اسنادی از فعالیتهای خانوادههای زندانیان سیاسی در سال 1353
پایگاه مرکز اسناد انقلاب
اسلامی؛ یکی از هستههای فعال
مبارزه در دوران نهضت اسلامی خانوادههای زندانیان سیاسی بودند. با افزایش
زندانیان سیاسی در دهه پنجاه، اقدامات همسران آنها مشکلات تازهای را برای دستگاه
امنیتی رژیم پهلوی فراهم آورد.
یکی از این اتفاقات در تابستان سال 1353 رقم خورد؛ زمانی که جمعی از بانوان با اجتماع در مسجد بازار تهران، قصد دیدار با آیتالله خوانساری را داشته و با شعار اللهاکبر دست به تظاهرات زدند. این اقدام هرچند با واکنش مأموران رژیم پهلوی به منظور متفرق ساختن و دستگیری برخی از آنها مواجه شد، اما اثرات سیاسی و اجتماعی خود را بر جای گذاشت.
در سندی از اداره کل سوم ساواک به امضای پرویز ثابتی درباره «فعالیتهای خانوادههای زندانیان ضد امنیتی» و انعکاس فعالیتهای آنها آمده است: «بطوری که مشهود است حداقل نتایج حاصله از اقدامات معموله از جانب زنان مورد بحث در شماره بازگشتی انعکاس نامطلوبی است که در ذهن بازاریان متعصب مذهبی داشته و خواهد داشت، بعلاوه تاکنون به کرّات چنین مواردی اتفاق افتاده است، از سوی دیگر تجمع بانوان مذکور گویای آنست که اولاً این عناصر قبلا بنحوی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و در مورد تظاهرات مزبور اتخاذ تصمیم نمودهاند. ثانیاً زنان یادشده از جانب عدهای از عوامل ناراحت و محتملاً برانداز تحریک شدهاند. باتوجه به اینکه قبلاً نیز در مورد شرکت بانوان در فعالیتهای ضد امنیتی و کنترل اقدامات آنان مکرراً به آن ساواک مواردی اعلام شده است. علیهذا خواهشمند است دستور فرمایید با تجهیز کلیه امکانات موجود در زمینه آگاهی از چگونگی فعالیتهای زنان و دختران متعصب مذهبی اقدامات همهجانبه معمول و نتیجه را بموقع به این اداره کل اشعار دارند.»
بلافاصله ساواک طرحی برای مقابله با اینگونه اقدامات پیشنهاد میکند که براساس آن، «نظر به اهمیت موضوع و لزوم پیشبینیهای همهجانبه در جهت اجتماع و تظاهرات بانوان وابسته به زندانیان در محیط بازار و آگاهی به موقع از هرگونه اقدامات و فعالیتهای خانوادههای ضد امنیتی و شناسائی عاملین تظاهرات و خنثیسازی اقدامات آنان» دستورات اجرایی چندگانه ابلاغ میشود:
«1.بنحو مقتضی و با استفاده از کلیه امکانات موجود آموزشهای
لازم به کلیه همکاران در بازار پیرامون شناسائی بانوانی که به منزل آیتالله خوانساری
یا مسجد سید عزیزالله مراجعه و با اقدام به تظاهراتی در محیط بازارمینمایند داده شود.
2.ضمن تماس با کلانتریهای محل ترتیبی داده شود تا مامورین
گشت مترصد بوده و هنگام اجتماع و تظاهرات این قبیل بانوان مراتب را سریعاً به
کلانتری اطلاع تا از آن طریق چگونگی به ٱن ساواک اطلاع داده شود.
3.مسئولین و گردانندگان اصلی مساجد مهم بازار توجیه شوند تا در صورت تظاهر و اجتماع بانوان در این قبیل محلها مراتب را سریعا اطلاع دهند.
رئیس ساواک تهران-پرنیانفر»
همچنین ساواک اقدام به شناسایی و دستگیری زنان فعال در این
تظاهرات میکند. در سند دستور اداره کل سوم ساواک به ریاست ساواک تهران اینچنین
آمده است: « با توجه به اینکه در نظر است محرکین اصلی تظاهرات مورد نظر تحت تعقیب
قرار گیرند، خواهشمند است دستور فرمائید نتیجه اقدامات معموله را در مورد شناسائی
سایر عاملین تظاهرات مذکور همچنین تعیین آدرس محل سکونت آنان، در اولین فرصت به این ادارهکل اعلام نمایند.»
