مروری بر خدمات اجتماعی شهید آیتالله مدنی در همدان
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی- سیدمحمدجواد قربی؛ شهید محراب آیتالله سید اسدالله مدنی در طول فعالیت های سیاسی و اجتماعی خود، از تمامی ظرفیتهای خود و مردم برای آبادانی، توسعه اجتماعی و رشد فرهنگی و تعالی شهروندان بهره گرفت که در این نوشتار، به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.
صندوق قرضالحسنه مهديه همدان سال 1350 با همکاري و حمايت بزرگاني همچون آيت‌الله آخوند ملاعلي همداني و شهيد محراب آيت‌الله مدني با سرمايه‌گذاري قبض‌هاي 10 ريالي بنيان نهاده، ثبت و تأسيس گرديد.
غلامعلی شعبانلو در خصوص نحوۀ ساخت مسجد مهدیه توضیح می‌دهد: «مسجد مهدیه در خیابانی که تقریباً منتهی میشد به باغهای همدان قرار داشت و برخی از مشروب‌فروشی‌ها در این خیابان بودند؛ شهید مدنی تصمیم گرفتند با ساخت این مسجد از فعالیت آن‌ها جلوگیری کنند، لذا زمینی خریداری شد و حاج قاسم همدانی، البته اگر این نام درست به یادم مانده باشد چراکه سنم پایین بود و این‌گونه به خاطر دارم که حاج قاسم در تهران زندگی میکرد و به همدان آمد و دید که زمین کوچکی را برای ساخت مسجد در نظر گرفته‌شده، همان‌جایی که هماکنون درمانگاه مهدیه قرار دارد، لذا زمین روبهروی آن را خریداری کردند و مسجدی از خشت و گل در آنجا ساخته شد؛ البته هماکنون به یک مسجد آجری زیبا تبدیل شده است.... در ساخت مجموعه مهدیه و کارهای عام‌المنفعه پیش‌قدم شدند. در خیابان باباطاهر پشت مسجد میرزا داوود مؤسسه قرضالحسنه را راه‌اندازی کردند که در ابتدا ساختمان کوچکی بود، اما به دلیل نیت خالص ایشان این مؤسسه توسعه یافت و سالیان طولانی است که مردم همدان از این مؤسسه بهره‌مند می‌شوند.»[1]
ایدۀ اولیه ایجاد مؤسسه دارالایتام مهدیه همدان در سال 1349 و در پی دیدار آقای حاج سیدجواد حجازی از انجمن انصارالحجه شهر مشهد و با هدف حمایت و سرپرستی ایتام محروم و مستمند شهر همدان شکل گرفت. این مؤسسه با همراهی تعدادی از متدینین و معتمدین همدان در سال 1351 تأسیس و در مورخه19 /5 /1359 تحت شماره 29 و به نام مؤسسه انجمن انصارالحجه همدان به ثبت رسید. حضور آیتالله مدنی در زمره یکی از اعضا هیئت مؤسس و هدایتهای فکری و معنوی وی، توان خدمتگذاری به ایتام را چند برابر ساخته بود.
تأسیس صندوق‌های قرضالحسنه و تعبیۀ صندوق‌های دیگری در بازار، جهت وجوه شرعی بازاریان، از دیگر اقدامات آیتالله مدنی بود. ایشان از طریق وجوهات شرعی و جمع‌آوری امور خیریه در همدان برای تأمین منابع مالی فعالیت‌های سیاسی و مذهبی و حمایت از نهضت انقلابی با تهیه صندوق‌هایی برای این امر در مناطق مختلف اقدام کرد. ساواک نگران از اینکه این منابع مادی به نجف ارسال گردد و برای تقویت امور مالی آیتالله خمینی(ره) مؤثر گردد، واکنش نشان داد.
راه‌اندازی صندوق مهدیه یکی از اقدامات آیتالله مدنی در این راستا است. از سال 1338 یعنی تأسیس غیررسمی صندوق تا سال 1348 افراد خیر مبالغی را به صندوق هدیه می‌کردند و صندوق نیز بر اساس شناخت و معرفی معتمدین به افراد وام قرضالحسنه می‌داد. سرانجام در سال 1351 صندوق قرضالحسنه مهدیه به‌طور رسمی به ثبت رسید و در حجره‌ای پشت مسجد میرزا داوود در خیابان باباطاهر مشغول فعالیت شد.[2]
سیدکاظم برقعی خاطره‌ای دربارۀ تشکیل و تأسیس کتابخانه مهدیه نقل می‌کنند و به نقش شهید آیتالله مدنی در برپایی این نهاد فرهنگی اشاره می‌کنند: «با واسطه آشنایی شهید مدنی با انتشاراتی تهران کتابهایی به امانت میآوردیم و در قفسه‌های کتابخانه چیده میشد. شهید مدنی در منبر خود می‌گفتند که برای شکل‌گیری کتابخانه کتاب بخرید که خود من چند تا را خریداری کرده‌ام و هدیه کردم به کتابخانه.... بعد از منبر ایشان مردم این کتابها را خریداری کردند و این‌گونه کتابخانه مهدیه تشکیل شد و قریب دو ماه تعداد کتابها به 1000جلد رسید... ایشان در این‌گونه موارد پیش‌قدم بودند.»[3]
پی‌نوشت‌ها:
1- مصاحبه با غلامعلی شعبانلو.
2- مهری احمدی، زیست‌نامه آیتالله سیداسدالله مدنی از سال 1342 تا 1360، پایاننامه کارشناسی‌ارشد رشته تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی(ره)،1396، صص46-45.
3- مصاحبه با سیدکاظم برقعی.
