پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛یكی از نخستین نهادهایی كه درابتدای پیروزی انقلاب اسلامی با فرمان امام خمینی تأسیس شد، كمیتههای انقلاب اسلامی بود. سیر وقایع انقلاب اسلامی و خطرهایی كه نظام جمهوری اسلامی را تهدید میكرد، به وضوح درایت و دوراندیشی امام را نشان میدهد؛ زیرا كمیتهها نقش مهمی در رویارویی با مخالفان و دشمنان انقلاب ایفا كردند. اهمیت نقش كمیتهها هنگامی بیشتر مشخص میشود كه به یاد آوریم پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تمام سازمانهای نظامی و امنیتی سابق برای مدتی از انجام وظایف خود به دلایل متعدد ناتوان بودند و وظایف آنان به كمیتهها واگذار شده بود. این کمیتهها در شهرها و استانهای مختلف به ساماندهی امور میپرداختند.
در کتاب "انقلاب اسلامی در کرج” که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده درباه نحوه تشکیل کمیتهها در کرج آمده است: در كرج ازسوی نیروهای انقلابی شیوه و روش منظم و دقیقی برای تشكیل كمیتهها درپیش گرفته شد. چهرههای شاخص انقلابی بنابه وظیفهای كه درحفظ و پشتیبانیاز انقلاب داشتند، در مساجد مختلف شهر كمیتههایی تشكیل دادند. این كمیتهها ازمركز و مسئول مشخصی دستور نمیگرفت بلكه به صلاحدید اعضای برجسته و شاخص خود اقداماتی درراستای تأمین امنیت شهر و رویارویی با عوامل رژیم پهلوی انجام میداد.
ابوطالب شفیعیان که از اعضای کمیته کرج بود در این زمینه چنین میگوید:«...همزمان با تشكیل كمیتهها، حضرت امام طی حكمی آقای شجونی را مأمور ساماندهی كمیتهها و نگهداری اموال سلطنتی نمودند، امّا بهجز كمیته آقای شجونی، در كرج كمیتههای مختلفی نیز فعالیت داشت. یك كمیته زیرنظر آقای جنتی و كمیتهای دیگر تحت نظر آقای خاتمیبروجردی بود.»
البته كمیتههای دیگری نیز در كرج فعالیت داشتند، مانند كمیته مسجد اعظم كه پسر آیتالله زابلی مسئولیت آن را به عهده داشت. در حصارك نیز كمیتهای زیرنظر آقای حسینی متولی و در مركز شهر هم چنین ارگانی تحت نظارتِ آقای محقق وجود داشت. شمار كمیتهها محدود به آنچه گفته شد نبود، بلكه آنها در بیشتر مساجد بهصورت خودجوش فعالیت داشتند.
كمیته اصلی كرج زیرنظر حجتالاسلام جعفر شجونی بود. در این زمان فعالیت گروههای چپ معاند نیز شروع شده بود. این وضعیت مشكلات فراوانی هم برای این ارگان و هم برای امنیت شهر بهوجود آورد كه با تلاش آقای شجونی و نیز حجتالاسلام شریفی امام جمعه كرج تا حدودی برطرف شد. آقای ابوطالب شفیعیان در این مورد چنین میگوید:«...فعالیت گروههای چپ یکی از مشکلات اصلی بود. درنهایت نقش راهبردی آقای شجونی و نظرات حاجآقا شریفی امام جمعه كرج توانست وضعیتی به وجود آورد كه برمبنای آن قضایای مربوط به این جریان كنترل شود. قرار شد كمیتهها در سه نقطه متمركز شوند و آقایان قدس محلاتی و حاجآقا رضایی محلاتی بهعنوان مسئول آنها انتخاب شدند و تا زمانی كه در یكدیگر ادغام گشتند، این مسئولیت را به عهده داشتند.»
بدینترتیب چهرههای شاخص شهر آقای قدس محلاتی را برای مسئولیت کمیته در كرج به آیتالله مهدوی كنی، فرمانده كل كمیتهها، معرفی کردند. آقای محلاتی دراین باره میگوید: «...من در 22اسفند57 ازسوی دفتر امام به امامت مسجد رسول اكرمِ جهانشهر انتخاب شدم. درهمین زمان كمیتههای مختلفی در كرج مشغول فعالیت بودند. در همان ابتدا بسیاری از كمیتههای فرعی ازجمله منطقه اصلی كرج را منحل كردیم و وظایف آن را به سپاه پاسداران سپردیم. البته پس از آنكه ترورهای منافقین شروع شد كمیته اصلی كرج را دوباره تشكیل دادیم و مسئولیت آن را خودم به عهده گرفتم. تمام نیروهایی كه دراختیار داشتم 43نفر بود و با این افراد میبایستی 8 واحد گشتی تشكیل میدادیم. البته كمیته منطقه12 تهران كه زیرنظر آیتالله ایروانی بود، گاهی به ما كمك میكرد و نیروهایشان را دراختیار ما قرار میداد و این کمیتهها بودند که در مقابل منافقین به کمک سپاه پاسدارن شتافتد و در کنار یکدیگر بسیاری از کارهای شوم آنها را خنثی کردند.»
بسیاری از اعضای كمیتهها از نیروهای انقلابی و مذهبی به شمار میرفتند كه به انگیزه دفاع از دستاوردهای انقلاب به این ارگان پیوستند و بدون هیچ چشمداشتی به آن خدمت میکردند. كمیتهها در دورانی كه نیروهای رسمی نظامی كشور درسر در گمی به سر میبردند و سپاه پاسداران هنوز رسمیت نیافته بود، منشأ خدمات باارزش و مهمی برای انقلاب اسلامی شدند. اهمیت كمیتهها زمانی بیشتر روشن میشود كه مسئولیت آنها را در ایجاد نظم و امنیت و نیز رسیدگی به امور قضایی شهرها در نظر بگیریم.
آقای شجونی دراینباره میگوید: «...از صبح تا دوی نصفشب در كمیته كرج فعالیت داشتم. اگر بانكی را دزد میزد یا خانهای به سرقت میرفت و یا كسی مثلاً در طالقان یا جای دیگری كشته میشد و یا اگر مشكلاتی منافقین و یا كمونیستها ایجاد میكردند همه را كمیتهها باید رسیدگی میكردند. هرشب به ما گزارش میدادند كه مثلاً هویدا یا هژبر یزدانی یا ثابت پاسال را در فلان جا دیدهاند. ما بهسرعت اقدام میكردیم امّا چیزی نمیدیدیم. حتی اگر كسی درمورد دزدیدن پولش شكایتی داشت به ما رجوع میكرد. حتی رسیدگی به امور فواحش با ما بود. بنابراین بنده هم قاضی، هم نظامی و خلاصه همهچیز بودم».
كمیتهها درجریان رویدادهای خشونتباری كه انقلاب اسلامی در سالهای نخستین حیات خود با آن روبهرو شد، نقش اصلی را به عهده داشت و در این راه بسیاری از اعضای فداكار آن به شهادت رسیدند.