به گزارش روابط عمومی مركز اسناد انقلاب اسلامی، آئین امضای تفاهمنامه همکاری بین ارتش جمهوری اسلامی ایران و مرکز اسناد انقلاب اسلامی با حضور امیر دریادار حبیب‌الله سیاری رئیس ستاد و معاون هماهنگ‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران و حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی رئیس هیئت امناء و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگزار شد.
در این جلسه همچنین امیرسرتیپ محمد اکرمی‌نیا معاون هماهنگ‌کننده سازمان عقیدتی سیاسی آجا، امیر سرتیپ شاهین تقی‌خانی معاون فرهنگی و روابط عمومی ارتش جمهوری اسلامی ایران، دکتر جواد منصوری مشاور رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی، دکتر حمیدرضا ملک‌محمدی معاون پژوهشی مرکز و مدیر پژوهشکده مطالعات تاریخ انقلاب اسلامی، آقایان علی فولادی معاون اسناد و تاریخ شفاهی مرکز، محمدرضا هراتی معاون مرکز و مدیرعامل موسسه فرهنگی هنری و محمدهادی مقیم خانی معاون برنامه‌ریزی و پشتیبانی مرکز حضور داشتند.
توجه امام بر مقوله تاریخنگاری
در ابتدای این جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی رئیس هیئت امناء و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی عنوان کرد: مرکز اسناد انقلاب اسلامی از سال 1359 با اشاره و هدایت حضرت امام خمینی(ره) فعالیت خود را آغاز کرد. این مرکز ابتدا در قم واقع شده بود و سپس به تهران منتقل شد. حضرت امام(ره) از همان بدو تاسیس این مرکز تاکید داشتند از آنجا که این نهاد وظیفه تدوین تاریخ انقلاب اسلامی را برعهده دارد، نباید به نهاد و یا دولتی وابسته باشد. ایشان تصریح کردند که نباید تاریخ توسط نهاد قدرت نوشته شود. لذا بر استقلال این مرکز تاکید داشتند.
حجت‌الاسلام پورمحمدی با اشاره به فعالیت‌های مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفت: تاکنون میلیون‌ها سند از مراکز امنیتی، نظامی، انتظامی و سیاسی جمع‌آوری شده است، انتشار بیش از 1300 عنوان کتاب، ضبط و ثبت خاطرات شخصیت‌های اثرگذار که بسیاری از آنها اکنون در قید حیات نیستند، بخشی از فعالیت‌های مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. این مرکز همچنین یکی از غنی‌ترین کتابخانه‌های تخصصی تاریخ معاصر را در خود جای داده است.
تلاش برای ارائه خدمات به محققین و پژوهشگران
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفت: علاوه بر جمع‌آوری اسناد، یکی از مهمترین وظایف مرکز اسناد انقلاب اسلامی حفظ و نگهداری از اسناد و سپس ارائه آن به پژوهشگران و محققان است. ما با استفاده از یک سیستم هوشمند و حرفه‌ای که کاملا بومی و وطنی است، اطلاعات اسناد صوتی و تصویری را به متن تبدیل کرده‌ایم تا بستر و امکان دسترسی آسان برای محققان فراهم شود.
حجت‌الاسلام پورمحمدی با اشاره به برهه‌های مهم تاریخی ازجمله کودتای سوم اسفند 1299 و جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران، به تاثیر اسناد و مدارک نهادهای نظامی و ازجمله ارتش در فهم وقایع تاریخی تاکید کرد و گفت: برای تدوین تاریخ نیاز داریم تا از اسناد و مدارک مراکز نظامی ازجمله ارتش استفاده کنیم تا تاریخ را غنی‌تر بنگاریم.
ضرورت تدوین تاریخ پرافتخار دفاع مقدس
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی با یادآوری نقش ارتش در تاریخ 8 سال جنگ تحمیلی گفت: دفاع مقدس از دوره‌های افتخارآمیز تاریخ ایران است. خوشبختانه فرزندان این ملت که در گام اول در ارتش جمهوری اسلامی مستقر شدند و نیز رزمندگان اسلام در سپاه، بسیج و نیروهای مردمی، لحظات پر افتخاری را در تاریخ این مرز و بوم خلق کردند. ما وظیفه داریم این دوره تاریخی را به خوبی بازنمایی کرده و در بازگویی این افتخارات و مجاهدت‌ها، اهتمام داشته باشیم.
