نامه منتشرنشده ثریا اسفندیاری
ثریا اسفندیاری بختیاری که هفت سال (۱۳۳۶-۱۳۲۹) ملکه دربار ایران بود؛ سال‌ها بعد از جدایی در نامه‌ای به عبدالکریم ایادی پزشک مخصوص دربار با «ارباب» خواندن شاه، از او می‌خواهد مانع از نوشتن درباره‌اش در کتاب زندگینامه محمدرضاشاه شود؛ نامه‌ای که از هتل پالاس بادروت در سنت‌موریتس سوئیس فرستاده شده و ملکه سابق نوشته تا آن زمان چیزی درباره خودش نگفته و ننوشته است؛ گرچه در سال ۱۳۷۱، ۹ سال قبل از فوت در ۶۹ سالگی، خاطراتش را در کتاب «کاخ تنهایی» منتشر کرد.
کد خبر: ۸۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۰۳
اسنادی که شکست سیاست تک‌حزبی را نشان می‌دهد
روز سوم مهر ماه ۱۳۵۷ خبر انحلال تشکیلات حزب رستاخیز اعلام شد. اعلام انحلال حزب رستاخیز اعلام شکست سیاست تک‌حزبی محمدرضاشاه پهلوی بود؛ حزبی که ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ تشکیل شد و اولین کنگره‌اش را دهم اردیبهشت ۱۳۵۴ برگزار کرد و شاه گفت هر کس عضو آن نشود، دو راه برایش وجود دارد: «او جایش یا در زندان ایران است، یا اگر بخواهد فردا با کمال میل بدون اخذ حق عوارض، گذرنامه در دستش می‌گذاریم و به هر جایی که دلش می‌خواهد، برود.» کمتر از ۴ سال بعد، حزب واحد نظام شاهنشاهی چنان متزلزل شده بود که بودجه‌اش در سال ۱۳۵۷ نسبت به سال قبل آن ۱۶ میلیون تومان کاهش یافت! ۳ مهر ۱۳۵۷ دبیرکل حزب رستاخیز «منتفی بودن موجودیت» آن را اعلام کرد و در جلسه ۸ مهر انحلال حزب رسما اعلام شد و جواد سعید استعفا داد.
کد خبر: ۸۵۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۵
دکتر محمدرحیم عیوضی
قدرت سياسى دوران محمدرضا شاه به شيوه استبدادى ـ سلطنتى اعمال مى‌شد و شاه، هسته مركزى منظومه قدرت به شمار مى‌رفت. در تشريح قدرت سياسى دوران محمدرضا شاه، شاخص‌هاى چندى در شناسايى ساخت قدرت قابل توجه هستند كه شناخت اين شاخص‌ها با توجه به شرايط اجتماعى دوران سلطنت شاه قابل حصول مى‌باشد فقدان يک جامعه مدنى و شكاف و جدايى بين قدرت دولتى و قدرت اجتماعى از خصوصيات اجتماعى دوران محمدرضا شاه به شمار مى‌رود. استبداد سياسى، خفقان، مطلق العنان بودن شاه، دربار و حكام و نامحدود بودن اختيارات آنها، فقدان قانون و امنيت فردى، دخالت و نفوذ بيگانگان در امر كشور، قلع و قمع هر فكر و انديشه‌اى كه حكومت آن را نمى‌پسنديد يا به مصلحت نمى‌دانست از ويژگى‌هاى بارز رژيم پهلوى بود.
کد خبر: ۷۴۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۶
به بهانه سالمرگ رضاخان
قانونی در دی ماه 1307 برای متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخل کشور از مجلس گذشت. در اجرای این قانون تضیقاتی را ماموران برای مردم خصوصا مردم کردستان فراهم نمودند، چون می‌بایست همه کت و شلوار بپوشند و کلاه لبه‌دار پهلوی یا شاپو بر سر بگذارند. ژاندارم‌ها و پاسبان‌ها دستور داشتند هر کسی را در لباس کُردی مشاهده نمایند تحت تعقیب قرار دهند. چهار هزار تومان می‌گیرد، در آن زمان از سی تومان تجاوز نمی‌کرد، بسیار سنگین بود. زنان هم از چنین قانونی مستثنی نبودند. آنها هم می‌بایست لباس محلی را دور انداخته لباس اروپایی پوشیده و از برنامه کشف حجاب پیروی نمایند؛ چنانچه زنی با روسری یا هر نوع حجاب دیگری دیده می‌شد روسری را از سرش برداشته، پاره می‌کردند و به آتش می‌کشیدند.»
کد خبر: ۷۰۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
دکتر مظفر شاهدی
رضاشاه در تمام دوره 16 ساله سلطنت خود با سرکوب سبعانه و از میان برداشتنِ تمامِ آنچه در عرصه‌های گوناگون می‌توانست و باید، زمینه‌ها و موجباتِ تقویت و تحکیمِ حق تعیین سرنوشت و حاکمیتِ ملی مردم ایران را فراهم می‌کرد، آسیب‌های بس‌بزرگ و در موارد متعدد، جبران‌ناپذیری، بر حیاتِ جامعه ایرانی وارد ساخت. بعد از او پسرش نیز تلاش پایان‌ناپذیری برای مداخلهِ غیرقانونی در اداره امور کشور و ایجادِ فشار و محدودیتِ برای قوای سه‌گانهِ مجریه، مقننه و قضاییه آغاز کرد. و از همان آغاز سلطنت، نقش مداومی را در مسیر مشروطیت‌زدایی و نقض حق حاکمیت ملی مردم ایران ایفا کرد. از این‌رو در فرایندی که به جوانمرگی تأسفبار مشروطه انجامید بی‌گمان شاهان سلسله پهلوی، نقشی درجه اول ایفا کردند.
