸۵۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۱
مجالس عزاداری حسینی به واسطه‌ی ماهیتِ خویش، آموزه‌‌های عدالت‌طلبی، مبارزه با ظلم، آزادگی، عزت، شرافت، دین‌مداری و حفظ شعائر دینی، امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح‌طلبی و رفع فساد را همیشه در برابر دیدگان شیعیان و آزادگان قرار می‌داده است. این مجالس به سبب همین ظرفیت، برای کسانی که در جبهه‌ی مقابل این آموزه‌ها قرار گرفته‌اند، خطرآفرین بوده است. لذا از جمله عوامل محدودیت و ممنوعیت مراسم و مجالس عزاداری و سوگواری حسینی را در این دوره، همین مسأله باید دانست. آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی، میرزا صادق تبریزی، آیت‌الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی و آیت‌الله بلادی بوشهری از جمله عالمانی بودند که در حفظ شعائر حسینی پیشتاز بودند.
کد خبر: ۸۴۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
به بهانه ایام سوگواری حسینی
رضاشاه روضه‌خوانی را هم منع کرد و طوری بود که وقتی می‌خواستیم در روضه‌خوانی‌ها شرکت کنیم به قُرآت و قَصبات و دِهاتِ دوردست می‌رفتیم. من خودم بارها مثلاً خواستم بروم عزاداری شرکت کنم، می‌رفتیم ده. پاسبانِ متدیّنی بود که این روی حساب، همان ایمان و عقیده خودش گاهی می‌آمد به ما جوان‌ها کمک می‌کرد و مواظب بود که آجانِ[پاسبان] نامحرمی نیاید و ما هم یک سینه‌ای می‌زدیم ولی با ترس و خوف خیلی عزاداری امام حسین(ع) برای ما مشکل شده بود.
کد خبر: ۸۴۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۳۱
کودتای سوم اسفند 1299، در فضایی از رعب و وحشت به ثمر رسید و در درجه نخست نمادی بود از موفقیت اشرافیت مالی بریتانیا و حکومت هند انگلیس بر اشرافیت زمینداری که حفظ منافع بریتانیا را از طریق قرارداد 1919 میسر می‌دید. گرچه انگلیس مظهری است از پیوند میان زمینداری بزرگ و اشرافیت مالی و در این کشور پیوند مزبور امری است عادی، اما تنازعی آشکار بین محافل بزرگ سرمایه‌سالار این کشور بر سر مسئله ایران و مشخصا کودتای سوم اسفند 1299 و تحولات بعد از مشروطه به چشم می‌خورد.
کد خبر: ۸۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۳
به بهانه کودتای سوم اسفند 1299
مدرس نیز در این رستاخیز مخوف و چنین ورطه هولناکی گرفتار شد و در عناد محبوسین سیاسی قرار گرفت و ابتدا در محل قزاقخانه قدیم در همان اطاقی که فرمانفرما حبس بود برای مدت چند روزی زندانی گردید ولی بعداً او را به اتفاق شیخ حسین یزدی به وسیله گاری پست به قزوین تبعید و حبس کردند.
کد خبر: ۸۳۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۳
هویدا در یک برنامه تلویزیونی در سال 1353 به نقل خاطره‌ای از اهانت انگلیسی‌ها به ملت ایران می‌پردازد.
کد خبر: ۸۱۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۲۳
برگی از خاطرات عبدالمجید مساحتی
وسط بازار من را گرفتند و گفتند آقای مساحتی امشب حتماً اعلیحضرت را دعا کنید ... به مداح گفتم همین که به صحن رسیدیم و خواستیم وارد شویم یک‌دفعه حسین حسین بگویید و من هرچه گفتم صبر کنید شما دیوانه‌وار حسین حسین بگویید و دور بزنید و بروید.همینکه دم صحن رسیدیم همه سینه‌زن‌ها، حسین حسین گفتند و آن رئیس سازمان گفت: آقا اینها وحشی‌اند، ولشان کن
کد خبر: ۸۰۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۳
گزارش سفارت انگلیس درباره شخصیت‌های سیاسی| بخش چهارم
در سمت نخست وزیری نقشی فرمایشی ایفا می کرد و تنها مجری سیاست های دیکته شده از سوی تیمورتاش بود. به تریاک و دخانیات معتاد است و همین مسئله ذهن و جسم او را به سرعت دچار انحطاط کرده است
کد خبر: ۸۰۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۲۲
روز سوم شهریور 1320 متفقین از شمال و جنوب به ایران حمله كردند. در شمال نیروهای شوروی در سه ستون وارد خاك ایران شدند: ستون اول رضاییه و تبریز را تصرف كرد. ستون دوم پس از تصرف چند شهر گیلان و مازندران از راه قزوین عازم تهران و ستون سوم از سمت بندر‌شاه وارد خاك ایران شد و با تصرف گرگان تا سمنان پیش رفت. همزمان با جنگ جهانی دوم و حضور روس‌ها در گرگان‌ودشت از شهریور 1230تا اواسط این دهه تبعاتی را نیز با خود به‌همراه داشت. آنان فرمانداری گرگان را تحت فشار قرار دادند تا «...در محوطه‌ی كارخانه‌ی برنج دو دستگاه انبار بزرگ و یك گاراژ و یك ساختمان مسكونی و شش دستگاه ساختمانی مسكونی...» را در اختیار آن‌ها قرار دهند و نیز مقدار 381 مترمربع شیشه برای درب و پنجره‌های سربازخانه را برای آن‌ها نصب كنند.
