مرکز اسناد انقلاب اسلامی

از جمله روحانيون بجنورد مى‌توان از حاج‌آقا مهمان‌نواز، برات محمد شاددل و قربانعلى محمدى‌مقدم ياد كرد كه هر كدام به گونه‌اى در اين حركت مؤثر بودند. از روحانيت بيرون، شهيد هاشمى‌نژاد، شهيد كامياب، كَرَمى و...، و از نسل جديد و جوان طلابى چون عبدالعلى جعفرى، حسن شريعتى و على عمرانى، ارحامى، ايوبى، ايزدى و... كار مى‌كردند. به اعتراف خود روحانيت غير از افرادى كه بيان شد، نسل قبلى و معمرين حضور نداشتند و جوانان طلبه صحنه‌گردان مبارزات مردم مسلمان بجنورد بودند.

نظاميان امريكايى تحت عنوان «سپاه صلح» وارد شهرستان شدند و بر امور پادگان‌ها و كاربرد سلاح‌ها نظارت كامل داشتند. در انجام مانورها، تمامى جوانب امر را مى‌سنجيدند و همه‌ تحركات را زير نظر داشتند. براى نمونه، چند نفر از نظاميان ايرانى، يك اسكلت هواپيما را طراحى كرده بودند كه امريكاييان از ادامه‌ كار آنان جلوگيرى كردند.

در مرداد ماه 1330 جمعى از سياسيون بجنورد به همراه ميهمانان آيت‌الله امامى، غافل از توطئه‌اى كه برايشان تدارك ديده شده بود، عازم بش‌قارداش شدند. جمع زيادى از افراد چماقدار، در يك حمله‌ غافلگيرانه در حالى‌كه تعدادى مسلح به سلاح گرم آنان را حمايت مى‌كردند، هواداران ملى شدن صنعت نفت را مورد هجوم قرار دادند و آن‌ها را شديداً مضروب و مصدوم ساختند.

با فرا رسیدن محرم سال 57 مردم در دسته‌های عزاداری خشم خود را نسبت به رژیم پهلوی نشان دادند. مردم، دانشجویان، دانش آموزان و فرهنگیان استان خراسان شمالی نیز پا به پای سایر ملت ایران در صحنه مبارزه حضور داشتند.

سازمان منافقین در بجنورد معمولاً سعی می‌کرد برای اینکه مسئولان طراز اول سازمان شناسایی نشوند، از افراد غیربومی انتخاب کنند. این کار این فایده را نیز در برداشت که فرد مورد نظر در مراحل بعدی نیز می‌توانست مورد استفاده قرار گیرد. مسئولین بومی برای جذب، عناصر جدید و مسؤول غیربومی برای سازمان‌دهی استفاده می‌شدند. آنچه در مورد ترورهای انجام شده در بجنورد توسط سازمان مجاهدین خلق (منافقین) باید گفته شود، این نکته است که هیچ یک از این ترورها توسط اعضای بجنورد ی سازمان صورت نگرفت، بلکه از سوی افرادی دیگر از شهرهایی چون اهواز، شاهرود، نیروارو... که به بجنورد اعزام می‌شدند و برای بجنورد ی‌ها شناخته شده نبودند، انجام شد.سازمان منافقین در بجنورد آغاز کننده درگیری‌های خونینی شدند که تلفات جانی و مالی فراوانی را در طول سالیان به بار آورد. گفته می‌شود بر اساس اعلامیه‌های دادستانی انقلاب شهر بجنورد ، کشته‌های گروه‌ها شاید به 100نفر یا بیشتر بوده است، و اگر بجنورد ی‌های مقیم شهرهای دیگر را نیز براین تعداد اضافه کنیم، تعدادشان خیلی بیشتر از این ها خواهد بود.