انگلیس که در جریان جنگ اول جهانی با خباثت فراوان علیه ملت ایران عمل کرده بود و در جریان مشروطه نیز خوی خبیث خود را بر همگان نشان داده بود، با روی کار آوردن رضاخان، خباثتی دیگر در صفحات تاریخ ثبت کرد. اسناد و مدارک گویای آن است که رضاخان بزرگترین وظیفه خود را حفظ منافع انگلیس در ایران می‌دانست. به دنبال این مهم، انگلیس سعی کرد با پیگیری اهداف خود از جمله سرکوب عشایر، چپاول نفت، عقب نگه‌داشتن ایران از رشد و پیشرفت، انعقاد پیمان‌های بین‌المللی به ضرر منافع کشور و ... راه را برای برنامه‌های بعدی خود هموار کند. البته خباثت‌های انگلیس علیه مردم ایران تنها به دوران رضاخان محدود نشد چراکه آنها با روی کار آوردن محمدرضا به جای پدرش کوشیدند جای پای خود را در ایران محکم‌تر کنند. انگلیسی‌ها در سال 1332 با همکاری متحد خود آمریکا اوج خباثت خود علیه مردم ایران را به نمایش گذاشتند و با راه‌اندازی کودتا در جهت تثبیت رژیم دست‌نشانده خود گام برداشتند.
شهید آیت‌الله سید اسدالله مدنی از چهره‌های برجسته انقلاب اسلامی است که همواره دغدغه دین داشت و از همین رو نیز همیشه در میدان عمل حاضر بود. آیت‌الله مدنی هم از بعد عملی و هم از جنبه نظری در تعالی ارزش‌های اسلامی می‌کوشید. وی خود را مطیع ولی‌فقیه می‌دانست و بر اطاعت همگان از ولی فقیه نیز تاکید می‌کرد. خدمت صادقانه به مردم یکی از نکاتی بود که او همواره بر آن توجه داشت. اتحاد و انسجام مسلمانان، رعایت موازین اسلامی در فعالیت‌های سیاسی، گسترش عدالت اجتماعی و توجه به استقلال اقتصادی از دیگر موضوعات مهمی بود که در آرای شهید مدنی مشاهده می‌شد.
آثار انقلاب اسلامی به قدری متاثر از حماسه حسینی است که به وضوح در اندیشه و عمل رهبران انقلاب - چه در دروان مبارزه و چه دوران پس از پیروزی- این نشانه‌ها به منصه ظهور رسیده است. به همین تناظر، در دوران نهضت اسلامی بهره‌گیری رهبران و مبارزان انقلابی از فرهنگ عاشورایی بیشترین تأثیر را در مقابله با رژیم پهلوی و مناسبات حاکم بر آن داشت. به گواه تاریخ مهم‌ترین و موثرترین مبارزات انقلابی در ماه محرم سال 1357 به وقوع پیوست بطوری که همه راهکارها، اقدامات و تلاش‌های مبارزاتی اعم از سیاسی، فرهنگی، مذهبی و حتی اقتصادی در ایام عزاداری امام حسین(علیه‌السلام) برنامه‌ریزی و اجرا شد.مردم انقلابی ایران با استفاده از تاکتیک‌های متعدد مبارزاتی و با بهره‌برداری از ایام سوگواری حسینی مبارزات خود علیه رژیم پهلوی را بیش از پیش شدت بخشیدند.
آیت‌الله طالقانی از شخصیت‌هایی است که نام او در برهه‌هایی از تاریخ با مصادره گروه‌های فرصت‌طلب مواجه شده است. او که از سوی سازمان مجاهدین خلق «پدر طالقانی» خوانده می‌شد، اتفاقا مواضع قاطعی در مواجهه با منافقین اتخاذ می‌کرد به طوری که چندین بار سرکرده‌های سازمان را از خانه خود بیرون کرده بود. آیت‌الله طالقانی بعد از تغییر مواضع ایدئولوژیک سازمان، شخصا در مقابله با مشی آنان وارد عمل شد. به استناد اسناد ساواک، متن اولیه فتوای معروف به «نجس _ پاکی» که در اواخر اسفند 1354 به صورت شفاهی صادر شد در ابتدا توسط طالقانی تنظیم شده و به تائید دیگر روحانیون مبارز رسیده بود. این فتوا بر «جدایی مسلمانان از مارکسیست‌ها» تاکید می‌کرد. این بیانیه نشست و برخاست با مجاهدین خلق را «حرام» اعلام نموده و تاکید می‌کرد: «باید از آنان جدا شد و آنان را کافر شمرد.» این موضع‌گیری‌های مرحوم طالقانی در برابر سازمان، باعث خشم سرکرده منافقین شده بود. بطوری که به گفته لطف‌الله ميثمي: «مسعود رجوي در محفلي گفته بود آقاي طالقاني دارد موي دماغ ما مي‌شود.»
