در اربعین سال 1342 شمسی، در عراق حرکت‌هایی تدارك دیده شد به طوری که حساسیت ساواک را هم برانگیخت. به گزارش اسناد: «... تلگراف واصله از سفارت كبراى شاهنشاهى در بغداد مستند به اطلاع آیت‌الله خالصى نیز حاكى بود كه گویا مغرضین در نظر دارند در ایام اربعین در كربلا، تظاهراتى به راه اندازند، و احتمالا در مقابل سركنسولگرى شعارهایى بدهند. به منظور جلوگیرى از هرگونه اقدام مضر... در كشور عراق هم از طرف سفارت شاهنشاهى مراتب به سركنسولگرى كربلا و همچنین به وزارت امور خارجه عراق اطلاع داده شد تا مراقبت كامل به عمل آورند...»
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ طبق سنت معمول در جوامع اسلامى، پس از روز وفات، در سوم، هفتم و چهلمین روز فوت مراسم خاصى برگزار مى‌شود. با شکل‌گیری نهضت اسلامی و شهادت اولین شهدای آن در عاشورای 42، نخستین اربعین قیام اسلامی با ایام اربعین حسینی همزمان شد. روایت اسناد قیام 15 خرداد نشان می‌دهد که رژیم پهلوی به شدت از برنامه‌های انقلابیون برای اربعین 42 در بیم و هراس بوده و درصدد کنترل و مراقبت فضای سیاسی جامعه است.
چند روز قبل ساواك اقدامات و آمادگى خود را براى مقابله با حركت‌هاى مردمى به اطلاع دربار مى‌رساند و پیش‌بینى مى‌كند كه: «بازاریان تهران در نظر دارند اعتصاب بازار را به‌عوض اربعین، دو روز بعد از اربعین به عمل آورند، زیرا تصور مى‌كنند كه ممكن است در روز اربعین مخالفین آن‌ها در بازار دست به خرابكارى زده موجبات بازداشت عده‌اى از آنان را فراهم سازند...»
چندین گروه و جمعیت با انتشار اعلامیه‌هایى مردم را به یك اعتصاب عمومى و سراسرى دعوت كردند. نخست‌وزیر، طى بخشنامه‌اى به استانداری‌ها، فرمانداری‌هاى كل و دستگاه‌هاى امنیتى و انتظامى چنین نوشت: «ممكن است فردا اربعین و همچنین یكشنبه 23 تیرماه به مناسبت چهلم اشخاصى كه كشته شده‌اند ماجراجویانى قصد تولید اختلال و اغتشاش داشته باشند... به عموم مردم ابلاغ كنید اگر كسى تظاهر بكند از اخلالگران پانزده خرداد محسوب و جداً مورد تعقیب قرار خواهد گرفت...»
استانداران و فرمانداران طبق دستور، جلساتى مركب از رؤساى ساواك، شهربانى، ژاندارمرى و ارتش تشكیل دادند و راه‌هاى مقابله با مردم در چهلم شهداى پانزده خرداد را بررسى و پیش‌بینى‌هایى كردند؛ براى نمونه فرماندارى قم چنین گزارش كرد: «كمیته امنیت و اطلاعات شهرستان قم ساعت 8 صبح روز پنجشنبه 20/4/42 با حضور و شركت امضاءكنندگان زیر در فرماندارى تشكیل و در باب منظور این جلسه یعنى پیش‌بینى‌هاى لازم جهت حفظ انتظامات و جلوگیرى از بروز هرگونه عمل خلاف نظم و امنیت احتمالى در روز اربعین... مشورت و به شرح زیر اتخاذ تصمیم شد...
مذاكرات لازم براى استقرار مأمورین انتظامى در نقاط معین و تدابیر مقتضى براى سركوبى هر نوع اخلال و اعمال خلاف نظم به اتفاق‌آراء و موافقت كلیه اعضاء كمیته بوده است.»
دستگاه‌هاى دولتى به خوبى عمق نارضایتى و تنفر مردم از رژیم را مى‌دانستند، ازاین‌رو علیرغم تدابیر لازم و فراهم كردن امكانات وسیع براى مقابله با حركت‌هاى مردمى، باز هم واهمه داشتند: «با وجودى كه مراقبت‌هاى لازم را به عمل مى‌آوریم و به وظایف خود عمل خواهیم كرد، معذلك از اوضاع دهه آخر صفر در مشهد تا حدودى نگران مى‌باشیم...»
