مرکز اسناد انقلاب اسلامی

بسیاری از تحلیل‌گران امریکایی بر این باورند که در انتخابات آمریکا، نزدیک به یک‌سوم آمریکاییان بالغ، تمایلی به شرکت در رای‌گیری ندارند و حتی بسیاری از افراد نیز به دلیل انواع مختلف تهدیدها و اقدامات دل‌سردکننده‌ دولتی نمی‌توانند رأی بدهند. تحلیل‌گران معتقدند در انتخابات امریکا پردرآمدها تقریباً با نسبت دو برابر کم‌درآمدها رأی می‌دهند و رأی‌شان با نسبت سه برابر، به‌نفع محافظه‌کاران است. علاوه بر این با نگاهی در تاریخ اننخابات امریکا با این واقعیت روبه‌رو می‌شویم که برخی از رؤسای جمهوری امریکا فعالان حامی حقوق رأی‌دهندگان که برای ثبت‌نام افراد تلاش می‌کردند را به این دلیل که «این گروه به اشتباه رأی می‌دهند» دستگیر و بازدداشت می‌کردند.

متعاقب تجاوز امریکا به سکوهای نفتی ایران در سال 1366 ، روزنامه یونانی ریزوسپاستیس نوشت: این اقدام امریکا به تنهایی نمی‌تواند زمین را منفجر کند؛ مگر آنکه کشورهای دوست به آن کمک کند. ایندیپندنت نیز هدف امریکا را جلوگیری از پیروزی ایران در جنگ دانست. خبرگزاری تایمز نیز ترس امریکا از پیروزی ایران در جنگ را دلیل این اقدام امریکا دانست. الثوره نیز هدف امریکا را رودررو قرار دادن همه جهانیان در منطقه خلیج فارس عنوان کرد.

متعاقب شروع نهضت امام خمینی، آیت‌الله اشرفی اصفهانی با به دست گرفتن رهبری مبارزات در کرمانشاه، فعالیت‌های انقلابی مردم را ساماندهی کرد. ازجمله مهم‌ترین اقدامات وی می‌توان به تلاش برای تثبیت مرجعیت امام خمینی اشاره کرد که بلافاصله بعد از رحلت آیت‌الله بروجردی آغاز شد. وی در راه پیوند بیشتر مردم با نهضت امام خمینی سعی کرد با دعوت روحانیون مبارز برای ایراد سخنرانی در کرمانشاه این مهم را انجام دهد. برگزاری مراسم یادبود شهدای نهضت امام خمینی از دیگر فعالیت‌های مهم مبارزاتی آیت‌الله اشرفی اصفهانی به حساب می‌آید. علاوه بر این وی با صدور اعلامیه‌های انقلابی همچنین شرکت در مراسمات تحصن علیه رژیم پهلوی، به گسترش مبارازت علیه رژیم پهلوی کمک کرد.

در روز سه‌شنبه ۲۱ مهر ۱۳۴۳ تصويب لايحه‌ اعطاى مصونيت به مستشاران آمريکايى در جلسه‌ای پرتنش از تصویب اکثریت نمایندگان مجلس شورای ملی گذشت. متعاقب آن شاه به نخست‌وزیر گفت: «با اين لايحه صد در صد موافق است». افشاى تصويب قانون کاپيتولاسيون به‌وسيله‌ امام خمينى، موجى از خشم و نارضايتى را در اقشار مختلف مردم برانگيخت، اما رژیم بی‌اعتنا به خواست عمومی مردم به خواست آمريکا در کسب مصونيت براى مأموران آمريکايى تن در داد.

در روز ۲۰ مهرماه ۱۳۵۰ جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تخت‌جمشید آغاز شد؛ مراسمی پر زرق و برقی که علاوه بر واکنش‌های داخلی، عکس‌العمل رسانه‌های خارجی را نیز در پی داشت. متعاقب برگزاری جشن‌های 2500 ساله روزنامه «ایونینگ هرالد» با اشاره به فقر طبقات مردم نوشت: «اینهمه پول را در بیابانی بی‌آب و علف برای چه خرج کرده‌اند؟» لوموند نیز «این جشن‌های سلطنتی [را] برای مردم ایران غم‌انگیز و اندوه‌بار» توصیف کرد. رادیو بغداد هم در گزارشی برگزاری این جشن‌ها را «بزرگترین جنایات» در حق مردم ایران خواند.

