مقالات- عناوین کل مقالات

از ۱۸ شهریور سال۵۷، یک روز بعد از جمعه‌ی سیاه، صدها نفر از کارگران و کارکنان صنعت نفت پالایشگاه تهران اعتصاب کردند. دو روز بعد کارگران و کارکنان پالایشگاه‌های تبریز، آبادان، اصفهان و شیراز نیز همچون پالایشگاه تهران اعتصاب کردند. این اعتصاب‌ها که همزمان با سایر اعتصاب‌های کارگری بود، بر شدت بحران سیاسی رژیم شاه افزود. اعتصاب محدود به شهرهای یاد شده نشد و در کرمانشاه نیز کارکنان شرکت ملی نفت نیز دست به اعتصاب زدند. همچنین از آنجا که قرارداد ارائه‌ی خدمات شرکت خدمات نفتی OSCO که با کنسرسیوم و شرکت ملی نفت ایران در مرداد ۱۳۵۷ منعقد شده بود، به زمان انقضای خود رسیده بود، بحث‌های فراوانی درباره‌ی انعقاد قرارداد جدید مطرح بود؛ کارکنان ایرانی، خواستار افزایش حقوق و بهبود شرایط کاری خود بودند.اما دولت بدون توجه به خواسته‌های کارگران ایرانی، در مذاکرات خود با کنسرسیوم خواسته‌های آنان را در نظر نمی‌گرفت که منجر به دامن‌زدن به این اعتصابات شده بود.

سال‌‌های متمادی ارتکاب به انواع جنایت‌‌ها از قبیل ترور، جاسوسی، خرابکاری و جنگ‌‌افروزی وجهه‌ی سازمان مجاهدین خلق را علاوه‌‌بر داخل در عرصه‌ی بین‌‌المللی نیز با چالش‌‌های بنیادینی مواجه کرده‌‌ است. سازمان مجاهدین خلق تلاش می‌‌کند برای مشروعیت‌بخشیدن به هویت سیاسی و ایدئولوژیک خود در صحنه‌‌های بین‌المللی، احزاب، شخصیت‌‌ها و گروه‌‌های سیاسی معتبر بین‌المللی را با خود همراه کرده و آن‌‌ها را وادار به حمایت‌‌های سیاسی از این گروه کند و برای رسیدن به این هدف خود نیز اقدام به تشکیل لابی‌‌های مختلف از جمله در اتحادیه‌‌ی اروپا، آمریکا و یا هر تشکل سیاسی و پارلمانی دیگر می‌‌کند. این سازمان در راستای رسیدن به این هدف از هیچ کوششی دریغ نمی‌‌کند. آن‌‌ها تلاش می‌‌کنند با دادن کادوهای گران‌‌قیمت و خرج پول‌‌های هنگفت و تبلیغات دروغین حمایت نهادها و شخصیت‌‌های سیاسی و فرهنگی بین‌‌المللی را به‌‌دست آورند.

در مرداد ماه سال ۱۳۵۷ یعنی تقریباً یک ماه پیش از حادثه‌ی میدان ژاله در ۱۷ شهریورماه، رئیس پلیس تهران با ارائه‌ی گزارشی در میان فرماندهان نظامی زنگ خطر را درباره‌ی شدت‌گرفتن فعالیت‌‌های اعتراضی به صدا در آورد. این گزارش، روایت خوبی از فضای حاکم بر اعتراضات انقلابیون در تابستان آخرین سال از حیات سیاسی حکومت پهلوی است. هم‌‌چنین روایتی است مفید درخصوص فهم زمینه‌‌های به‌‌وقوع پیوستن جمعه‌ی سیاه در ۱۷ شهریور. حادثه‌‌ای مهم در تاریخ مبارزات انقلابی که پس از آن گویا روند سرنگونی رژیم سلطنتی شتاب بیشتری گرفت.

