مشروح کامل آئین معرفی و بررسی کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی(ره)»

به گزارش روابط عمومی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، همزمان با دهه فجر و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، آئین معرفی و بررسی کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی(ره)» در مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگزار شد.

در این نشست، دکتر مرتضی میردار مشاور رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ دکتر رشید جعفرپور استاد دانشگاه و رئیس بسیج اساتید وزارت علوم؛ استاد قاسم تبریزی سندپژوه و تاریخنگار؛ دکتر سجاد چیت فروش عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) و دکتر محمدرضا اخضریان استاد دانشگاه تهران حضور داشتند.

وی تصریح کرد: به نظر من از سال 1320 تا سال 1332، دوره‌ای است که شاهد اندیشه‌های تمدنی حضرت امام هستیم. در این دوره همچنین نگاه ضد طاغوتی امام نیز در اندیشه فکری ایشان قابل ملاحظه است. در این دوره، حاکمیت طاغوت بسترهایی را برای معاندین مذهب فراهم کرده بود.

میردار در رابطه با منظومه فکری امام افزود: به طور کلی منظومه فکری امام را می‌توان در نامه ایشان به علی محمد وزیری مشاهده کرد که این نامه متاسفانه کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. در این مکتوب به خوبی روش حکومت داری و شیوه‌ اداره حکومت توسط امام را می‌بینیم. در اندیشه امام، کسی که صالح نیست نمی‌تواند حکومت داری کند. امام می‌گوید تا کسی خودسازی نکرده باشد نمی‌تواند حکومت داری کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در اندیشه الهی، حکومت باید استقلال سیاسی و استقلال اقتصادی داشته باشد و در مقابل آن، حکومت طاغوت است که حکومتی وابسته است.

میردار یادآور شد: حضرت امام می‌گوید، قیام باید الهی و در مسیر خدا باشد. در اندیشه و افکار و آراء امام، مهم ترین مسئله‌ای که وجود دارد این است که انسان‌ها به یک اطمینان و و اعتماد که قرآن و پیام الهی به آن وعده می‌دهد برسند و ما اندیشه‌های امام را از این نظر الهی و روش انبیاء می‌دانیم.

سپس استاد قاسم تبریزی به سخنرانی پرداخت و گفت: در بحث امنیت، ما دو بخش داریم یکی بحث انسان شناسی است که با دنبال کردن روش و سیره انبیاء و آنچه که در قرآن آمده به شناخت آن دست پیدا می‌کنیم. بحث دیگر به امنیت سیاسی جامعه اسلامی برمی‌گردد که ما در چه دورانی زندگی می‌کنیم و سیستم‌های اطلاعاتی جهان به چه شکلی به خیانت، تعدی و تجاوز به حقوق انسان ها مشغولند؟

این تاریخنگار ادامه داد: غرب از زمان قاجار با فرستادن جاسوس هایی در قالب شخصیت‌های ایران دوست یا پژوهشگر و یا با دیگر عناوین موفق شد در 3 قرن گذشته در همه اقشار کشور نفوذ کند.

وی با اشاره به روش های امنیتی امام خمینی به منظور مقابله با این جریانات جاسوسی و مخرب گفت: یکی از روش‌های امام برای مقابله با این جریانات پنهان‌کاری یعنی امنیت گفتار بود؛ یعنی امام تصمیم‌گیری‌ها را به کسی نمی‌گفتند و به همه اطلاع نمی‌دادند؛ به طوریکه یکبار حاج آقا مصطفی به امام می‌گوید چرا ما را در جریان کارها قرار نمی‌دهید؟ نکند به ما اعتماد ندارید؟ چرا برخی نامه‌ها را به آیت‌الله محلاتی و برخی را به دیگری می‌دهید؟ و ما را در جریان جزئیات قرار نمی‌دهید؟ حتی امام زمانی که در نجف تبعید بودند، هنگامی که نامه‌ای می‌نوشتند در آن اسم اشخاص را قید نمی کردند و این را به صورت مخفی انجام می‌دادند و با استفاده از این روش ساواک را فریب می داد. همچنین امام در پاریس هم در گفتگو با بسیاری از خبرنگاران، تصمیمات آینده خود را بیان نمی‌کردند و حفاظت گفتار را به کار می‌گرفتند.

در بخش دیگری از این نشست، سید محمدجواد قربی، نویسنده کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی (ره)» از طریق ارتباط تصویری صحبت کرد. وی بیان داشت: دغدغه امنیت برای جامعه انسانی مقوله‌ای همیشگی است و نظام‌های سیاسی همواره مترصد ارتقاء امنیت سرزمینی و آرامش شهروندان هستند. توسعه مطالعات امنیتی در دهه‌های اخیر و تلاش محققان روابط بین‌الملل منجر به نظریه پردازی در حوزه امنیت شد تا جایی که مکاتب مختلف نظری تلاش کردند وجوه مختلف حیات جامعه را در مطالعات امنیتی مورد توجه قرار دهند.

نویسنده کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی» ادامه داد: در این کتاب تلاش شده تا با رجوع به افکار و اندیشه امام خمینی(ره)، خوانشی از امنیت انسانی در گفتمان انقلاب اسلامی ارائه شود و این مسئله برای اولین بار در مراکز تحقیقاتی ایران اتفاق افتاده است. البته در زمینه امنیت از دیدگاه حضرت امام آثار متنوعی در حوزه کتاب، مقاله و پایان‌نامه منتشر شده است، ولی در این کتاب، برای اولین بار، دیدگاه امام خمینی(ره) در حوزه‌های هفت گانه امنیت شهروندان و راهبردهای توانمندسازی آنها تبیین شده است. به عبارتی، برخی از مباحث نظیر امنیت سیاسی، امنیت فرهنگی و برخی مولفه‌های امنیت اقتصادی در آثار پیشین منتشر شده بود اما در این اثر، مطالب بدیعی در دیدگاه های امام استخراج و تبیین شده است.

