قیام عمومی ۱۲ آبان مردم آمل و بابل / اوج‌گیری تظاهرات انقلابی با تشییع شهدا
مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آبان
ماه سال 1357 نقطه عطف مبارزات مردم ایران در شهرهای مختلف بود. در این بین شهر های آمل و بابل جزو شهرهایی بودند که پیشتاز برپایی تظاهرات بودند. رژیم پهلوی نیز عاجز از هرگونه
سیاستی توان ایستادگی در برابر خواسته‌های به حق مردم را نداشت. در نوشتار حاضر به
بررسی تظاهرات مردم انقلابی آمل پرداخته شده است که در 12 آبان 1357 کلید می‌خورد.
آتش
انقلاب مردم بابل با شهادت نصیرایی شعله‌ورتر شد. ظهر دوازدهم آبان حدود پنج تا ده
هزار نفر از مردم بابل به اتفاق روحانیون شهر پیکر شهید نصیرایی را از بیمارستان
شاهپور بابل تا گورستان گلد محله تشییع کردند. در مسیر تشییع جنازه، عباس فلاحی،
یکی از دبیران آموزش و پرورش به سخنرانی پرداخت و فریاد برآورد: «ما تا سرنگونی رژیم
پهلوی آرام نخواهیم نشست و تا سینه‌های ما هدف گلوله قرار نگیرد از اقدامات خود
دست بر نخواهیم داشت و تا آخرین قطره خونی که در بدن داریم پایداری خواهیم نمود.
ما حکومت اسلامی به رهبری امام خمینی را می‌خواهیم».
پس
از او یکی دیگر از دبیران سخنرانی کرد و خواستار اتحاد دو شهر آمل و بابل شد و
اعلام کرد: «ما فردا 1357/8/13 را عزای عمومی اعلام می کنیم». وی همچنین از جمعیت
حاضر خواست از اقدامات تخریبی و آتش‌سوزی خودداری نمایند و گفت که بر اساس اطلاعات
به دست آمده مأموران ساواک مأموریت دارند ایجاد آتش‌سوزی کنند. در گورستان شهر نیز
همین دبیر اعلامیه جامعه روحانیت بابل را قرائت کرد و گفت: «مأموران شهربانی گفته‌اند
ما فقط حفاظت مساجد و ادارات را به عهده می‌گیریم، بنابراین ما نیز برای پاسداری
از شهر و برقراری نظم پاسدار گمارده‌ایم».
پس
از او یکی از روحانیون با مردم سخن گفت و از آنان خواست آرامش خود را حفظ کنند و
از اعمال خشونت خودداری نمایند. اما مأموران رژیم اراده‌ای برای پایان دادن به
خشونت و خونریزی نداشتند. در همین حین سربازان به مردم عزادار هجوم آوردند و به
دنبال درگیری با آنان اقدام به تیراندازی کردند و جوان ۱۸ ساله‌ای به نام «صمد صالحی»
را با گلوله‌ای که به گلویش نشاندند به شهادت رساندند و چهار نفر دیگر را نیز زخمی
کردند. محمدجعفر شیرافکن دانشجوی ۲۲
ساله مدرسه عالی بابلسر از ناحیه شکم مورد اصابت گلوله واقع شد، علی کرم احمدعلیزاده
۲۳ ساله از ناحیه پشت و
عباسعلی صالح طبری آهنگر ۲۵
ساله از ناحیه پا مورد هدف قرار گرفتند و سه تن از این مجروحان هستند.
۱۲ نفر دیگر نیز در این درگیری
مجروح شدند که بلافاصله توسط مردم از صحنه خارج و در منازل بستری شدند. پس از این
حادثه مردم دست به تظاهرات عظیمی زدند و با شعار «هموطن به پا خیز، برادرت کشته
شده، دیگر مردم را نیز به تظاهرات فراخواندند. همایون‌فال، دادستان بابل، مأموران
انتظامی را مقصر اصلی حوادث امروز دانست. در همین روز رئیس شهربانی بابل در تماسی
با ریاست شهربانی استان اعلام کرد که قادر به کنترل شهر نیست. رئیس شهربانی استان
نیز در پاسخ گفت: «رئيس شهربانی آمل به مدت ۲۱ روز با تمام اغتشاشاتی که
در شهر آمل رخ داده به وظایف خود عمل کرده ولی شما پس از دو روز می‌گویید قادر به
انجام وظیفه نیستید». پس از این مکالمه رئیس شهربانی بابل به مرکز استان احضار شد
و معاون شهربانی ساری به طور موقت سرپرستی شهربانی بابل را به عهده گرفت.
نماینده
استاندار مازندران نیز خود را به بابل رساند و آیت‌الله تقوی و جمعی از روحانیون و
معتمدان محلی را برای مذاکره و گفتگو با استاندار به ساری برد. بهادری، استاندار
مازندران در این جلسه از وقایع اخیر بابل ابراز تأسف کرد و یکی از مذهبیون اعلام
کرد که اخلالگری‌های شهر بابل توسط رئیس ساواک بابل کارگردانی شده است. وی همچنین
خواستار برکناری هفت نفر از پاسبان‌های شهربانی و رئیس اطلاعات و امنیت بابل شد.
صبح
روز سیزدهم آبان یکی از بزرگ‌ترین راهپیمایی‌های شهر بابل در جریان تشییع جنازه
دانش‌آموز شهید سید صمد صالحی شکل گرفت. به نوشته روزنامه رستاخیز حدود شصت هزار
نفر از اهالی بابل، آمل، امیر کلا، بابلسر، فریدونکنار و محمودآباد پیکر این شهید
را از بیمارستان شاهپور تحویل گرفتند و در حالی که لباس آغشته به خون او را بر
فراز جمعیت به حرکت در آورده بودند و به سینه‌زنی در عزای وی می‌پرداختند، مسافت شش
کیلومتری بابل تا روستای «زی کلا آخوی»، زادگاه شهید را به مدت پنج ساعت و در زیر
باران شدید طی کردند تا در مراسم خاکسپاری این شهید شرکت کنند.
مراسم
بزرگداشت شهید ابوالقاسم نصیرایی نیز بعد از ظهر همین روز با شرکت قریب به ۲۰۰۰ نفر از طبقات مختلف مردم و
همچنین استاندار و دادستان استان مازندران، در مسجد کاظم بیک شهر بابل برگزار
گردید. در این مجلس شیخ محمدجواد حجتی به منبر رفت و در قسمتی از سخنرانی خود با
تأکید بر اینکه طرفداران حق همیشه پیروز هستند، همانگونه که انبیاء الهی در مقابل
قدرتمندان زمان خود پیروز می‌شدند، از امام خمینی تجلیل کرد و قطعنامه‌ای را به
این شرح قرائت کرد که 6 مورد از خواسته‌های انقلابیون در آن تصریح شده بود: 1) انحلال سازمان امنیت 2) تحویل یکی از مأموران
شهربانی بابل به مردم بابل 3) آزادی زندانیان سیاسی 4) عدم دخالت پلیس در مجالس
ختم 5)لغو مجوز کسب مشروب‌فروشی‌ها 6) آزادی 4 تن از دستگیر شدگان حوادث اخیر.
وی
همچنین در پایان سخنرانی خود رو به استاندار مازندران کرد و گفت: «فرماندار جدید
بابل، فرماندار سابق آبادان می‌باشد و در صورت صحت عزل وی را خواهانم»، استانداز
نیز اظهارات او را تأیید کرد و مراسم در ساعت 18:30 پایان یافت.
