افغانستان و ایران

جنبش روشنایی، که در اواسط دهه‌ی ۲۰۱۰ به وجود آمد، به عنوان یک جنبش اجتماعی و سیاسی در افغانستان شناخته می‌شود که هدف اصلی آن مبارزه با تبعیض نژادی و بی‌عدالتی‌هایی بود که جامعه‌ی هزاره در این کشور با آن مواجه بود. این جنبش، که عمدتاً به نمایندگی از اقلیت هزاره، یکی از بزرگ‌ترین اقلیت‌های شیعه در افغانستان، عمل می‌کرد، به سرعت به یکی از صداهای اصلی معترضین علیه تبعیض‌های نژادی و اجتماعی تبدیل شد.

در سال ۱۳۵۲/۱۹۷۳، محمد داوود خان، پسرعمو و داماد محمدظاهرشاه، پادشاه وقت افغانستان، با انجام یک کودتای بدون خونریزی، قدرت را در این کشور به دست گرفت. این رویداد که به عنوان «کودتای ۲۶ سرطان» شناخته می‌شود، نقطه‌ی عطفی در تاریخ افغانستان بود. با روی کار آمدن داوود خان و تغییرات ایدئولوژیک و سیاست‌های داخلی او، محمدرضا پهلوی ناچار به تعدیل و تغییر سیاست‌های خود در قبال افغانستان شد.

روزنامه جمهوری اسلامی در تاریخ 9 دی 1358 گزارش کاملی از کودتای رخ داده در افغانستان و استقرار نیروهای نظامی شوروی در این کشور منتشر کرد و نوشت: گزارش‌های رسیده از پایتخت افغانستان حاکی است که در خیابان‌های شهر تعداد کمی سرباز افغانی دیده می‌شود.

شناسایی طالبان توسط ایران برای آن‌ها مهم‌ترین كارت پیروزی بود و به همین خاطر سعی كردند به ما اطمینان خاطر بدهند. البته در شرایط جدید عملاً و غیرمستقیم ما به اسارت درآمده بودیم. هیچ كجا نمی‌توانستیم برویم و در آنجا ما تحت‌الحفظ بودیم تا ببینند كه چه اتفاقی می‌افتد؟ حالتی از یأس همه‌ی شهر را فراگرفته بود و سكوت مرگباری در شهر مستولی بود، مغازه‌ها همه بسته و مردم همه نگران بودند كه چه بلایی بر سر آنها خواهد آمد.

پس از حضور در محل، نیروهای همراه و سلاح‌های سنگین آنان را داخل خاک ایران در محل‌های مناسب بر روی ارتفاعات مشرف به محلی که سد را بر روی رودخانه هیرمند بسته بودند، مستقر کردم. خلاصه تا ساعت 8 صبح که هوا به روشنایی می‌رفت، تمام نیروها در سنگرهایی که تا حدودی از دید و تیر مرزبانان افغانی محفوظ بود، مستقر شدند.