مرکز اسناد انقلاب اسلامی

روزنامه انگلیسی دیلی‌اکسپرس در ۲۰ آذر ۱۳۵۴ گزارشی درباره رضا پهلوی، ولیعهد ایران نوشت که دفتر خبرگزاری پارس در لندن آن را با قید «محرمانه» به تهران فرستاد؛ در بولتن ویژه. اما این گزارش چه نوشته بود که باید در ایران محرمانه خوانده می‌شد؟ عنوان گزارش این بود «پسری که همه چیز دارد»، درباره پسر شاه ایران که شمش‌های طلا و اشیاء قیمتی در گاوصندوق‌های بانک به نام خود، کاخ اختصاصی با استخر و آخرین مدل وسایل موسیقی استریو و اتومبیل شخصی و موتورسیکلت و… دارد.

خاندان‌ پهلوی با چپاول‌ و بلعیدن‌ ثروت‌ زمینداران‌ و ملاکین‌ و متلاشی‌ کردن‌ نیروهای‌ اقتصادی‌  اجتماعی، به‌ درآمدهای‌ غیرمالی‌ خود افزودند و درآمدهای‌ ریالی‌ را نیز به‌ حساب‌های‌ خود در خارج‌ از کشور منتقل‌ می‌کردند. به دنبال نارضایتی‌های عمومی شاه ناچار شد با استفاده از يک مانور تبليغاتى دست به اقدامى ظاهرى براى کاهش فساد اطرافيان خود و در واقع براى کاستن ميزان نارضايتى‌ها بزند. روشى که شاه در به اصطلاح مبارزه با فساد از آن استفاده کرد، هيچ گاه موجب کاهش فساد نگرديد، بلکه به پنهان شدن ابعاد آن، و حداکثر، تغيير روش‌ها منجر شد؛ زيرا کسى جرأت نداشت از افراد خانواده‌ى سلطنتى شکايت کند. در بازجويى‌هايى که از افراد متهم به سوءاستفاده به عمل آمد، پاى يک يا چند نفر از اعضاى خانواده‌ سلطنت به ميان کشيده شد و بازپرسان از ادامه‌ بازجويى خوددارى کردند.

روز عاشورا (15 اردیبهشت) مردم به تدریج در امام‌زاده جمع شدند و به عزادارى پرداختند. در این بین عده‌اى كفن‌پوش و عده‌اى هم بدون كفن در حالى كه قمه مى‌زدند به طرف خیابان مسگرها رفتند. مأموران انتظامى در صدد جلوگیرى برآمده و مردم نیز مقاومت نمودند و زمینه‌ى برخورد فراهم شد.

رژیم پهلوی علی‌رغم ظاهرسازی بسیار در مورد تکریم زن و احترام به حقوق زنان همچنین برخلاف مانورهای تبلیغاتی فراوان مبنی بر زمینه‌سازی حضور زنان در زمینه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، همواره نگاهی تحقیرآمیز به زن داشت؛ به طوری که گفته‌اند رضاشاه‌ اصولاً نوعی‌ حالت‌ بی‌تفاوتی‌ به‌ زنان‌ داشت‌ و به‌ هیچ‌ وجه‌ ارزشی‌ همانند مردان‌ برای‌ آنان‌ قائل‌ نبود. محمدرضا بر خلاف‌ پدر خود علاقه‌ وافری‌ به‌ زن‌ داشت‌. علی شهبازی، یکی از نیروهای گارد شاهنشاهی و سرتیم محافظ شاه، در خاطرات خود، پرده از شبکه‌ای بر‌می‌دارد که برای فساد و زنبارگی شاه فعالیت می‌کردند. علاوه بر خاندان سلطنتی، كارگزاران‌ پایین‌تر رژیم‌ نیز دیدگاهی‌ بهتر از شاه‌ درباره‌ی‌ زنان‌ نداشتند و واقعیت‌ این‌ است‌ كه‌ غالب‌ مهره‌های‌ اصلی‌ رژیم‌ در دوره‌ی‌ سلطنت‌ پهلوی‌ این‌گونه‌ بودند.

نگاهی به خاطرات سران رژیم پهلوی و همچنین اسناد به جا مانده از فساد گسترده مالی و اخلاقی آن‌ها؛ وابستگی رژیم به قدرت‌های خارجی و مواردی از این قبیل نشان می‌دهد که رژیم پهلوی دارای چنان ساختار فاسد و آلوده‌ای بود که نظیر آن را کمتر می‌توان مشاهده کرد.