کودکان در تشکیلات مجاهدین قربانی خط مشی و سیاست‌های سازمان شدند. کودکان زمانی که مانع از تحت استثمار قرارگرفتن تام و تمام پدران و مادرانشان به دست فرقه می‌شدند، بد بودند و زمانی که خود آن‌ها هم می‌توانستند وسیله‌ای در دست سازمان برای تحقق هرچه بیشتر امیال رهبری شوند، خوب. استفاده‌ی ابزاری از کودکان در مجاهدین سابقه‌ی طولانی دارد، به‌نحوی که کودکان شیرخوار هم از نگاه ابزاری رجوی در امان نبودند و اگر به روزهای بعد از شروع فاز نظامی در ایران برگردیم، اصلی‌ترین اسبابِ دست عادی‌سازی اعضای مجاهدین برای ترددهایشان کودکان معصوم و بی‌گناه بودند. بدین ترتیب، کودکان زیادی بر اثر درگیری اعضای مجاهدین با نیروهای امنیتی زخمی یا کشته شدند و یا بر اثر کشته‌شدن پدر و مادر قلابیشان در صحنه باقی ماندند و آن‌ها هرگز پدر و مادر واقعیشان را پیدا نکردند. اگر هم از حوادث این‌چنینی در نوزادی جان سالم به‌در می‌بردند، در فضای شکنجه‌گر سازمان و یا به‌عنوان آواره‌ای دور از پدر و مادر اصلیشان در غربت گذران عمر می‌کردند که این وقایع فاجعه‌بار ضربات روحی مهلکی بر آن‌ها وارد کرده بود.

مطالعات روان‌شناسی بر روی سازمان‌ها و یا گروه‌های فرقه‌ای روایت از اقدامات و عملیات‌های روانی با هدف به‌تسخیر در آوردن ذهن و شخصیت اعضای آن‌ گروه‌ها توسط رهبران و فضای حاکم بر مناسبات فرقه‌ای آن‌ها دارد. مارگارت سینگر، روان‌شناس اهل آمریکا، از پژوهشگرانی است که به انجام تحقیقات دقیق و مفصل در این خصوص پرداخته است. خانم سینگر در کتاب فرقه‌ها درمیان ما: تهید پنهان در زندگی روزمره (Cults in Our Midst: The Hidden Menace in Our Everyday Lives) زوایای تاریکی از روش‌های این عملیات‌ها و اقدامات روانی را که منجر به نوعی اغوا و مسخ ذهنی و شخصیتی اعضای سازمان و گروه‌های فرقه‌ای می‌شود را روشن ساخته‌است.

محمد حنیف نژاد، سعید محسن و اصغر بدیع‌زادگان در سال ۱۳۴۴، سازمان مجاهدین خلق را تأسیس کرده، پیوستن زنان به این سازمان سیاسی نیز، از سال ۱۳۴۸ آغاز شد. سازمانْ فعالیت زیرزمینی و پنهانی خود را تا پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ادامه داده و با پیروزی انقلاب اسلامی نیروهای بی‌شمار تشکیلاتی سازمان که عمدتاً زندانیان آزادشده بودند به‌طور فعال وارد صحنه‌ی سیاسی کشور شدند. در این میان، علاوه بر مردان، بعضی از زنان برای ادامه‌ی فعالیت‌های سیاسی خود به تشکیلات مجاهدین پیوستند.

شهید قدوسی برای تحقق عینی نظام آموزشی مد نظر شهید بهشتی ابتدا یک سازوکار گزینشی ایجاد کرد. در این مدرسه یک برنامه‌ی آموزشی دقیق وجود داشته که براساس آن، در کنار دروس اصلی حوزه‌ی علمیه‌، دروسی چون تفسیر، تاریخ اسلام، زبان انگلیسی، محاوره‌ی عربی، رياضيات، جامعه‌شناسى، روان‌شناسى، اقتصاد، فلسفه‌ى غرب، نويسندگى نیز به عنوان واحدهای درسی گذرانده می‌شده است. نظام حضور و غیاب دانش آموزان و اساتید، کلاس‌بندی افراد، برگزاری امتحانات در زمان‌بندی مشخص، اعمال نمره‌ی ۱۴ به عنوان نمره‌ی قبولی، از دیگر ابدعات شهید قدوسی بوده است.