نگرانى مقامات به دلیل انتشار چند اعلامیه و اظهاراتى بود كه به‌دست مردم منتشر شد.
«... به‌طور صریح در تمام بازار تمام افراد به هم بازگو مى‌نمایند و قرار است براى چند روز متوالى تمام بازار به‌عنوان بازداشت آیت‌الله خمینى تعطیل شود و مقصد تا آزادى آیت‌الله [خمینى] خواهد بود. اخیراً تاریخ براى این‌كار تعیین نموده‌اند و قرار است براى انجام این كار اعلامیه‌اى صادر گردد، كه این اعلامیه به امضاء روحانیون و تجار بازار مى‌باشد. اگر توافق به عمل آید، روز اربعین 21/4/42 و در غیر این صورت 28 صفر [برابر با] 29/4/42 در نظر گرفته خواهد شد...»
به علاوه در عراق نیز حركت‌هایى براى چهلم شهداى پانزده خرداد تدارك دیده شد: «... تلگراف واصله از سفارت كبراى شاهنشاهى در بغداد مستند به اطلاع آیت‌الله خالصى نیز حاكى بود كه گویا مغرضین در نظر دارند در ایام اربعین در كربلا، تظاهراتى به راه اندازند، و احتمالا در مقابل سركنسولگرى شعارهایى بدهند. به منظور جلوگیرى از هرگونه اقدام مضر... در كشور عراق هم از طرف سفارت شاهنشاهى مراتب به سركنسولگرى كربلا و همچنین به وزارت امور خارجه عراق اطلاع داده شد تا مراقبت كامل به عمل آورند...»
اعتصاب چهلمین روز قیام پانزده خرداد در تمامى محافل مطرح بود. حتى بعضى افراد صحبت از تظاهرات و راهپیمایى گسترده‌اى داشتند كه با حضور علما و مراجعى كه از شهرستان‌ها به تهران آمده بودند، انجام خواهد شد: «... درباره تظاهراتى كه یك روز بعد از اربعین صورت خواهد گرفت، شنیده شده و گفته‌اند اگر قضایا آن‌روز حل نشود، در آن روز كه مصادف با چهلم شهداى 15 خرداد است از محل‌هاى مختلف دستجاتى به راه افتاده... كار را یك سره خواهند كرد و اضافه كرده‌اند این بار دست خالى نخواهند بود...»
در این ایام سران رژیم در نگرانى و اضطراب به‌سر مى‌بردند. از جمله شایعاتى كه در مورد اربعین و چهلم پانزده خرداد رواج داشت، «پشتیبانى ارتش از تظاهركنندگان» بود. طبعاً دستگاه‌هاى اطلاعاتى و امنیتى مى‌بایستى به كلى آن را رد مى‌كردند، زیرا وجود چنین شایعاتى موجب بى‌ثباتى بیشتر اوضاع سیاسى و تقویت مخالفان مى‌گشت. همچنین شایعه برگزارى مراسم در مزار تعدادى از شهداء در قبرستان «مسگرآباد» بود، ولى به دلیل احتمال درگیرى و كشتار تعداد دیگرى از مردم، منتفى شد.
«... عده‌اى در نظر دارند شب چهلم كشته‌شدگان 15 خرداد 42 به سرخاك به مسگرآباد بروند. معمم‌ها در مساجد گفته‌اند وقایع 15 خرداد باید به نام قیام علماء در تاریخ ثبت شود، زیرا كه علما براى اصلاح مملكت و آب و خاك قیام كرده... ممكن است در این روز هم عده‌اى به رگبار مسلسل بسته شوند و عده‌اى زن و بچه بى‌گناه دیگر بدون سرپرست بمانند.»
این اسناد نشان می‌دهد بهره‌گیری از فضا و ظرفیت اربعین حسینی در سال 42 بعد از تجربه قیام 15 خرداد که همزمان با ایام محرم بود، رژیم پهلوی را به شدت بیمناک کرده بود.