حجت‌الاسلام پورمحمدی یادآور شد: خوشبختانه مرکز اسناد انقلاب اسلامی از پیشتازان عرصه تاریخنگاری انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است. ما تاریخ جنگ را به صورت روزشمار، از چند ماه قبل از شروع جنگ، بررسی و در قالب کتاب منتشر کرده‌ایم. فضای پشت جبهه، مسائل داخلی جبهه‌های نبرد و ابعاد بین‌المللی در این آثار مورد توجه قرار گرفته است. تاکنون بیش از هفتاد جلد کتاب در این حوزه منتشر و 15 جلد نیز زیر چاپ و آماده انتشار بوده و 25 جلد دیگر در دست پژوهش است. این مجموعه غنی در واقع یک دایرةالمعارف جنگ است که گنجینه قابل توجه و ارزشمندی است.
ایشان ادامه داد: اگرچه دستاوردهای این همکاری مشهود است، اما نیاز به برداشتن گام‌های بلندتری داریم. امضای این تفاهمنامه بدین منظور است که بتوانیم فعالیت‌های منظم‌تر و گسترده‌تری صورت دهیم.
اهمیت سند در مطالعات تاریخی
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی با اشاره به اهمیت سند در مطالعات تاریخی خاطرنشان کرد: بسیاری از اسناد که در اختیار ارتش است و سند راکد به شمار می‌آید، در مراکزی مثل مرکز اسناد انقلاب اسلامی، این اسناد «جاری» بوده و جنبه علمی و پژوهشی دارد. با این همکاری، می‌توانیم این اسناد را در دسترس محققان قرار دهیم و با استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته که حجم قابل توجهی از اطلاعات را در خود ذخیره می‌کند، این اطلاعات را در اختیار دانشجویان و تاریخ‌پژوهان قرار دهیم. اسناد پیش از انقلاب همه از حالت طبقه‌بندی خارج شده و ما منع قانونی برای انتشار آنها نداریم. همین موضوع خارج کردن اسناد از حالت طبقه‌بندی، یک کار حرفه‌ای و زمان‌بر است.
تاریخ هویت ملت‌هاست
حجت‌الاسلام پورمحمدی افزود: تاریخ هویت ملت‌هاست. توجه به تاریخ، بازیابی سرمایه ملی است. و اتکای ملی هر ملتی به فهم تاریخ آن سرزمین است و اگر ما بتوانیم تاریخ را صحیح و مستند در دسترس فرزندانمان قرار دهیم، یک احساس غرور و یک تشخص ملی را به نسل امروز هدیه داده‌ایم و این موضوع اهمیت بسیاری دارد. باید کمک کنیم تا نسل جدید این میراث گرانبها را به نسل آینده منتقل کند.
ایشان با اشاره به تلاش مغرضان در تحریف تاریخ عنوان کرد: امروزه تحریف تاریخ به راحتی صورت می‌گیرد؛ معاندین با کنار هم گذاشتن چند سند، به تحریف تاریخ دست می‌زنند و ما باید در مواجهه با این اقدامات هوشیار باشیم.
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی تصریح کرد: یکی از مهمترین مبانی درسی در کشورهای پیشرفته، درس تاریخ است. شیوه انتقال تاریخ نیز بسیار اهیمت دارد و تاریخ، باید به زبان همان نسلی نوشته شود که مخاطب آن هستند تا از مطالعه آن خسته نشوند.
رئیس مرکز اسناد با تاکید بر ضرورت کار هنری در انتقال مفاهیم تاریخی گفت: در مذاق نسل جدید دیگر گزارش تفصیلی و تاریخنگاری مطول جذابیت ندارد. برای افکار عمومی یک سند، یک عکس، یک قطعه فیلم کوتاه، جذابیت بالا و اثرگذاری بیشتری دارد.
لزوم همکاری مرکز اسناد انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران
سپس امیر دریادار حبیب‌الله سیاری با اشاره به رسالت مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفت: همکاران شما اقدامات بسیار وسیع و گسترده‌ای انجام داده‌اند. ما در ارتش جمهوری اسلامی این آمادگی را داریم تا این همکاری را ادامه دهیم و بتوانیم هم از دانش و هنر این مجموعه عظیم استفاده کنیم و هم اسناد بسیار ارتش را که برای بسیاری ناشناخته مانده، به بهره‌برداری برسانیم.