شهریور ماه ۱۳۵۷ بود که خبر ناپدید‌شدن امام موسی صدر در سفری به لیبی منتشر شد و تکاپو برای دستیابی به سرنخ‎ها در رابطه با سرنوشت او و همراهانش آغاز شد. سفری که به گفته‌ی مقامات لیبیایی زودتر از موعد تمام شده و امام موسی صدر به سمت رم ایتالیا حرکت کرده اما مقامات ایتالیایی، بارها پس از آن، این خبر را تکذیب کردند و از آن پس تا به الان که ۴۶ سال از واقعه می‌گذرد، خبری از «یوسف گم‌گشته»ی ایران در لیبی که بیانگر ماوقع باشد، به دست نیامده است. ۳۳ سال بعد وقتی دیکتاتوری لیبی سقوط کرد و مردم انقلابی در خیابان‌ها دست به اعتراض زده بودند، ایرانیان علاوه بر پیگیری اخبار انقلاب منتظر فرصتی بودند که از «آن یار سفر کرده»شان خبر آید و سرنوشتش مشخص شود. در ایران و احتمالاً لبنان، بودند افرادی که لحظه‌شماری می‌کردند که قذافی همچون دیکتاتور عراق زندانی شود و بالاخره اطلاعی از آنچه بر امام موسی صدر و دو دوستش، شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین، سردبیر خبرگزاری لبنان، گذشت؛ به دست آورند اما جوانان انقلابی لیبیایی با کشتن معمر قذافی «شاه کلید» این معما را از بین برده و شاید این فرصت را برای همیشه از مردم ایران، لبنان و خانواده‌ی آن‌ها گرفت و مردم ماندند و هزاران اما و اگر و احتمال از آنچه بر سر آن‌ها آمد. روایت‌های متعددی که برخی از زندگی امام موسی صدر حتی سال‌ها پس از ورودش به لیبی در زندان خبر می‌داد و برخی از شکنجه‌ی مستمر و قتل و اعدام بر سر بحث با قذافی پرده‌برداری می‌کرد.

ایالات‌ متحده‌ی آمریکا پس از جنگ دوم جهانی، سنگینی رهبری جهان آزاد را بر دوش خود احساس می‌کرد و یک هدف بزرگ داشت: اردوگاه سوسیالیست‌ها نباید سهمی بیش از آنچه در پایان جنگ به دست آورده‌اند را از میان سایر کشورها بگیرند. این استراتژی اجزای گوناگونی داشت که با طرح مارشال در اروپا آغاز شد و برای کشورهای مهم آن روزها نیز برنامه‌های خاص تدوین شد. هری‌ترومن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، برای ایران و برخی از کشورهای دیگر، کمک‌های فنی، اقتصادی و نظامی را تدوین و اجرا کرد که در ایران نیز انجام شد.

شهید محمدجواد باهنر، روحانی و اندیشمند و دومین نخست‌وزیر ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ و دومین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی بود. او دارای فوق لیسانس علوم تربیتی و دکترای الهیات از دانشگاه تهران بود که پس از فارغ‌التحصیلی، به حرفه‌ی معلمی روی آورد و در دوران پهلوی به تدوین کتب درسی دینی و قرآن پرداخت. باهنر پیش از کسب سمت نخست‌وزیری، به عنوان سومین وزیر آموزش و پروش ایران مشغول به کار بود. باهنر را می‌توان از نخستین تدوینگران و مؤلفان کتب مذهبی مدارس ایران قبل و بعد از انقلاب ۱۳۵۷ دانست. در فهرست تألیفات او آثار متعددی همچون یک دوره تعلیمات دینی برای سال‌های دوم و سوم و چهارم و پنجم ابتدایی، یک دوره تعلیمات دینی برای سال‌های اول و دوم و سوم راهنمایی؛ یک دوره تعلیمات دینی برای سال‌های اول تا چهارم دبیرستان؛ کتاب آموزشی «فلسفه‌ی دین» برای دانش‌آموزان سال چهارم دبیرستان؛ شناخت اسلام، مجموعه‌ای از کتاب‌های «تعلیمات دینی» دبیرستانی دیده می‌شود. در این نوشتار نگاهی داریم بر چارچوب فکری شهید باهنر در حوزه‌ی آموزش و پرورش و آسیب‌هایی که از نظر وی در برابر دستیابی به آرمان‌های مدنظر انقلاب اسلامی وجود داشته و کماکان نیز تاحدودی پابرجاست.