کد خبر: ۷۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
تطهیرناشدنی
اسدالله علم در سال 1352 درباره وضعیت انتخابات می‌نویسد: «در كليه سطوح از انتخابات مجلس گرفته تا انتخابات محلی و انجمن شهر، دولت آزادی را از مردم سلب كرده و اراده خود را تحميل كرده و نامزدهای خود را از صندوق‌ها بيرون می‌آورد. مثل اينكه رأی‌دهندگان كوچکترين حقی در اين مورد ندارند.» از همین رو بود که به تعبیر فريده ديبا: «مردم در انتخابات يا شركت نمی‌كردند يا تعداد شركت‌كنندگان فوق‌العاده ناچيز بود.»
کد خبر: ۶۸۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
مظفر شاهدی
تأسیس حزب واحد و فراگیر رستاخیر ملت ایران در راستای برنامه‌های بلند پروازانه محمدرضا پهلوی برای رسیدن به «دروازه های تمدن بزرگ» صورت گرفت و مهم‌ترین دلیل تأسيس آن در روند رو به تزاید خوی استبدادی شاه نهفته است؛ گروهی از مهم‌ترین طراحان و مجریان این حزب دارندگان درجه دکترا از دانشگاه‌های امریکایی بودند که عمدتا تحت تاثیر دیدگاه هانتینگتون قرار داشتند. گروه دیگر، توده‌ای‌هایی بودند که خدمت در نظام شاهنشاهی را بر تفکرات پیشین خود ترجیح داده بودند. گروهی از مشاوران فرح را نیز جزو پیشنهاد کننده‌گان طرح تأسيس حزب رستاخیز معرفی کرده‌اند. این حزب را باید آخرین مرحله دیکتاتوری شاه قلمداد کرد که بدون محابا، بقایای بسیار متظاهرانه و فرمایشی اصول مشروطیت و دموکراسی را در ایران فرو ریخت.
کد خبر: ۶۶۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۳
آزادی به سبک پهلوی؛
شاه دستور داد هر ایرانی موظف است در این حزب نام‌نویسی کند. در غیر این صورت با گرفتن گذرنامه از ممکلت خارج شود. همزمان با این، مصاحبه‌ای با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی انجام داد و سخنان مهیج و تهدید آمیزی ایراد کرد.
کد خبر: ۶۶۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۱
دربار به روایت دربار
فریدون هویدا می‌گوید: روش زمامداری شاه به گونه‌ای بود که اکثر تصمیم‌ها را شخصا می‌گرفت و به همین خاطر چنان جوی به وجود آمده بود که هیچکس حتی نزدیکترین مشاورانش هم جرات انتقاد از او را به خود راه نمیدادند...
کد خبر: ۵۸۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۳
یکی از بهترین منابع برای تحلیل بافت قدرت در رژیم پهلوی، گزارشات و اسناد به‌جای‌مانده از سفارت امریکا در تهران است. تحلیل‌‌های گزارشگران سفارت امریکا درباره رویداد تأسیس حزب رستاخیز، بسط و گسترش دیکتاتوری محمدرضا پهلوی، کاهش قدرت هویدا، شناسایی و حذف مخالفان و منتقدان را از اهداف تشکیل این حزب می‌داند. این گزارش‌ها در ماه‌های اولیه تأسیس حزب نشان از نگرش منفی اذهان عمومی دارد و جمع‌بندی قابل‌تأملی از آینده حزب رستاخیز را ارائه می‌دهد. اسناد سفارت به صراحت ناکارآمدی حزب رستاخیز را نشان می‌دهد و چنین اظهار نظر می‌کند: «ایجاد حزب رستاخیز یک اقدام قهقرایی خواهد بود. زیرا این ارگان سیاسی جدید حزبی است بی‌کفایت٬ بارکش که جثه بزرگش تجزیه شده و استقلالش هم از حزب ایران نوین کمتر است. بنابراین محتمل نیست موقعی که محمدرضا پهلوی دیگر رفته است بتواند پایه محکمی برای ثبات محسوب شود.»
کد خبر: ۴۷۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۲/۱۲
گزارشگر سفارت امریکا در تهران ضمن گزارش محرمانه‌ای درباره استفاده از قدرت سرکوب نرم با کمک حزب رستاخیز در جامعه و کاریرد آن می‌نویسد: «در این زمینه، حزب رستاخیز ملت ایران را می‌توان قدمی دیگر به سوی افزایش تسلط بر این جامعه دانست. اخراج روزنامه‌نگاران دارای سوابق مشکوک، تعطیل اجباری روزنامه‌ها و مجلات کوچک، اتخاذ سیاست خشن نسبت به ناآرامـی‌های سـابقه‌دار دانشجویی همگی نمودار اتخاذ سیاست تندتر در مورد آنها که فعالیت در فضای سیاسی فعلی ایران را نمی پذیرند، می‌باشد.»
کد خبر: ۶۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۱۱
