جزئیاتی از قیام مردم تبریز در 29 بهمن 56/ شهادتی که جرقه قیام بود!/ روزی که تبریزی ها یاد شهدای قم را زنده کردند

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ قیام مردم تبریز در 29 بهمن ماه 1356، از نقاط عطف تاریخ انقلاب اسلامی است. آیت الله محسن مجتهد شبستری، در کتاب خاطرات خود که به تازگی از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است در باره قیام 29 بهمن تبریز می گوید:

راهبری روحانیت تبریز

در 29 بهمن 1356 رهبری انقلاب در آذربایجان به عهده­ آیت‌­الله قاضی طباطبایی بود. ایشان نماینده­ امام(ره) در تبریز بود. علمای دیگری راه امام(ره) را به‌طور جدی و با صراحت نمی‌­پوئیدند ولی در واقعه­ 29 بهمن فعال بودند و همکاری می‌­کردند. برای برگزاری چهلم شهدای قم، اعلامیه‌ای مشترک منتشر شد که آیت­‌الله قاضی، آیت‌الله حاج میرزا حسن انگجی، آیت‌الله شیخ عبدالحسین غروی و چند نفر دیگر از علما آن را امضا کردند. در این اعلامیه مردم را برای اربعین شهدای قم به مسجد حاج میرزا یوسف آقا مجتهد همان مسجد «قزلّی» که در اول بازار تبریز قرار دارد، صبح روز 29 بهمن فراخوانده بودند.

اهانت رئیس شهربانی رژیم شاه به شعائر اسلامی

روز 29 بهمن به دستور شهربانی تبریز درب مسجد را بسته بودند تا مراسم برگزار نشود. مردم در مراجعه به مسجد با درب بسته مواجه شدند. سرهنگ حق­‌شناس رئیس شهربانی نیز شخصاً در آنجا حضور یافته بود و بر امور نظارت می­‌کرد. در این میان جوانی به نام محمد تجلی به نزد سرهنگ حق‌شناس می‌­رود و به او می‌گوید: چرا درب مسجد را بسته­‌اید؟ سرهنگ حق‌­شناس جسارت می­‌کند و می‌­گوید: در طویله باید بسته باشد. با شنیدن این پاسخ، آن جوان بدون اسلحه به سرهنگ حق‌شناس حمله کرده و می‌خواست با وی گلاویز شود که سرهنگ بی‌درنگ کلت خود را می‌­کشد و او را شهید می‌کند.

شهادتی که جرقه قیام بود

مردم جنازه­ محمد تجلی را بر روی دستانشان برمی‌دارند و به خیابان می‌­روند و از همین‌جا تظاهرات گسترده­ ای برپا شده و هر دم به جمعیت تظاهرکنندگان افزوده می‌شود. بر اثر گسترش جمعیت راه‌­ها مسدود می­‌شود و مردم به مشروب‌­فروشی‌­ها و سینماها حمله می­‌کنند و دفتر حزب رستاخیز و مشروب‌­فروشی‌ها را آتش می‌زنند و در درگیری با جلادان شاه سیزده نفر دیگر شهید می‌شوند و شهر به حالت تعطیل درمی‌آید. با رسیدن خبر قیام مردم تبریز به تهران، بی­‌درنگ رئیس شهربانی و استاندار آذربایجان عوض می‌شوند.

روزی که تبریزی‌ها شاه را رسوا کردند

واقعه­ 29 بهمن تبريز وضع را عوض می‌کند و تأثيرگذار واقعی می‌­شود؛ شاه مي‌خواست بر روی فاجعه­ قم پرده‌ای بکشد تا معلوم نشود ولي مراسم چهلم در تبريز سبب شد که هم فاجعه­ قم و هم قیام­ و شهدای جديد تبریز اسباب رسوايی بيشتر رژيم سلطنتی ‌شود و انقلاب را شکوفا ‌نماید. مراسم چهلم شهدای تبریز در یزد و در پی آن چهلم شهدای چند شهر دیگر انقلاب را شکوفا کرد بلکه به پیروزی رساند.

منبع: خاطرات آیت‌الله محسن مجتهد شبستری، مرکز اسناد انقلاب اسلامی