قربی یادآور شد: این کتاب دستاوردهایی داشته است و از جمله آنها این‌که؛ نگرش موسع امام خمینی(ره) به امنیت را نشان می دهد، راهبردهای توانمندسازی فرد و جامعه برای ارتقاء امنیت چندگانه را از منظر تشریح می کند؛ خوانش نوینی از مسئله راهبردی «ابعاد امنیتی در نظام‌های سیاسی ارزشمدار» را از دیدگاه یک رهبر دینی ارائه می کند؛ یک چارچوب‌سازی مفهومی از امنیت موسع در مطالعات امنیتی ایران ارائه کرده است؛ با رجوع به مطالعات امنیتی در گفتمان امینی امام و استعانت از پژوهش‌های محققان دیگر، مسئله و دغدغه جدیدی را براساس اندیشه، افکار و مواضع یک رهبر دینی و سیاسی تبیین کرده است که نشان دهنده امکان خوانش و بازخوانی افکار رهبران با توجه به نیازهای جدید افراد و دولت‌ها است.

دکتر سجاد چیت فروش، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) نیز در این برنامه سخنرانی کرد و گفت: وقتی بحث امنیت پیش می‌آید نخستین مسئله‌ای که به ذهن انسان خطور می کتد، دوری از خطر و تهدید است. اگر بخواهیم امنیت را بسط دهیم باید در دو حوزه سلبی و ایجابی درباره آن صحبت کنیم. سلبی یعنی نبود خطر و تهدید و بعد ایجابی آن هم به معنی تامین آسایش برای انسان و اجتماع است. 

مدیر گروه اندیشه سیاسی مرکز اسناد انقلاب اسلامی ادامه داد: امنیت انسانی که مد نظر ما در این کتاب بوده و هدف اصلی حمایت بنده برای چاپ این کتاب در سال‌های گذشته به آنجا بر‌می‌گشت که این امنیت انسانی که ما از آن صحبت می‌کنیم چطور می‌تواند در وجوه مختلف اقتصاد و سیاست و فرهنگ و حتی بهداشت بسط پیدا کند؟

چیت فروش تصریح کرد: اگر بخواهیم به طور خلاصه و کلیدی امنیت را تعریف کنیم باید بگوییم امنیت به دنبال حفاظت از اصل انسانیت است. انسان هم نیازهای مادی دارد و هم نیازهای معنوی دارد و این امنیت انسانی که مد نظر ماست هم باید نیازهای مادی انسان را تامین کند و هم نیازهای معنوی آن را تامین نماید. 

وی گفت: حضرت امام با مبنای فلسفی سراغ حکومت اسلامی رفتند. اولین نکته مهمی که در رابطه با ظرفیت‌های انسانی مطرح می‌شود در نظر گرفتن تمام ابعاد انسانی است. در اندیشه حضرت امام برای پیشرفت انسان نمی‌شود فقط بعد مادی و یا معنوی انسان را در نظر گرفت. در اندیشه سیاسی نمی‌توانیم مثلا فقط بعد اقتصادی را ببینیم و به سیاست و فرهنگ و... توجه نداشته باشیم. این نکات خیلی مهم است که بحث‌های امنیت انسانی در حکومت اسلامی را فراهم می‌کند. نکته دوم و مهم از نظر من این است که شما به هر طریقی نمی‌توانید ظرفیت‌های انسان را رشد بدهید. بعنوان مثال اگر از جنبه اقتصادی رشد کنیم ولی استقلال سیاسی نداشته باشیم، آن رشد اقتصادی هم بیهوده خواهد بود. اقتصاد باید از طریق صحیح خودش رشد کند. اقتصاد و سیاست رابطه کامل دارند. حضرت امام معتقد بودند که امکان ندارد حکومت طاغوتی باشد و پیشرفت حاصل شود. 

چیت فروش ادامه داد: در منظومه فکری حضرت امام باید تمام ابعاد اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... با یکدیگر رشد کنند. حضرت امام نه تنها نسبت به حکومت این دید را داشتند، بلکه به دین هم اینگونه نگاه می‌کردند و معتقد بودند دین هم باید در تمامی ابعاد انسان را به تعالی بر ساند. هر دین نمی‌تواند این ویژگی ها را داشته باشد. حضرت اما تأکید داشتند که دین باید در عرصه سیاسی باشد. قرآنی که در طاقچه‌ها قرار دارد نمی‌تواند امنیت را تأمین کند. حضرت امام معتقد بود که حکومت اسلامی قرآن ها را از طاقچه جمع کرد و وارد اجتماع کرد. این حرکت حکومت اسلامی و انقلاب اسلامی از تمایزات واضح بین جمهوری اسلامی و طاغوت است.

در پایان این مراسم، حاضرین ضمن رونمایی از کتاب، عکسی به یادگار ثبت کردند. گفتنی است کتاب «امنیت انسانی از دیدگاه امام خمینی(ره)» تازه‌ترین اثر مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. این کتاب بر آن است تا با سیری در اندیشه حضرت امام خمینی(ره)، مقوله «امنیت انسانی» را در منظومه فکری بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بررسی کند.