به یاد می‌آورم آن زمانی را که با کوله باری از زخم و جراحت سال‌های خون و حماسه به دور از جنجال و سیاهی قلم به دست گرفتی و از دین نوشتی و آئین بندگی سرودی و تاریخ مقاومت را به رشته‌ی تحریر درآوردی و تلاش نمودی تا در خاکریز فرهنگ همانند خاکریز دفاع مقدس جانانه انجام وظیفه کنی.

برپایی چله‌های شهدای نهضت امام خمینی یکی از شیوه‌های مبارزاتی بود که علاوه بر گسترش مبارات مردم و بسترسازی برای حضور بیش از پیش زنان در مبارزات، رابطه مردم با رهبری نهضت را مستحکم‌تر ‌کرد. به اذعان پژوهشگران تأثیرگذاری این مراسمات به حدی بود که «اگر دولت می‌خواست جلوی برگزاری اين مراسم را بگيرد قطعاً با تظاهرات بسيار عظيم‌تری مواجه می‌شد». همچنین تحلیل‌گران کشتار مردم قم که به تسلسل چله‌ها انجامید را «دوره‌ای از ویرانگری و نافرمانی از دولت» می‌دانند «که شاه مقتدر و پایه‌هایی را که او و پدرش در طول بیش از شصت سال پی‌ریزی کرده بودند، از میان برداشت».

رژیم پهلوی در 13 مهرماه 1344 به دلایلی از جمله، فضای غیرسیاسی حوزه نجف، برتری علمی حوزه‌ نجف نسبت به حوزه‌ قم، وجود بزرگانی از جمله آیت‌الله حکیم در نجف، نفوذ رژیم در عراق و حوزه‌ علمیه‌ نجف و... و با این تصور که امام خمینی تحت تأثیر فضای حوزه نجف دست از مبارزه بر می‌دارد ایشان را به نجف تبعید کردند. اما برخلاف تصور رژیم حضور امام در نجف نه تنها امام را از مبارزه دور نکرد بلکه ایشان در این مدت توانستند با مدیریت مبارزاتی، مردم را علیه رژیم پهلوی بسیج کنند.

مهرماه 1357 اتفاق تازه‌­ای، روند نهضت اسلامی را دگرگون کرد؛ در 13مهرماه، تصمیم امام خمینی مبنی‌­بر هجرت به پاریس، محافل سیاسی را متوجه خود ساخت و از همه مهم‌تر، آینده نهضت را متوحل کرد. در این میان، سفارت آمریکا (در ایران و عراق) به دقت مسائل را پیگیری می­‌کرد. از بررسی اسناد و گزارش‌­های موجود برمی‌­آید که کارشناسان و ماموران سفارت و حتی شخص سفیر، با نگرانی و اضطراب، ناظر رخدادها بودند. آنها در ملاقات‌های محرمانه با برخی اعضای نهضت آزادی، اطلاعاتی درباره هجرت امام خمینی کسب می‌کردند. آمریکایی‌ها در عین حال که نگران اوضاع ایران بودند، اوضاع داخلی عراق را هم با اضطراب دنبال می‌کردند.

سرهنگ محمدمهدی کتیبه از جمله نظامیان مذهبی بود که علی‌رغم حضور در ارتش شاهنشاهی در دوران پهلوی به مبارزه با طاغوت می‌پرداخت. او در ارتباط با شهیدان نامجو، آیت و صیاد شیرازی فعالیت‌های سیاسی مذهبی در ارتش را دنبال می‌کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی در تثبیت و سازماندهی قوای مسلح نقش بسزایی داشت و به ریاست رکن دوم ارتش نیز منصوب شد. محمدمهدی کتیبه از بازماندگان حادثه انفجار دفتر نخست‌وزیری در 8 شهریور 1360 بود. وی در سال 1366 از ارتش منفک و در سال 1372 مجددا به کارگیری و به سمت معاون طرح و برنامه وزارت دفاع منصوب و پس از یکسال فعالیت در سال 1373 بازنشسته شد.