رئیس ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: مجاهدت‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن، چنان که شایسته است به اطلاع مردم نرسیده است. مردم واقعا نسبت به اقدامات ارتش جمهوری اسلامی در همه ابعاد اطلاعات کافی ندارند. امیدواریم این همکاری، اقدامی در جهت تدوین تاریخ ارتش که متعلق به مردم است باشد و طوری به رشته تحریر درآید که برای همگان قابل استفاده شود.
امیر سیاری با اشاره به ارزش تاریخی اسناد ارتش گفت: برخی از اسناد ارتش، از لحاظ تاریخی بسیار قابل توجه است؛ مثلا «مجله قشون» که از اسفند 1300 منتشر شده، حاوی اسناد جالبی است و اطلاعات خوبی برای آشنایی با فضای حاکم بر آن دوره دارد. یا مثلا «احکام قشون» که مشتمل بر فرمان‌ها و احکام صادره از سال 1300 به بعد است.
معاون هماهنگ‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: تاکنون حدود سه هزار اطلاعیه صادره در دوران دفاع مقدس، در ستاد مشترک ارتش چاپ شده که در نوع خود جالب است.
دریادار سیاری اظهار داشت: در اولین ماه‌های پیروزی انقلاب اسلامی، به جز ارتش هیچ نیروی مسلح دیگری وجود نداشت و ما چند هزار شهید دادیم. بسیاری از مسائل تاریخی هنوز ناگفته باقی مانده است.
رئیس ستاد ارتش جمهوری اسلامی با اشاره به سابقه همکاری‌های مرکز اسناد انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران گفت: ما چند سالی است که همکاری‌هایی با مرکز اسناد انقلاب اسلامی داشته‌ایم و امیدوارم با امضای این تفاهمنامه، این همکاری‌ها توسعه پیدا کند و بتوانیم از همه امکانات و ظرفیت‌ها استفاده کنیم.
توضیحاتی درباره آرشیو اسناد مرکز اسناد انقلاب اسلامی
در ادامه این جلسه، آقای علی فولادی معاون اسناد و تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در گزارشی از روند ثبت و ضبط اسناد گفت: در حال حاضر ما در مرکز اسناد انقلاب اسلامی بیش از 5 میلیون برگ سند در اختیار داریم که 2 میلیون آن نمایه‌سازی و پردازش شده است و بیش از 50 هزار ساعت صوت و فیلم در اختیار داریم. حدود 110 ترابایت اطلاعات گوناگون در این مجموعه وجود دارد. اخیراً موفق شده‌ایم حدود 80 میلیون رکورد از اطلاعات رسانه‌های دیجیتال یعنی سامانه‌های اطلاع‌رسانی، خبرگزاری، سایت‌ها و ... را نیز جمع‌آوری کنیم.
فولادی ادامه داد: در یک بررسی اولیه که سال گذشته انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که با بضاعت فعلی، حدود 15 سال زمان نیاز داریم تا اسناد موجود را در دسترس محققان قرار دهیم؛ بنابراین به سرعت با شرکت‌های دانش‌بنیان که روی هوش مصنوعی کار کرده‌اند وارد همکاری شدیم. و در نهایت با کمک دو نرم‌افزار هوش مصنوعی توانستیم این حجم از اطلاعات را به متن تبدیل کنیم که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری، تمام این اطلاعات در دسترس علاقمندان و محققان قرار گیرد.
امضای تفاهمنامه همکاری
در پایان این مراسم نیز تفاهـم‌نامه همكاری بین این مركز و ارتش جمهوری اسلامی ایران، با هدف توسعه همکاری‌های علمی، پژوهشی، آموزشی و تبادل منابع اطلاعاتی به امضای امیر دریادار حبیب‌الله سیاری و حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی رسید.
براساس این تفاهمنامه، طرفین به بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و فرصت‌های پژوهشی و تخصصی و مبادله اسناد تاکیده کردند. موضوعاتی از قبیل: همکاری در زمینه اجرای طرح‌های پژوهشی و تحقیقاتی، انتشار آثار مشترک، ثبت و ضبط خاطرات پیش‌کسوتان ارتش، برگزاری نمایشگاه، همایش و کارگاه‌های آموزشی، تبادل اسناد و تصاویر، مبادله آثار و کتب منتشرشده و ... از اهم مفاد این تفاهمنامه است.
