واکنش آیت‌الله گلپایگانی به جنایت رژیم پهلوی در بیرجند در سال 57
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی مرجع تقليد شيعيان و از علمای مبارز علیه رژیم پهلوی بود. نقش وی را در مخالفت با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، مخالفت با اصلاحات مدنظر امریكا و تحریم شركت در رفراندوم و اعتراض به دستگیری امام خمینی در خرداد 1342 می‌توان مشاهده کرد.
آیت‌الله گلپایگانی در روزهایی که امام خمینی در تبعید به سرمی‌بردند، به مبارزه سامان می‌داد و به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی «در دوران اختناق و در مقابله با حوادث سهمگین سال‌های تبعید امام‌خمینی مواردی پیش آمد كه صدای این مرد بزرگ، تنها صدای تهدیدكننده‌ای بود كه از حوزه علمیه قم برخاست و به نهضت شور و توان بخشید.»
آیت‌الله گلپایگانی در دوران تبعید امام خمینی به سامان‌دهی طلاب و روحانیون پرداخت و در این مسیر از شهرها و استان‌های مختلف کشور غافل نشد و با بیانیه‌ها و اعلامیه‌های خود به پیشبرد نهضت و آگاه‌سازی مردم پرداخت.
وی همواره به جنایت‌های رژیم پهلوی واکنش می‌داد. به عنوان مثال در سال 1357 هنگامی که از حمله عمال رژیم پهلوی به مدرسه علوم دینی بیرجند مطلع شد، این جنایت را محکوم کرد.
در عید غدیر خم سال 1357، درحالی که عده کثیری از طلاب در مدرسه علوم دینی بیرجند تجمع کرده بودند، با حمله ماموران رژیم پهلوی به مدرسه مذکور مواجه شدند. ماموران رژیم پهلوی ضمن حمله به طلاب و ضرب و شتم آنها، درب‌ها و پنجره‌های مدرسه علوم دینی بیرجند را شکستند، کتاب‌ها را پاره کردند، به اثاثیه طلاب آسیب زدند و با توهین به طلاب علوم دینی، ریش آنها را تراشیدند.
به دنبال این واقعه، علمای بیرجند طی نامه‌ای جزئیات این حمله وحشیانه عمال رژیم پهلوی را به اطلاع آیت‌الله گلپایگانی رساندند. ایشان نیز در تاریخ 9 آذر 57 پاسخ نامه علمای بیرجند را داده و نسبت به حادثه مذکور ابراز تاسف کرده بودند.
براساس آنچه در جلد پنجم کتاب "اسناد انقلاب اسلامی" که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده آمده است، آیت‌الله گلپایگانی در نامه‌ای که خطاب به "حضرات آقایان علمای اعلام جامعه روحانیت بیرجند دامت تاییداتهم" نگاشت اعلام کرده بود: «مکتوب آقایان مبنی بر شرح حادثه روز عید سعید غدیر خم و هجوم ماموران به سالن مدرسه طلاب علوم دینیه و شکستن درب و شیشه‌ها و ضرب و شتم طلاب و محصلین و پراکنده نمودن کتب و اثاثیه و تراشیدن ریش دو نفر از فضلای حوزه و اهانت به مراجع و ضرب و شتم و قتل جمعی و اعمال دیگر واصل و موجب تاسف عمق و تاثر شدید گردید.»