کد خبر: ۸۰۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۳
به بهانه رحلت آیت‌الله بافقی
رضاخان، آقا شیخ محمدتقی را با خود به تهران می‌برد و او را حبس می‌کند و بعد هم آقاشیخ را به تبعید به حضرت عبدالعظیم(ع) می‌فرستد. پس از رفتن رضاخان از ایران، آشیخ محمدتقی به قم بازگشت و مدتی هم در قم بود.
کد خبر: ۷۹۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۱۲
روز عاشورا (15 اردیبهشت) مردم به تدریج در امام‌زاده جمع شدند و به عزادارى پرداختند. در این بین عده‌اى كفن‌پوش و عده‌اى هم بدون كفن در حالى كه قمه مى‌زدند به طرف خیابان مسگرها رفتند. مأموران انتظامى در صدد جلوگیرى برآمده و مردم نیز مقاومت نمودند و زمینه‌ى برخورد فراهم شد.
کد خبر: ۷۹۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۱۲
روایت ادیب هروی از جنایات رضاخان
اولین گزارش تاریخی از واقعه گوهرشاد در کتاب الحدیقة الرضویه اثر مرحوم محمدحسن خراسانی مشهور به ادیب هروی آمده است. این گزارش به فاصله سیزده سال پس از فاجعه گوهرشاد یعنی در سال 1326 - 1327 هجری شمسی در باب هفتم کتاب مزبور آمده است.
کد خبر: ۷۸۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱
تطهیر ناشدنی
زمین‌خواری از جمله خصلت‌هایی بود که از رضاخان به فرزندانش به ارث رسید! محمدرضا پهلوی به عنوان شاه جدید، میراث دار پدر شد. گرچه در ابتدا برای تحبیب قلوب و فضاسازی ساختگی، برخی از این املاک اسما به دهقانان واگذار شد، اما این زمین ها رسما در تملک شاه باقی ماند. ماروين زونيس مى‌نويسد: «در زمان خلع رضاخان، بيش‌تر از 2000 دهكده به‌دست شاه جديد افتاد. با استفاده از معيارى برابر با 8/ 4 نفر در هر خانواده، حدود 235800 نفر رعيت، مستقيمآ در خدمت اعلى‌حضرت فئودال بزرگ بودند.»
کد خبر: ۷۶۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۰
گزارش اسنادی
در 17 ذیقعده 1355/ 10 بهمن 1315 حدود یک سال پس از عملی شدن کشف حجاب، آیت‌الله حائری دار فانی را وداع گفت. مجلس ترحیم آیت‌الله حائری در نهایت مظلومیت و اختناق صورت گرفت. دولت به عموم حکام و ولایات دستور داد که در هر شهر فقط یک مجلس ترحیم برپا شود و از تعطیلی بازار، مدارس و ادارات جلوگیری به عمل آید. علی‌رغم همه تنگناهایی که رژیم اعمال کرد، از جنازه مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری تشیع کم‌نظیر و بی‌سابقه‌ای صورت گرفت. همچنین برخلاف دستور حکومت مرکزی مبنی بر ممنوعیت تعطیلی بازار و ادارات، اسناد نشان می‌دهد که در برخی شهرها و ولایات مردم بدون توجه به دستور عمال رضا خان اقدام به تعطیلی کسب و کار خود کردند.
کد خبر: ۷۴۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۰
در گفت و شنود با مظفر نامدار مطرح شد؛
خود رضاخان با همه قدرتی که داشت از طریق یاران میرزا به او پیام داده بود: می‌دانم تو برای چه قیام کردی. تو انسان نیک‌نفسی هستی. من می‌دانم که تو آمده‌ای ایران را از این آشفتگی نجات دهی. من هم آمده‌ام تا این اوضاع را درست کنم. بیا با هم متحد شویم تا ایران را از این وضع نجات دهیم.
کد خبر: ۷۳۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۰
به بهانه سالروز مرگ رضا خان
محمدرضا شاه برای جلب رضایت علما، قائم مقام الملك رفیع ـ كه خود قبلا از روحانیون بود و سپس‌مشاور رضاشاه و به امر او لباس روحانیت را كنار گذاشته بود ـ به قم فرستاد. قائم مقام‌الملك ابتدا نزد آیت‌اللّه حجت كه عالمی بزرگوار و انعطاف‌پذیر بود رفت. قائم مقام‌الملك هرچه توضیح می‌داد «آقای حجت با دست اشاره می‌كرد كه نمی‌شنوم» همان موقع شهرت داشت كه‌آیت‌اللّه حجت وقتی نمی‌خواهد به چیزی اعتنا كند، می‌گوید نمی‌شنوم، یعنی اعتنا نمی‌كنم وگوشم بدهكار این حرف‌ها نیست.
کد خبر: ۷۰۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