آل احمد عملا پیشنهادی در این باره نمی‌کند که چه باید جانشین فرهنگ شرقی یا ایرانی شود، ليكن آشکار است که پیشوایان مذهبی باید آن را تعیین کنند یا تعیین کرده باشند. اما فورا به انتقاد از آنان می‌پردازد که بیشتر مشغول شرايع مذهبی بوده‌اند و از نیروی پویا و زنده تشیع غافل مانده‌اند که می‌تواند از طریق اجتهاد، در مورد حیات سیاسی به کار بسته شود و به خدمت خلق درآید. وی معتقد است که شناخت، بصیرت و روش‌های علمی غرب را در مبارزه با آفت غرب باید به کار برد.
گزارش سفارت امریکا از عزاداری انقلابی مردم در محرم 57
فریاد الله‌اكبر علاوه بر اینكه خط مشی نیروهای انقلابی را ترسیم می‌كرد، مانور قدرتی بود علیه رژیم؛ چه اینكه از اكثر پشت‌بام‌ها فریاد تكبیر بلند بود و این نشان‌می‌داد كه شاه در ایران هیچ جایی برای ماندن ندارد. تكبیرهای شب‌های محرم چنان برای شاه كابوس شده بود كه بعد از فرار به مراكش وقتی صدای الله‌اكبر اذان از مأذنه‌ها پخش می‌شد به وحشت می‌افتاد.
بازخوانی پیام امام خمینی در پی شهادت رهبر شیعیان پاکستان
امام خمینی در پیامی به مناسبت شهادت سید عارف حسینی «بزرگترین فرق روحانیت و علمای متعهد اسلام با روحانینماها» را این دانستند که «علمای مبارز اسلام همیشه هدف تیرهای زهرآگین جهانخواران بوده‌اند و اولین تیرهای حادثه قلب آنان را نشانه رفته است؛ ولی روحانی نماها در کنف حمایت زرپرستان دنیاطلب، مروّج باطل یا ثناگوی ظلمه و مؤید آنان بوده‌اند.»
آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی از مراجع تراز اول تقلید پس از رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی از اوان طلبگی هم‌حجره امام و رفیق قدیمی ایشان بود. با آغاز نهضت اسلامی همگام با سایر علما و مراجع به پشتیبانی از امام خمینی و نهضت اسلامی پرداخته و با بیانیه‌ها و اعلامیه‌های خود اعتراضات و اقداماتی را علیه رژیم پهلوی صورت داد.با نزدیک شدن به ایام پیروزی انقلاب اسلامی آیت‌الله مرعشی نجفی با تشخیص ضروری دانستن حضور خود، در صحنه‌های عمومی مبارزه وارد می‌شوند. یکی از این قبیل اقدامات را می‌توان حضور ایشان در تحصن روحانیون در دانشگاه تهران در بهمن ماه 1357 عنوان کرد که عرصه را برای دلگرمی مبارزان و ادامه مبارزات تا ورود امام خمینی هموار می‌کرد.
شهید محمدعلی رجایی به عنوان یکی از مدیران بلندپایه نظام جمهوری اسلامی در دهه 60، داری خط مشی خاص مدیریتی بود که در آن برهه حساس کشور وی را از دیگر مسؤلان متمایز می‌کرد. او که تمام توجه خود را به مردم معطوف کرده بود و از تشریفات اداری پرهیز می‌کرد، به جوانگرایی اهمیت می‌داد و با پرکاری مسئولیت خود را به انجام می‌رساند. تبلور این خصیصه‌های مدیریتی در شخصیت یکی از مسئولین عالی‌رتبه جمهوری اسلامی در دهه 60، موجب شد تا بعد از گذشت سال‌ها، از شهید رجایی به عنوان یک مدیر کارآمد یاد شود. به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی «[شهید رجایی و شهید باهنر] در همان مدت كوتاه مسئولیتشان، طوری عمل كردند كه از خودشان برای ما الگو باقی گذاشتند» و «حقیقتاً با تلاش سختی كه كردند، با تحملی كه به خرج دادند و با تمسكی كه به عقیده و ایمان خودشان در عمل ورزیدند، موجب شدند كه ما امروز بتوانیم برای تعریف مدل مورد نظر خودمان، اسم و یاد این‌ها را مطرح كنیم.»
شهید محمدجواد باهنر که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از جمله مبارزان پیشرو بود، بعد از پیروزی انقلاب با فعالیت‌های خستگی‌ناپذیر در عمل به خدمت به نظام پرداخت. از سوی دیگر دیدگاه‌ها و آرای وی نیز در بسیاری از حوزه‌ها اثرگذار بود. او به وحدت شیعه و سنی ایمان داشت و بر احیای فرهنگ اصیل اسلامی تاکید می‌ورزید. در عین حال با ملی‌گرایی مخالف بود و بر مبارزه با استبداد آمریکا و رژیم صهیونیستی تاکید می‌کرد.
